احتمالا اخیرا اصطلاح لیکوئید به گوش شما هم رسیده است؟ موقعیتی در بازار فارکس و ارز های دیجتیال که تمام سرمایه یک شخص از بین می رود، در این مقوله به بررسی مبانی فقهی این موضوع خواهیم پرداخت، البته در این مقوله صرفا مبانی فقهی مطرح می شود و در انتها لازم است که هر شخصی برای تعیین تکلیف احکام شرعی خودش به مرجع تقلید خود مراجعه کند.
*خرید و فروش رمز ارزها
ابهام زیاد بازار ارزهای دیجیتال و تازگی این نوع رمز ارزها منجربه این شده است که بسیاری از مراجع به دیده تردید به این بازار نگاه کنند، اخیرا فتوای برخی مراجع در این خصوص تغییراتی داشته و مثل سابق خرید و فروش رمز ارزها را تحریم نمی‌کنند این گزاره در تماس با دفاتر مراجع به ثبت رسیده است.
مسئله اصلی در بیت کوین و سایر مدل‌های کوین‌ها این است که آیا این رمز ارزها ارزش مالی برای خرید و فروش دارند یا خیر؟ اساسا مال محسوب می شوند؟ در شریعت اسلام خرید و فروش برخی اشیاء که ارزش مالی ندارند (مثلا بال مگس) جایز نیست (مگر اینکه کارایی آنها با گذشت زمان تغییر کند) و همچنین معاملات غرری نیز جایز نیست، معامله‌ای شامل غرر میشود که ماهیت کالای خرید و فروش شده مشخص نباشد، یا احتمال ضرر و زیان معامله بسیار بالا باشد.
در بحث بیت کوین نیز همین مسائل جاری است، سوالی که مطرح میشود این است که آیا معامله بیت کوین و سایر کوین‌ها با احتمال دستکاری شدن این رمز ارزها شامل معاملات غرری می شوند؟ آیا بیت کوین شبیه بال مگس است که ارزش مادی برای خرید و فروش ندارد؟ یا خیر؟
اگر افراد با مقولات بلاکچین و نحوه کارکرد این رمز ارزها اطلاعاتی کسب کنند بسیاری از ابهامات‌شان در این حوزه برطرف میشود، عرصه رمز ارزها آمده است تا بانکداری را از شیوه سنتی defi به شیوه مدرنیته Cefi ارتقاء دهد، یکی از مخالفان ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی برخی کشورها هستند
اما به عقیده کارشناسان با گذشت زمان بیت کوین و بسیاری از رمزارزها جایگاه خودشان را تثبیت خواهند کرد و همین الان حدود 300 میلیون نفر از مردم جهان از این رمز ارزها برای مبادلات روزانه و یا حفظ سرمایه‌شان استفاده می‌کنند.
*معاملات فیوچرز و مارجین
اگر فرض را بر این بگیریم که بیت کوین مالیت دارد، کما اینکه نظر برخی از مراجع از حرمت به احتیاط در زمینه خرید و فروش رمز ارزها تغییر کرده است و حتی جمهوری اسلامی هم مجوز استخراج بیت کوین را تحت شرایطی داده است که عملا مجوزی است برای ورود به این بازار، اما باید دید تمامی معاملاتی که در این بازارها انجام می شود از نظر شرعی صحیح است یا خیر؟
برخی از معاملات در بازار رمز ارزها به شیوه اسپات انجام می شود که شبیه بورس خودمان است و ظاهرا اصل معامله اسپات مشکل شرعی ندارد، ابهام در حکم شرعی معاملات مارجین و آتی (فیوچرز) است. این 2 نوع معامله کمی با اسپات تفاوت دارد، به نوعی شما بر اساس پیش بینی قیمت وارد معامله می شوید، اگر تشخیص دهید قیمت صعودی است مبلغی را برای خرید یک کالا وارد معامله می‌کنید اگر تشخیص دهید قیمت نزولی است، مبلغی را برای فروش، (در بازار دو طرفه نیازی برای داشتن یک کالا برای فروش نیست) می‌گذارید و می توانید از صرافی 1 تا 100 برابر مبلغ تان (اهرم) وام دریافت کنید تا اگر سود داشت، سود بیشتری نصیب تان شود و اگر ضرر داشت نیز ضرر هنگفتی نصیب تان شود و گاها این اتفاق منجربه لیکوئید شدن می شود.
مبلغ وام صرافی باید در همان معامله استفاده شود و امکان جابه‌جایی وجود ندارد و اگر معامله‌ای ضرر داشت باید از مبلغ اولیه خودتان ضرر آن کسر شود، در عوض وام در معامله مارجین صرافی یک سود جزئی می گیرد که شبهه ربوی بودن این معاملات را تقویت می کند.
برای بررسی دقیق این نوع معاملات لازم است با 2 اصطلاح آشنایی کامل پیدا کنید، معامله کالی به کالی و قراداد آتی (فیوچرز).
قرارداد آتی (فیوچرز) کیست؟
به بیان ساده‌تر قرارداد آتی به افراد این امکان را می‌دهد که اقدام به خرید کالایی کنند که در حال حاضر تصمیم به تحویل گرفتن آن ندارند و وجه آن را نیز در زمان تحویل پرداخت کنند، همچنین افراد می‌توانند کالایی که اکنون مالک آن نیستند را بفروشند و در آینده آن را به خریدار تحویل دهند و کسب سود کنند.
قرارداد آتی، قراردادی دو طرفه است، به این معنی که سرمایه‌گذاران در این بازار می‌توانند علاوه بر افزایش قیمت، از کاهش قیمت‌ها نیز سود کسب کنند، در قراردادهای آتی، برای جلوگیری از عدم انجام تعهد، طرفین مبلغی را به عنوان وجه تضمین پیش شرط قرارداد، نزد اتاق پایاپای می‌گذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت قرارداد، وجه تضمین را تعدیل کنند.
* فیوچرز و مارجین مصداق قمار اند؟
عده‌ای، این نوع معاملات را که در آن پیش‌بینی قیمت بسیار تاثیرگذار در سود و ضرر است و ممکن است در یک لحظه منجربه از دست دادن تمام سرمایه شود را به قمار تشبیه کرده‌اند که البته از نظر شرعی این وجه شباهت پذیرفته نیست و معاملات فیوچرز مصداق قمار نیستند.
* معامله کالی به کالی چیست؟
ما در شریعت اسلام چهار نوع معامله خرید و فروش (بیع) داریم که عبارت اند از: بیع سلف، نقد، نسیه و کالی به کالی، که فقط معامله کالی به کالی باطل است و مابقی معاملات صحیح است؛ در خرید و فروش‌های معمولی آنچه که واقعا معامله صورت می‌گیرد ولی در اینجا هیچ کالایی در عمل رد و بدل نمی شود و صرفا روی قیمت آن کالا در زمان های مختلف معامله صورت می گیرد.
به عبارتی هم جنس که به صورت کلی است (مبیع) بعدا و با تاخیر زمانی مشخص تحویل داده می شود و هم پول آن که باز هم کلی است بعدا و به صورت مدت دار و موجل (دارای زمان) پرداخت است و برای همین از نظر شرعی باطل است.
حجت الاسلام و المسلمین مصباحی مقدم، رئیس کمیته فقهی بورس که از معدود علمائی ست که در زمینه بازارهای مالی از جمله فیوچرز تخصص دارد در این باره می‌گوید: اصل معاملات فیوچرزی یک ابداع جدید در معاملات است که اسلام نسبت به آن حکم خاصی ندارد و از آن جایی که این نوع معاملات تعهد در مقابل تعهد است لذا احکام معاملات خرید و فروش (بیع) به آن تعلق نمی‌گیرد.
وی همچنین تاکید کرد: معاملات فیوچرز مصداق معاملات کالی به کالی نیز نیست، اما در ماهیت معاملات رمزارزهایی چون بیت کوین و سایر نوع کوین ها و اینکه ملکیت و مالیت دارند یا خیر جای تردید بسیاری وجود دارد و ما در این زمینه بسیار تحقیق کرده ایم ولی از آنجایی که ابهامات زیادی در پشت پرده بیت کوین و سایر نوع کوین ها وجود دارد، لذا به اعتقاد بنده مالیت نمی توانند داشته باشند.
یادداشت از محمد نگینی پور
انتهای پیام/با توجه به ناشناخته بودن ارزهای دیجیتال یکی از پرسش هایی که همواره ذهن معامله گران را به خود مشغول کرده است “حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟” ، “حکم شرعی ارز دیجیتال اهل سنت چیست؟“ ، “آیا ارز دیجیتال قمار است؟” می‌باشد. برخی نیز به صورت پیش فرض تصور می کنند که ارز دیجیتال حرام بوده و سوالاتی از جمله اینکه “چرا ارز دیجیتال حرام است؟!” را مطرح می‌کنند، درصورتی که چنین چیزی به‌صورت مطلق صحیح نمی‌باشد.
برای آشنایی با این موضوع باید ابتدا به شناسایی ریشه های ارز دیجیتال بپردازیم که البته در و دوره پارسیان بورس بصورت کامل به این موارد پرداخته شده است. ارزهای دیجیتال مانند اتریوم و بیت کوین که با عنوان پول های غیرمتمرکز شناخته می شوند.
غیر متمرکز به این معنی است که برای تولید این پول ها مرکزی وجود ندارد. اولین پول دیجیتال بیت کوین است که به عنوان یک پول دیجیتال کامل با سیستم پرداخت جدید شناخته شده است. بیت کوین اولین شبکه پرداخت غیر متمرکز نقطه به نقطه است که به وسیله ی کاربرانش بدون نیاز به هیچ نوع واسطه ای شکل گرفته است.
ریشه های رمز ارزها بازمی گردد به تاسیس شرکت دیجی کش در سال 1990 توسط دیوید چاوم که دیجی کش را با کمک علم رمزنگاری به وجود آورد و برای بانک ها یک بستر را ایجاد کرد که به کمک آن قابلیت انتقال ارزش به شکل دیجیتال و الکترونیکی را فراهم می آورد.
آنچه در این مقاله می خوانید
بررسی حکم شرعی ارز دیجیتال
حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟
حکم شرعی ارز دیجیتال مانند بیت کوین براساس اصول چهارگانه‌ی معاملات مورد بررسی قرار می‌گیرد. براساس این اصول وجود یا عدم وجود ضرر غرر اکل مال به باطل ربا است که در ارتباط با رمز ارزهای دیجیتال حکم غرر است که آیت اله لنکرانی به آن اشاره کرده است. در این مبحث مسئله‌ی مال به باطل مورد پژوهش و بررسی قرار می‌گیرد.
یکی از مهم ترین اشکالاتی که برای رمز ارزها مطرح میشود این اشکال را معمولاً پیروان اهل سنت مطرح می‌کنند این اشکال به بحث قمار در استخراج مربوط میشود. به این دلیل که استخراج کنندگان در هر لحظه نمی‌دانند که در مقابل منابع مصرفی جایزه‌ی بلاک را دریافت خواهند کرد یا خیر این موضوع به عنوان یک مساله و به شکل یک احتمال باقی مانده است.
قاعده‌ی بدون ضرر و بدون ضرار در اسلام از فقه فردی به صورت اولی به فقه حکومتی وارد میشود که بیانگر این موضوع است که در طرف یا طرفین در هیچ معامله‌ای نباید از سمت معامله متضرر شوند که این امر قابلیت تعمیم به سطح حکومتی و اقتصاد را نیز دارد.
با این تفاسیر قیمت یک ارز دیجیتال مانند بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال بهتر از هر کالای دیگری در سطح جهانی به وسیله‌ی عرضه و تقاضا کنترل و تعیین می‌شوند. بنابراین در سطح فردی ضرری متوجه فرد نمی‌باشد به این دلیل که افراد از قیمت آگاه هستند. در غیر این صورت شرط غرر در معامله برقرار خواهد بود.
ضررهای عمومی از حضور ارزهای دیجیتال برای جامعه قابل اثبات نیستند. همان طور که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد، ارزهای دیجیتال از ویژگی های خاصی برخوردار هستند که از نظر اسلام مورد قبول است. اما ارزهای فعلی که در دنیا وجود دارند فعلاً فاقد این ویژگی ها هستند.
یکی دیگر از عواملی که برای ابطال معامله با بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال و حرام بودن آن مطرح میشود این است که ادعا میشود با انجام این معاملات با دشمنان مسلمانان و امثال آن که می‌تواند به عنوان قاعده‌ی نفی فی سبیل برای ارائه کردن حکم شرعی له یا علیه ارزهای دیجیتال استفاده میشود.
در ادامه‌ی قاعده‌ی نفی سبیل که بر مسدود کردن و امکان تسلط دیگران بر جامعه‌ی مسلمین نظارت دارد که به وسیله‌ی ارزهای دیجیتال است می‌پردازد.
یکی از قدرتمند ترین جواب ها به این شبهات قاعده‌ی شرعی «البینه علی المدعی» می‌باشد که به عبارت دیگر می‌توانیم بگوییم که مدعیان این شبهات در مورد حکم شرعی ارزهای دیجیتال تا زمانی که علت واضح و دقیقی برای اثبات این مدعا نداشته باشند، نمی‌توانند به این شبهات استناد کرده و حکمی را در جهت رد رمز ارزهای دیجیتال صادر کنند.
با توجه به اینکه ساختار غیر متمرکز و توزیع شده بیشتر شبکه های بلاکچین از قابلیت رصد و مشاهده برخوردار هستند. با توجه به این موارد این است مالکیت در بلاکچین به شکل خصوصی است و یک حکومت خارجی به صرف اینکه ارزهای دیجیتال و ماینر کردن آن در اختیار مردم آن کشور است این امکان را ندارد که بر کشورهای تسلط داشته باشد.
در مورد ماهیت اکوسیستم بلاکچین در شباهت با خود شبکه یک نوع توزیع شدگی را بیان می کند که طرف های مختلف که در شبکه حاضر هستند در برخی موارد منافع متضادی را در پی دارد.
به عنوان مثال صاحبان ارزهای دیجیتال، استخراج کنندگان، صرافی های ارزهای دیجیتال، توسعه دهندگان بلاکچین، کیف پول‌های ارزهای دیجیتال و همه‌ی طرف های درگیر در یک اکوسیستم قرار دارند که هیچ کدام از آن ها بدون حضور حداقلی دیگران امکان فعالیت ندارند.
یک مثال دیگر که می‌توانیم اشاره کنیم این است که تسلط داشتن بر مخزن کد بیت کوین این امکان را به وجود نمی‌آورد که بر شبکه بلاکچین بیت کوین نیز مسلط شوند. در ارتباط با رعایت مصلحت مسلمانان هم هیچ ادله یا ادعا له ای بر علیه رمز ارزهای دیجیتال در تقابل با مصلحت مسلمین وجود ندارد.
خرید و فروش ارز دیجیتال از منظر احکام اسلامی
- هیچ کدام از منابع دینی به صورت مستقیم به موضوعات این چنینی مانند ارزهای دیجیتال اشاره نکرده اند. اما با توجه به اینکه استخراج کنندگان از نتیجه استخراج اطمینان کاملی ندارند و نمی‌دانند که آیا به بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال دست خواهند یافت یا خیر. بنابراین استخراج ارز دیجیتال شباهت نسبی با قمار دارد
- قاعده لاضرر: یکى از قواعد معروف فقهى که در مباحث مختلف فقه و حقوق آثار فراوانى به همراه دارد. قاعده لاضرر مىباشد. بر اساس این قاعده هر حکمى که از سوى فردی وضع گردد و مسبب ضرری بر فرد باشد و یا این که بر عموم جامعه ضررى وارد کند، دراسلام نفى شده است. تا به امروز هیچ موردی مبتنی بر ضرر و زیان دیدن جوامع اسلامی از خرید و فروش ارزهای دیجیتال مشاهده نشده است
- قاعده نفی سبیل: این قاعده،قاعده‌ای اسلامی است که هرگونه تسلط کفار بر مسلمانان را در هر زمینه‌ای از جمله سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی، جایز نمی‌شمارد .در پاسخ به این شبهات مطرح شده به قاعده دیگری رجوع میکنیم: “البینه علی المدعی” بر اساس این قاعده تا زمانی که مدعیان این شبهات، برای اثبات این ادعا دلیل منطقی و روشنی نداشته باشند، نمی توانند حکم رد ارزهای دیجیتال را صادر کنند.
نظر مراجع تقلید در مورد حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟
حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟
یک استفتاء در ارتباط با حکم شرعی رمز ارزها در سال 1396 منتشر شده است که برخی از مراجع تقلید یک حکم شرعی پیرامون استفاده از رمز ارز بیت کوین در معاملات انجام گرفته است که نتیجه‌ی آن به شرح ذیل می‌باشد.
در حالت کلی نظرات مراجع مختلف را در ارتباط با حکم شرعی ارز دیجیتال و کریپتوکارنسی را می‌توانیم به 3 دسته‌ی مختلف تقسیم کنیم. برخی از افراد هیچ نظری ندارند و دو دسته‌ی دیگر مخالف یا موافق هستند. برخی از موافق یا مخالفان نظرات خود را بدون دلیل یا با دلیل ذکر می‌کنند.
نکته‌ی مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که همان طور که قبلاً اشاره کردیم باید بنا بر تفکیک حوزه و با توجه به کارکردهای ارزهای دیجیتال نسبت به ارائه‌ی حکم های شرعی که در مورد آن ها وجود دارد اقدام کنید.
اگر می‌خواهید نظر مراجع تقلید را در این زمینه بدانید، در ادامه این مورد را به شما خواهیم گفت.
حکم خرید و فروش ارز دیجیتال از لحاظ شرعی
واژه ارز دیجیتال جز واژه هایی است که اغلب افراد در زندگی روزمره بارها و بارها آن را می شنوند. با توجه به ناشناخته بودن ماهیت ارزهای دیجیتال ، یکی از مهمترین سوالاتی که به هنگام شنیدن این واژه به ذهنمان می‌رسد، حکم شرعی خرید و فروش ارز دیجیتال چیست؟
می دانیم که کشورمان ایران یکی از کشورهای فعال در حوزه ارزهای دیجیتال می باشد در نتیجه این پرسش یکی از مهم ترین پرسش هایی است که همیشه ذهن معامله گران ایرانی را به خودش مشغول کرده است. پاسخ بر این پرسش را از دو جنبه بررسی می کنیم: ابتدا نظرات مراجع تقلید و سپس از منظر احکام اسلامی؛
نظرات مراجع تقلید درباره ارز دیجیتال
- بر اساس نظر آیت الله مکارم شیرازی خرید و فروش ارزهای دیجیتال به دلیل داشتن ابهامات زیاد جایز نیست.
- آیت الله نوری همدانی به صراحت اظهار داشته که وارد شدن به این معاملات دارای اشکال هست.
- آیت الله هاشمی شاهرودی اظهار داشته که با توجه به ابهاماتی که در مورد این نوع معاملات وجود دارد، استفاده از این پول مورد قبول نیست.
- آیت الله صافی گلپایگانی نیز حكم معاملات بیت كوین را به این شکل اعلام کرده اند: حرام و اكل مال به باطل است. والله العالم
نظرات مراجع تقلید در مورد حکم شرعی ارز دیجیتال
حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟
حکم شرعی ارز دیجیتال از نظر آیت الله مکارم شیرازی
براساس نظر آیت الله مکارم شیرازی، حکم معاملات برای ارزهای دیجیتال به دلیل ابهامات زیادی که در این زمینه وجود دارد دارای اشکال است.
حکم شرعی ارز دیجیتال از نظر آیت الله نوری همدانی
وی به صراحت اظهار داشته است که وارد شدن به این معاملات دارای اشکال است.
حکم شرعی ارز دیجیتال از نظر آیت الله هاشمی شاهرودی
وی اظهار داشته که با توجه به ابهاماتی که در ارتباط با این نوع معامله وجود دارد استفاده از این پول جایز نمی‌باشد.
حکم خرید و فروش ارز دیجیتال از نظر آیت الله خامنه ای
برخی از فقها مانند آیت الله خامنه ای در این مورد نظری ارائه نکرده اند و ایشان عقیده دارند که رعایت قوانین رسمی کشور در این زمینه لازم الاجرا است.
بررسی دیدگاه موافق علما با حکم شرعی ارز دیجیتال
حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟
با توجه به مخالفت هایی که در ارتباط با حکم شرعی ارز دیجیتال وجود دارد برخی از علما نیز نظر موافقی نسبت به این مسئله دارند و از نظر آن ها استفاده از ارزهای دیجیتال فاقد اشکال شرعی می باشد. تعدادی از علما بر این عقیده هستند که استفاده از رمز ارزها مانعی ندارد. براساس یک قاعده‌ی قانونی کلی که همه ی علما بر آن توافق دارند که به «الأصل فی المعاملات الإباحة» مشهور است.
با توجه به این قاعده کلی در معامله های تجاری براساس اصل کلی رفتار میشود و همه چیز جایز می‌باشد. مگر اینکه به اثبات برسد که برخلاف قوانین شرعی باشد.
با توجه به قاعده‌ی کلی که در بالا بیان شد استفاده از رمز ارزها از لحاظ قوانین اسلامی مشکلی ندارد. هر چیزی که دارای ویژگی های زیر باشد می‌تواند عملکرد پول را داشته باشد که این ویژگی ها شامل:
- از نظر مردم قیمتی و دارای ارزش باشد.
- به عنوان وسیله‌ای برای محاسبه‌ی قیمت‌ها ، اعتبار و … شناخته شود.
- قابلیت حساب و کتاب داشته باشد.
- همه‌ی مردم یا تعداد قابل توجهی از آن ها، آن را به عنوان وسیله‌ای بشناسند که برای تبادل در معاملات شناخته شود.
با توجه به مواردی که در بالا اشاره کردیم حکم شرعی ارز دیجیتال از جمله بیت کوین به این دلیل که شرایط فوق را دارند از لحاظ شرعی به عنوان پول مورد قبول می‌باشد و استفاده از آن مانعی نخواهد داشت.
آیا خرید و فروش ارز دیجیتال قانونی است؟
در حالت کلی قانونی بودن یا نبودن ارز دیجیتال بستگی به کشوری دارد که در آن زندگی می کنیم. چندین کشور وجود دارند که همه تراکنش های ارز دیجیتال در آنها ممنوع است، اما بسیاری از کشورهای دیگر محدودیتی در این مورد ندارند. خرید و فروش ارزهای دیجیتال در ایران به صورت رسمی قانونی نیست اما استفاده از آن در کشور جرم هم نیست. بنابراین به دلیل عدم وجود مجازات برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال نمی‌توان این اعمال را جرم دانست. از طرفی برای استخراج ارز بایستی از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز دریافت شود. استخراج ارزهای دیجیتال در ایران بدون مجوز غیر مجاز اعلام شده است. بنابراین می توان ادعا کرد استخراج ارز دیجیتال در ایران نه تنها جرم نیست بلکه از نظر برخی سازمان ها یک صنعت بوده و قانونی تلقی می شود. اما در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت که این موضوع نه کاملاً قانونی مجاز و نه کاملاً غیرقانونی و غیرمجاز است. هنوز خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران کاملا به رسمیت شناخته نشده است؛ اما با این حال رضا فاطمی امین، وزیر صمت از تصویب بهره‌برداری و استخراج ارزهای دیجیتال در جلسه شهریورماه سال ۱۴۰۱ هیئت دولت خبر داده و گفته است از این به پس می توان از ارزهای دیجیتال برای واردات استفاده کرد.
چرا مسئولین از خطرات ارزهای دیجیتال نگران هستند؟
- خارج‌شدن ارز از کشور: مسئولین بر این باور هستند که با فعالیت کاربران ایرانی در ارزهای دیجیتال موجب خروج ارز از کشور میشود.
- نوسانات قیمتی زیاد
- غیرقابل‌ردیابی بودن تراکنش‌ها و ناشناس بودن هویت افراد
- رقیب اصلی بازار بورس ایران
سخن پایانی
با توجه به مواردی که در ارتباط با حکم شرعی ارز دیجیتال استفاده از این رمز ارزها به عنوان جرم محسوب نمی‌شود. مگر در مواردی که قانون صریحاً حکمی در این باره را صادر کرده باشد. استخراج یا ماینینگ ارزهای دیجیتال نیز در کشور به عنوان صنعت شناخته میشود. یک مسئله‌ی دیگر که وجود دارد در ارتباط با واردات تجهیزات کار با ارزهای دیجیتال است که تا امروز مانعی برای آن وجود نداشته است.
در ارتباط با مبادلات با ارزهای دیجیتال و خرید و فروش با آن ها برای همه ی مردم جامعه تا به حال قانونی وضع نشده است. در انتها باید به این مسئله اشاره کنیم با توجه به موضوع کسب و درآمد حلال در اسلام با نظرات مختلفی از مراجع تقلید روبرو شدیم که موضوع را هنوز به شکل واضح مشخص نکرده است و احتیاج به بررسی بیشتری دارد. گروه پارسیان بورس امیدوار است که مقاله ی حکم شرعی ارز دیجیتال مفید حاصل شده باشد.
سوالات متداول در مورد حکم شرعی ارز دیجیتال
آیا ارز دیجیتال حرام است؟
به فتوای رهبر معظم انقلاب آیت الله خامنه ای و چندی از مراجع مانند آیت الله سیستانی، آیت الله مکارم شیرازی و وحید خراسانی، حکم شرعی ارز دیجیتال از قبیل خرید و فروش و تولید ارز دیجیتال منوط به تبعیت از قوانین جمهوری اسلامی ایران بودن آن است.
بنابه نظر بعضی مراجع اشکال دارد و حرام است و بنابه نظر بعضی مراجع دیگر منوط به تبعیت قوانین جمهوری اسلامی ایران است.
شما می توانید درباره حکم شرعی معاملات آتی فیوچرز آیت الله خامنه ای و سایر مراجع تقلید این مطلب با نام معاملات آتی یا ؟ صفر تا صد فیوچرز به زبان ساده را مطالعه کنید. همچنین می توانید در صفحه تمامی شهرهایی که پارسیان بورس در آنها دوره جامع ارز دیجیتال برگزار می کند را مشاهده کنید.
مقالات مرتبط : بهترین بروکر فارکس برای ایرانیان 2023
پیشنهاد
ما در با تجربه فعالیت چندین ساله در بازار ارزهای دیجیتال و برگزاری کلاس‌های آموزش ارز دیجیتال در مشهد به شما پیشنهاد میکنیم با استفاده از مشاوره‌های رایگان آشنایی با ارزهای دیجیتال، اولیاز زمانی که ارزهای دیجیتال در ایران مطرح شدند، افراد زیادی به دلایل مختلف از سرمایه گذاری روی آن ها اجتناب کردند. یکی از این دلایل، مطمئن نبودن از حکم شرعی خرید و فروش ارز دیجیتال بود. افراد زیادی، به خاطر این که خرید و فروش ارز دیجیتال را قمار می دانستند، از سرمایه گذاری روی آن ها اجتناب کردند. در صورتی که بعدها با افزایش آگاهی عمومی نسبت به رمز ارزها، دیدگاه های نادرست درباره آن ها کاهش پیدا کرد. در این مقاله نیز، وضعیت شرعی خرید ارز دیجیتال و فروش آن را مورد بررسی قرار می دهیم تا خیال سرمایه گذاران از بابت حکم شرعی معاملات ارز دیجیتال راحت شود و بتوانند در مورد سرمایه گذاری روی این دارایی ها تصمیم بهتری بگیرند.
حکم خرید ارز دیجیتال و فروش آن
سرمایه گذاری روی ارزهای دیجیتال شیوه های مختلفی دارد و معامله گران به طرق مختلفی از رمز ارزها کسب درآمد می کنند. اکثر این راه ها، توسط مراجع قانونی و شرعی تایید شده اند و سرمایه گذاران از آن ها استفاده می کنند. با این حال، یکی از راه های سرمایه گذاری روی ارزهای دیجیتال که در معاملات آتی (فیوچرز) از آن استفاده می شود، از نظر برخی افراد دارای مشکل است. افرادی کسب سود از فعالیت در بازارهای آتی خرید ارز دیجیتال را به منزله قمار می دانند. به خاطر همین موضوع، صرافی های ایرانی نیز از ارائه امکان معامله در بازارهای آتی منع شده اند. با این حال، خرید ارز دیجیتال در بازارهای آنی (اسپات) تا کنون با مشکلی مواجه نشده است.
از نظر قانونی نیز، در بازارهای آنی مشکلی ندارد و سرمایه گذاران می توانند با این کار به دارایی خود اضافه کنند. گرچه اگر مواردی نظیر پولشویی و سایر فسادهای مالی رویت شود، پیگردهای قانونی لازم انجام خواهد شد. صرافی های ارز دیجیتال نیز موظف به فعالیت زیر نظر پلیس فتا هستند و باید چارچوب های قانونی وضع شده را رعایت کنند. در غیر این صورت، قابل اعتماد نمی باشند و احتمالا مراجع قانونی از فعالیت آن ها جلوگیری خواهند کرد. همانطور که از فعالیت صرافی ارز دیجیتال کریپتولند جلوگیری شد و کاربران امکان خارج کردن سرمایه خود از این صرافی را پیدا کردند.
آیا خرید ارز دیجیتال از نظر شرعی مشکلی دارد؟
با توجه به توضیحات بخش قبل، در می یابیم که ذات خرید ارز دیجیتال و فروش آن با هدف سرمایه گذاری مشکلی ندارد. با این حال، قمار در ارزهای دیجیتال می تواند از منظر برخی مراجع حرام دانسته شود. به همین خاطر، افرادی که به دنبال حکم شرعی خرید ارز دیجیتال هستند بهتر است که ابتدا رساله مرجع تقلید خود در این مورد را بررسی کنند و در صورت امکان از او سوال کنند. گرچه ارزهای دیجیتال هم مانند سهام های بورسی و بین المللی ابزاری برای سرمایه گذاری هستند و استفاده های درست بسیاری از آن ها می شود. بنابراین سرمایه گذاران می توانند با خیال راحت و با افزایش دانش و آگاهی روی آن ها سرمایه گذاری مطمئنی انجام دهند.
علاوه بر خرید ارز دیجیتال، استخراج ارز دیجیتال نیز یکی از موارد پر بحث در محافل قانونی می باشد. استخراج ارزهای دیجیتال نیز از سال گذشته با مجوز و به صورت کنترل شده آزاد شد تا علاقه مندان بتوانند از این راه هم کسب درآمد کنند. با این حال، خرید ارز دیجیتال، راه کم دردسر تر و مطمئن تری برای افراد تازه وارد می باشد و نیاز به دریافت مجوز هم ندارد. فقط باید مطمئن شوید که صرافی ارز دیجیتال مطمئنی را برای فعالیت خود انتخاب می کنید و روی دارایی های مطمئنی سرمایه گذاری می کنید.
برای آگاهی از وضع قانونی فعالیت صرافی ارز دیجیتال مورد نظر خود نیز، می توانید درباره سوابق آن تحقیق کنید. صرافی های ارز دیجیتال ایرانی، گزینه های به مراتب قابل اعتمادتری هستند چرا که در دسترس می باشند و پلیس فتا نیز روی فعالیت آن ها نظارت دارد.
خرید ارزهای دیجیتال چه فایده ای دارد؟
اکنون که از وضعیت شرعی و قانونی خرید ارز دیجیتال آگاهی پیدا کردید، بهتر است که کمی به فواید خرید ارز دیجیتال بپردازیم. همانطور که گفتیم، خرید ارز دیجیتال می تواند به منزله سرمایه گذاری تلقی شود و با دانش و تخصص لازم، سود و درآمد قابل توجهی را برای شما به ارمغان آورد. از طرفی، حرکت جهان به سمت ارزهای دیجیتال، شما را یک قدم از افراد غافل از این حوزه پیش می اندازد و می تواند باعث پیشرفت شما شود. شغل های موجود در این حوزه که درآمد قابل توجهی دارند هم می توانند آینده کاری شما را تضمین کنند. در واقع ارز دیجیتال نه تنها ارزش سرمایه شما در برابر تورم را حفظ می کند، بلکه باعث افزایش آن هم می شود.
برخی صرافی های ارز دیجیتال از جمله بیت ایمن نیز، علاوه بر خرید ارز دیجیتال راه های دیگری را هم پیش روی شما قرار می دهند. یکی از این راه ها کسب درآمد از طریق آربیتراژگیری و رفرال گیری است. مورد اول، کسب سود حاصل از خرید و فروش همزمان ارز دیجیتال در دو صرافی مختلف با قیمت های مختلف است. این یعنی شما در یک صرافی یک ارز دیجیتال را با قیمت پایین تر می خرید و در یک صرافی دیگر با قیمت بالاتر می فروشید و به سادگی سود می گیرید. روش دیگر نیز، رفرال گیری است که دردسرهای کمتری دارد و به نوعی درآمد منفعلانه است. شما با دعوت دوستان خود به صرافی ارز دیجیتال مورد نظر، از کارمزد معاملات آن ها به صورت مستمر سود می گیرید.
با این حال، خرید ارز دیجیتال قضیه متفاوتی دارد و نوعی سرمایه گذاری است. در صرافی های ارز دیجیتال امکان خرید رمز ارزهای مختلفی برای شما وجود دارد که می توانید روی موارد دلخواه خود سرمایه گذاری کنید. البته بهتر است که پیش از سرمایه گذاری، در مورد دارایی مورد نظر خود تحقیق کنید تا ریسک سرمایه گذاری خود را کاهش دهید.
جمع بندی کلی
گرچه هنوز هم نظرات مختلفی درباره رمز ارزها وجود دارد، اما به طور کلی از نظر شرعی و قانونی مانعی برای خرید ارز دیجیتال وجود ندارد. بر این اساس، سرمایه گذاران می توانند با خیال راحت خرید ارز دیجیتال را انجام دهند و از سایر راه های درآمدزایی مربوط به آن ها نیز استفاده کنند. تنها موردی که فعلا با مشکلات قانونی و شرعی رو به رو است، قمار روی ارزهای دیجیتال می باشد که در صرافی های ایرانی امکان انجام آن وجود ندارد.
- ن گام‌های ورود به بازار ارزهای دیجیتال را بردارید.
- آکادمی تخصصی پارسیان بورس « مرکز برگزاری کلاس ارز دیجیتال در مشهد »
از زمانی که بیت کوین در سال ۲۰۰۹ راه اندازی شد، پول دیجیتال به سرعت در سراسر جهان در حال گسترش است. چرا که بیت کوین به دلیل فناوری نوآورانه و پیشرفته خود، از همان ابتدا توجه زیادی را به خود جلب کرد. در این مطلب به بررسی حکم شرعی خرید و فروش ارز دیجیتال در اسلام خواهیم پرداخت. لازم است بدانید با پیشرفت‌های ایجاد شده هنوز هم مطالعات زیادی در رابطه با پول دیجیتال صورت نگرفته است، چه رسد به مطالعات اسلامی! بنابراین در این مقاله ما برای پاسخ به سوال حکم شرعی خرید و فروش ارز دیجیتال چیست؟ از نظر مراجع تقلید برای روشن شدن موضوع ارزهای دیجیتال استفاده خواهیم کرد.
خرید و فروش ارز دیجیتال از نظر مراجع چه حکمی دارد؟
با توجه به اینکه یکی از عناصر مهم ذاتی ارزش پول، ثبات، عادلانه بودن و عملکرد صحیح آن برای خدمت‌رسانی است؛ اکثر علمای شریعت بر اساس این موضوع، به تایید بیت کوین به عنوان یک ارزش تمایل ندارند. از نظر آنها بیت کوین، فیات (کاغذ) یا پول واقعی نیست. عدم وجود ارزش ذاتی همراه با فقدان یاعدم نظارت بانک مرکزی منجر به سوء استفاده از بیت کوین میشود.
علاوه بر این، برخی از علما به دلیل دارا بودن عناصری مانند ربا و غرار در آن که منشأ بی‌عدالتی اقتصادی-اجتماعی است،نسبت به اختلاف نظر دارند. به صورت کلی به این نتیجه می‌رسیم که ارزهای دیجیتال با شریعت سازگار نیستند.
این در حالیست که، ارزهای دیجیتال با پشتوانه طلا، مطلوب و مطابق با مقاصد الشریعه فرض می‌شوند. چرا که ویژگی اصلی مالکیت در پول دیجیتال مبتنی بر طلا، قابلیت لغو ربا است. از ویژگی‌های دیگر پول دیجیتال با پشتوانه طلا به عوامل دیگری مانند ریشه کن‌سازی غرار، ریشه کن‌سازی میسر، اصول عدالت/ انصاف، وسیله مبادله، اندازه گیری ارزش، ذخیره ارزش و ابزار پرداخت متفاوت، نیز می‌توان اشاره کرد.
چیست؟ در مجله ایرانیکارت بخوانید.
ارز دیجیتال از نظر قرآن
بررسی قوانین اسلامی و قرآنی در پذیرش بیت کوین نیازمند استفاده از نظرات مراجع تقلید است. با این حال از جمله مورادی که باعث تردید مسلمانان در رابطه با معامله ارزهای دیجیتال است، می‌توان به سفته بازی در بازار ارزهای دیجیتال اشاره کرد. در بخش بعدی با استفاده از نظر مراجع تقلید بررسی مفصل‌تری خواهیم داشت.
نظر مراجع تقلید در رابطه با ارز دیجیتال
لازم به ذکر است که اکثر مراجع تقلید معامله یا خرید و فروش ارزهای دیجیتال را حرام اعلام نکرده‌اند با این حال به دلیل وجود برخی موارد قابل ابهام و موضوعاتی مربوط به سفته بازی در آنها، معاملات ارز دیجیتال را دارای مشکلاتی می‌نامند که بهتر است برای آن طبق قوانین عمل کرد. نظر مراجع تقلید در این باره عبارت است از:
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای:
آبت الله خامنه‌ای درباره خرید و فروش ارزهای دیجیتال تا حال حاضر فتوایی نداده‌اند و عمل به قوانین موجود را توصیه می‌کنند.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی:
از نظر آیت الله مکارم شیرازی با توجه به ابهامات زیادی که ارزهای دیجیتال دارند، خرید و فروش و معامله آنها دارای اشکال است.
حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی:
آیت الله هاشمی شاهرودی اعلام کرده‌اند که با توجه به ابهاماتی که در مورد این نوع معاملات وجود دارد، استفاده از این پول جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی:
آیت الله سیستاتی، معامله ارزهای دیجیتال را احتیاط فرموده‌اند.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی:
از نظر آیت الله همدانی، ورود در چنین معاملاتی دارای اشکال است.
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی:
آیت الله زنجانی اعلام کرده‌اند که اگر وجه دریافتی، در مقابل کار حلال داده شود و خلاف قانون نباشد، اشکال شرعی ندارد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی:
از نظر آیت الله گلپایگانی بیت‌کوین دارای مالکیت نبوده و بنابراین قابل خرید و فروش نیست. با این حال اگر بیت کوین را به فردی که مسلمان نیست، داده و در ازای آن وجهی دریافت شود، اشکال ندارد.
سخن آخر
در رابطه با حکم شرعی از نظر اهل تسنن ایران نیز لازم است بدانید که اهل سنت ایران اعلام کرده‌اند که و سایر ارزهای دیجیتال که ماهیت پول دارند جایز است. با این حال بهتر است تا زمانی که در ایران به رسمیت شناخته می‌شوند، از معامله آنها خودداری کرد.