محبوبترین سوغات و صنایع دستی اصفهان
اصفهان که یکی از مهمترین شهرها در زمینه هنرهای اصیل است بهعنوان مهد صنایع دستی ایران شناخته میشود. دستسازههای اصفهان در ایران و جهان شناخته شدهاند و دوستداران زیادی دارند. اهمیت استفاده از هدایای تبلیغاتی در برندینگ و با عبور از بازارهای قدیمی محصولات هنرمندان با ذوق و سلیقه اصفهانی را میبینید که اصالت را با طرح و نقش تلفیق کردهاند. یکی از مقصدهای جذاب برای یک سفر بهیادماندنی است. اگر دوست دارید به این شهر دلانگیز سفر کنید کافی است با اجاره سوئیت در اصفهان با قیمت مناسب از اتاقک محل اقامتی ارزان جهت مسافر به صورت روزانه رزرو کنید و سفرتان را شروع کنید. برای آشنایی بیشتر با صنایع دستی اصفهان و دریافت پیشنهادهای ویژه امیران تبلیغ همراهمان باشید.
خوشمزهترین سوغات اصفهان کدام است؟
گز از گذشته یکی از خوشمزهترین و معروفترین سوغات و صنایع دستی اصفهان است که مسافران آن را به عنوان سوغات برای عزیزان خود خریداری میکنند. گز در اصفهان قدمتی چند صد ساله دارد و در گذشته آن را از ریشه بته یا گیاهی به نام گز تهیه میکردند که با عنوان «گز انگبین» شناخته میشد. اما امروزه به دلیل گران قیمت بودن لاین ماده انگبین علفی، شیر خشت، عسل و یا ترنجبین جایگزین آن شده است. گز انواع مختلفی دارد که شامل گز لقمهای، آردی، برشی، پیچی و شکلاتی هستند که در تهیه آنها تکههایی از مغز بادام و پسته اضافه شده تا طعم بهتر و خوشمزهتر به این سوغات خوشمزه بدهند.
بهترین سوغات اصفهان
علاوه بر سوغاتیهای خوردنی خوشمزه، اصفهان شهر هنر و صنایع دستی نیز است، هنر دست استادان و هنرمندان خوش ذوق که ماهرانه نقوش را روی فلز و شیشه، سفال و خرید جعبه هارد باکس خلق میکنند. بی شک صنایع دستی شهر اصفهان نیز از بهترین سوغات این شهر محسوب میشوند. در ادامه مطلب شما را بیشتر با صنایع دستی اصفهان آشنا خواهیم کرد.
صنایع دستی اصفهان
صنایع دستی اصفهان به عنوان یکی از سوغاتهای معروف آن شهر شناخته شده است. این صنایع دستی با ارزش هنر دست استادکاران و هنرمندان ماهر و خوش ذوق است و با زیبایی خاصی که دارند میتواند انتخاب خوبی به عنوان سوغات باشند.
1. قلم زنی
آثار قلم زنی توسط استادکاران ماهر اصفهانی بروی صفحات نقره و مس خلق میشوند. سوغاتهای زیبا قلم زنی اصفهان شامل گلدانها، جامها و سینیهای قلم زنی زیبا هستند.
2. خاتم کاری
خاتم کاری اصفهان با کنار هم قرار دادن اشکال چند ضلعی چوبی طریف و زیبا ساخته میشود. از جمله آثار خاتم کاری که میتوانید به عنوان سوغاتی به شهر خود ببرید جعبه، جاقلمی و ظرفهایی مثل شکلاتخوری است. در برخی موارد بروی کارهای خاتم کاری طرحهایی از مکانهای تاریخی اصفهان هم مشاهده میشود.
3. مس گری
درکنار آثار قلم زنی که بر روی مس خلق میشود، ظروف مسی هم در اصفهان فراوان است. ظروف مسی نظیر قابلمه، بشقاب، کاسه، لیوان و… در بازارهای اصفهان فروخته میشوند و میتوانند به عنوان سوغات انتخاب خوبی باشند.
4. میناکاری
آثار میناکاری یکی از زیباترین و جذابترین سوغات و صنایع دستی اصفهان محسوب میشوند. هنرمندان اصفهانی برای خلق آثار میناکاری طرحهای بسیار ظریف و زیبایی را روی ظروفی مانند گلدان، بشقاب و… طراحی میکنند. زمینه این نقوش اکثراً رنگ آبی بسیار دلنشین و آرامبخشی دارند.
5. فیروزه کوبی
فیروزه کوبی یکی از صنایع دستی زیبا اصفهان است. در هنر فیروزه کوبی، تکههای کوچک فیروزه روی سطوح فلزی قرار داده میشود. عموماً فیروزه کوبی روی فلز مس، نقره، برنج و… انجام میشود. مابین فیروزهها هم نوعی لاک تیره ریخته میشود.
6. قلم کاری
قلم کاری هنری است که نقوش سنتی را بر روی پارچه چاپ میکند. در قلم کاری قالبهایی با طرحهای مختلف در رنگ فروبرده و روی پارچه چاپ میشوند.
خاتم کاری سوغات اصفهان
خاتمکاری هنری ظریف و اصیل است که در استان اصفهان توسط استادان خاتمکاری روی چوبهای مخصوص، عاج و استخوان فیل و مفتولهای فلزی نقش میبندد. زمان دقیق پیدایش این هنر مشخص نیست اما در ایران از زمان سلجوقیان رواج پیدا کرده و در زمان صفویان به اوج خود رسیده است. خاتم کاریِ درِ مدرسه سلطانی چهارباغِ اصفهان از زمان صفویان به جا مانده است و در بسیاری از بناهای تاریخی مانند منبر چوبی مسجد لنبان اصفهان و درهای تالار آینه کاخ گلستان تهران میتوان این هنر ارزشمند را مشاهده کرد.
میناکاری آشناترین صنایع دستی اصفهان
یکی از ارزشمندترین صنایع دستی استان اصفهان ظرفهای میناکاری شده است. میناکاری هنر نقاشی و طراحی روی ظروف مسی است که گاهی اوقات روی ظرفهایی از جنس طلا و نقره هم انجام میشود. میناکاری در لغت به معنی آسمان آبی است و رنگهای به کار رفته در آن بیشتر آبی، سبز و کمی قرمز است.
جالب است بدانید که قدمت این هنر به پنجهزار سال پیش برمیگردد. در کاوشهای باستانشناسان در شهر نهاوند یک جفت گوشواره طلا مربوط به سده هفتم یا هشتم پیش از میلاد به دست آمده که روی آن میناکاری صورت گرفته است.
مسگری
انسان بعد از کار با سنگ و گِل به ساختن ظرفهایی با مس روی آورد؛ مسگری یکی از قدیمیترین صنایع دستی ایران است که در حدود پنجهزار سال قدمت دارد. اوج این هنر در ایران به دوران سلجوقیان برمیگردد. گفته میشود به این دلیل که مس در طبیعت بیشتر از باقی فلزها وجود دارد و به دست آمدن آن راحتتر است پیشینیان به ساختن ظروف مسی روی آوردند. در حال حاضر بسیاری از افراد از ظروف مسی برای طبخ غذا یا تزئین خانههای خود استفاده میکنند. بازار مسگرهای اصفهان یکی از بهترین مکانها برای تهیه ظروف مسی کاربردی و تزئینی است.
قلم زنی اصفهان
قلمزنی روی ظروف مسی، نقرهای و برنجی یکی از صنایع دستی قدیمی است که استفاده از آن هنوز در اصفهان، شیراز و تبریز رواج دارد. در قلمزنی به سبک اصفهانی با ضربه زدن روی قلم بهوسیله چکش نقش و طرح مورد نظر را روی ظرف حک میکنند و بیشتر طرحهای این سبک برجسته و چند بعدیاند؛ مثل قلم زنیهای ضریح بزرگان شیعه که نقوش برجسته و سهبعدی دارند. در آثار به جا مانده از آریاییها آثار قلمزنی روی سکههایشان دیده میشود و در برخی از اشیاء کشف شده از دوران مادها هم قلم زنی وجود دارد.
حکاکی روی فلزات در دوران هخامنشیان به اوج خود رسید اما در زمان حمله اسکندر به تخت جمشید بسیاری از این آثار ذوب و به سکه تبدیل شدند. دوباره در دوران ساسانیان این هنر مورد استفاده قرار گرفت و اکنون ظرفهای بسیاری از آن دوران به جا مانده است که با استفاده از قلمزنی مراسم تاجگذاری و شکار پادشاهان ساسانی را روی آنها نقاشی کردهاند.
قلمکار سازی
قلمکارسازی یا چیتسازی هنر نقاشی و چاپ روی پارچه است که از دوران مغولها در اصفهان رواج داشته و برای تزیین بسیاری از لباسهای مردانه و زنانه از آن استفاده میکردند. این هنر در دوران صفویه به اوج خود رسید و تا دوران قاجار از آن استفاده میکردند.
هماکنون در استان اصفهان قلمکاری انجام میشود و یکی از معروفترین صنایع دستی این استان است. قلمکاری بیشتر روی پارچههای ابریشم، کرباس، کتان، پنبه و چلوار انجام میشود و نقشهای آن بیشتر شامل طرحهای اسلیمی، داستانهای حماسی، کتیبههای اشعار ایرانی، طبیعت و حیوانات است.
زرباف اصفهان
زرباف یکی از صنایع دستی استان اصفهان است که به نامهای زریباف و زربفت نیز شناخته میشود. در این هنر نوعی پارچه از ابریشم تولید میشود که در تار و پود آن رشتههایی از جنس نقره یا طلا وجود دارد. تولید پارچههای زرباف در دوران صفویه رونق زیادی داشت که با به وجود آمدن پارچههای نخی کمتر شد.
فیروزه کوبی اصفهان
فیروزهکوبی یکی از صنایع دستی است که از کشور روسیه به مشهد و سپس به اصفهان رسید. در این هنر قطعات فیروزه روی ظروف نقرهای، مسی و برنجی کوبیده میشود و بیشتر جنبه تزیینی دارد. فیروزهکوبی روی زیورآلات هم استفاده میشود.
منبت کاری
منبتکاری اثری هنرمندانه و بسیار ظریف روی چوب است. ریشه این کلمه از نبات به معنی روییدن آمده و دلیل استفاده از آن برای این هنر حک کردن تصویر گل، بوته و پرندگان روی چوب است. قدیمیترین اثر منبتکاری شده ایران یک لنگه در مسجد جامع عتیق شیراز است. چوب گردو، شمشاد و گلابی به دلیل استحکام و دوام مناسب برای منبتکاری مناسباند. تاریخ پیدایش این هنر در ایران به صورت دقیق مشخص نیست اما به گفته برخی از کارشناسان منبتکاری به قبل از دوران ساسانیان مربوط است.
معرق کاری
موزاییکسازی نام دیگر معرقکاری است که از دوران ایلخانان تا کنون در ایران رواج دارد و یکی از معروفترین صنایع دستی استان اصفهان است. معرقکاری انواع گوناگونی مانند معرق کاری روی چوب، کاشی، سرامیک، سنگ و معرقکاری ساده. در معرقکاری روی چوب تصویری ظریف و هنرمندانه با تکههای چوب ساخته میشود. از این هنر برای ساخت تابلو، ساعت، میز، بوفه و جعبههای تزیینی استفاده میشود.
نقره و ملیله کاری
نقره و ملیلهکاری یکی از صنایع دستی استان اصفهان است که از استان زنجان به این اصفهان رسیده است. استادکاران با مفتولهای نقرهای و مسی، که به شکل ملیلهاند، ظرفها را تزیین میکنند. طرحهای ملیلهکاری تلفیقی از طرحهای اسلیمی و سنتی است که با ظرافت و بهصورت هنرمندانه کنار یکدیگر قرار میگیرند و جلوهای تماشایی به ظرفها میبخشند.
نگارگری
نگارگری یکی از هنرها و صنایع دستی اصفهان است که در دوران گذشته از آن برای تصویرسازی کتابها استفاده میکردند. نگارگری ایرانی در سدههای چهارم، هفتم، هشتم و یازدهم به اوج شکوفایی خود رسید.
بسیاری از دیوارنگارهها و پردهنگاریها که توسط استادان نگارگری نقاشی شده بودند در زمان حمله مغولها به ایران از بین رفتند. نگارگری مکتبهای گوناگونی دارد و مکتب اصفهان یکی از آنهاست.
مینیاتور
به نقاشی ظریف و هنرمندانه که در آن تصویرهای باستانی و عرفانی خلق میکنند مینیاتور یا خردنگاری گفته میشود. برخی از کارشناسان عقیده دارند که نقاشی مینیاتور از چین به ایران آمده است اما با زحمت و تلاش هنرمندان، سبک ایرانی این هنر در جهان جایگاه بالاتری نسبت به مینیاتور چینی دارد.
گیوه بافی و گیوه دوزی
گیوه نوعی پاپوش است که برای استفاده در آبوهوای معتدل مناسب است. گیوهبافی در شهرضای اصفهان رواج بیشتری نسبت به دیگر شهرهای این استان دارد. برای تهیه یک گیوه دو روز زمان لازم است و در حال حاضر هنرمندان برای تولید گیوه تلاش میکنند تا این صنایع دستی قدیمی به دست فراموشی سپرده نشود.
قلمدان سازی
قلمدانسازی یکی از صنایع دستی قدیمی در تاریخ ایران است که در آن هنرمندان جعبههای زیبایی را برای نگهداری قلم خوشنویسی میسازند. محققان نتوانستهاند تاریخ دقیقی را برای پیدایش این هنر به دست آورند اما بعد از ورود اسلام به ایران بسیاری از هنرمندان به ساخت قلمدان برای خوشنویسی و تحریر نوشتههای مهم اقدام کردند. در زمان صفویان به دلیل شکوفایی هنر خوشنویسی، قلمدانسازی هم به اوج رونق رسید و در حال حاضر قلمدانهای بسیار نفیسی از آن دوران به جا مانده است.
خوشنویسی
خوشنویسی از قرن پنجم هجری قمری تا کنون یکی از زیباترین صنایع دستی بوده و همواره مورد توجه قرار گرفته است. نستعلیق یکی از ابتداییترین خطهای تحریری ایران است که در قرن نهم به اوج کمال رسید. در دوران صفویان که اصفهان پایتخت ایران بود خطهای ثلث، نسخ و نستعلیق به شکوفایی رسیدند و استادان خطاط برای این هنر تلاشهای بسیاری کردند و کتابهای خطی زیادی را به رشته تحریر درآوردند.
صحافی در اصفهان
صحافی یکی از قدیمیترین هنرها و صنایع دستی استان اصفهان است. در دوران صفویان هنرمندان با ظرافت جلدهای منحصربهفردی را برای نسخههای خطی کتابهای ارزشمند ساختند. امروزه نیز کتابهای قدیمی به دلیل داشتن جلدهای صحافی شده که اثر دست هنرمندان دوران صفویه است ارزش و اعتبار فراوانی دارند.
قالی بافی
اصفهان از زمان صفویه یکی از مراکز عمده قالیبافی در کشور بوده است. گرچه در زمان حمله افغان این صنعت صدمه دید، اما در زمان قاجاریه صنعت قالیبافی اصفهان مجدداً احیا شد. از نکات مهمی که برای شناخت قالی اصفهان باید در نظر داشته باشید این است که تعداد رنگهای قالیهای اصفان محدود است و همچنین گره قالیهای اصفهان فارسی است و جفتی آن نیز کم نیست.
در نظر داشته باشید که رنگهای طبیعی در قالی اصفهان بسیار کم مصرف میشود و در بیشتر قالیهای خوب از رنگهای شیمیایی دندانده ای استفاده میگردد. بیشتر قالیهای ارزشمند قدیمی ایران که در موزههای لندن و پاریس و سایر نقاط اروپا و امریکا به نمایش گذاشته شده است، قالی بافت اصفهان است.
هنر گچ بری
هنر گچ بری یکی از هنرهای وابسته به معماری است، از دوران ساسانی و اشکانی از هنر گچ بری برای تزئین داخل و خارج ساختمان استفاده میشده است. یکی از ارزندهترین نمونههای گچ بری را میتوان در مسجد جامع اصفهان مشاهده کرد.
امروزه با توسعه صنعت ساختمان سازی و با توجه به نیاز روزافزون، گچبری نیز به صورت صنعتی درآمده است و به صورت پیش ساخته در کارگاهها تولید میشود. گچ بری هم به صورت سنتی و هم به صورت صنعتی در اصفهان به صورت حرفهای انجام میشود.
سوزن دوزی
هنر سوزن دوزی یکی از زیر مجموعههای صنایع دستی و هنرهای ایرانی است. سوزن دوزی به وسیله نخ و سوزن روی پارچههای مختلف انجام میشود. سوزن دوزی بیشتر روی پارچه کتانی و گاهی اوقات روی پارچه ابریشمی انجام میشود. برای سوزن دوزی ابتدا الگو را روی پارچه کشیده و سپس گلدوزی میکنند.
کاشی سازی
یکی از هنرهای دستی اصفهان که از زمانهای قدیم رواج داشته است، کاشی سازی است. قدیمیترین کاشیهای موجود در اصفهان، کاشیهای فیروزهای رنگی است که کتیبههای تاریخی منارههای دوران سلجوقی با آنها تزئین شده است.
همچینین علاوه بر کاشیهای ساده ساختمانی، کاشیهای نقش دار مخصوص نماهای خارجی انواع بنا و مساجد به صورت هفت رنگ و معرق نیز در اصفهان تولید میشوند. لازم به ذکر است که انواع ظروف کاشی، گلدان و اشیاء مختلف دیگر با نقوش مختلف نیز ساخته میشوند که بیشتر جنبه صادراتی دارند. در شهرهای مختلف استان اصفهان نیز کاشی سازی بسیار رواج دارد، شاید شنیده باشید که ظروف آبی با نقش سیاه قلم در شهرضا بسیار معروف است.
هنر مشبک
مشبک کاری یکی از شاخههای هنر منبت است. این هنر برای تزئین قابها و سایر وسایل تجملی به کار میرود و بیشتر بر روی چوبهای گوناگون، عاج و استخوان انجام میگردد. درمشبک سازی از وسایلی همچون کاغذ، چسب چوب، مته، اره مویی، کمانه مشبک، سمباده، چکش، گازانبر، چوب، آلومینیوم، مس و چرم استفاده میشود.
مراحل انجام کار به این صورت است که ابتدا بایستی طرح یا خط مورد نظر را بر روی تخته، فلز یا چرم که زمینه اصلی کاراست، بچسبانید و پس از بررسی و علامت گذاری روی طرح نقاطی که میبایست بریده شود، مشخص کرده و سپس با مته سوراخ کنید. پس از آن با استفاده از اره مویی نقشهای اضافی بریده میشود و طرح به صورت مشبک باقی میماند، سپس با استفاده از سمباده طرح پرداخت و صیقل داده میشود.
گره چینی
گره چینی به هنر ایجاد قطعات برش خورده چوب و شیشههای رنگی در اشکال مختلف و متعدد الاجرا و وحدت گرای هندسی که به طور هماهنگ در یک کادر مشخص و تکرار شونده در کنار هم قرار گرفته باشند، گفته میشود. در واقع هندسه نقوش و گره کشی نقطه اصلی این هنر محسوب میشود.
سفالگری
سفالگری هنر یا صنعت ساخت ظروف و اشیا گلی پخته میباشد. معمولاً محصولات را اگر بدون لعاب باشند سفال و اگر لعابدار باشند بر حسب گل و لعابی که در آنها به کار رفته بدل چینی مینامند. هنر سفالگری در استان اصفهان قدمتی دیرینه دارد به طوری که استان اصفهان و تپههای سیلک از نخستین کانونهای این صنعت بشری است که میتوان بر اساسی یافتههای شش دوره تمدن سیلک سیر تکاملی این صناعت را دریافت.
عبا بافی
عبابافی یکی از صنایع دستی قدیمی است که در شهرهای مرکزی ایران رواج داشته. در استان اصفهان نیز شهر نائین در زمینه تولید عبا سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است. پشم و کرک از مواد اولیه بافت عبا به شمار میروند و بیشتر عباها به رنگهای مشکی، قهوهای و سرخاند. زنان هنرمند اصفهانی بعد از چیده شدن کرک شتر آن را موکشی میکنند، در مرحله بعد پشم با دستگاههای برش حلاجی میکنند، به نخریسی میفرستند و در نهایت از نخِ تولید شده برای بافتن عبا استفاده میکنند. عبابافی یکی دیگر از صنایع دستی ارزشمند است که به کشورهای حوزه خلیج فارس صادر میشود.
سوغات اصفهان
اصفهان علاوه بر صنایع دستی بسیار زیبا، سوغات خوراکی نیز دارد. خوراکیهای اصفهان به اندازه صنایع دستی اصفهان مشهور هستند. برخی از این خوراکیها و سوغاتیها با نام اصفهان گره خورده و کمتر کسی بدون نام اصفهان از این خوارکی یاد میکند. در ادامه برخی از مهمترین سوغاتیهای خوشمزه اصفهان را معرفی میکنیم.
گز، محبوبترین سوغات اصفهان
نام گز به اصفهان گره خورده است. کمتر کسی با شنیدن اسم گز به یاد اصفهان نمیافتد. گز قدمتی در حدود 450 سال دارد و گفته میشود این خوراکی خوشمزه در دوران حکومت صفوی نیز وجود داشته است. در این دوران شاهان ایران این سوغات اصفهان را به پادشاهان دیگر کشورها میدادند. گز در حقیقت از گز انگبین درست میشود که در حقیقت ریشه گیاه درخت گز یا بته است. ایندرخت در منطقه خوانسار و در دامنه کوههای اطراف اصفهان رشد میکند.
پولکی اصفهان
یکی دیگر از سوغاتیهای محبوب اصفهان، پولکی است. این سوغات اصفهان در میان مردم اصفهان نیز بسیار محبوب میباشد و در اغلب قهوهخانهها و کافهها در کنار نوشیدنی سرو میشود. پولکی شبیه به پولک ماهی، نازک و درخشان است و به همین دلیل به پولکی مشهور میباشد. پولکیهای اصفهان در طعمهای مختلف مانند نعنایی، نارگیلی، عسلی، زنجبیلی، لیموعمانی، پستهای و کاکائویی تهیه میشود.
نبات اصفهان
مردم اصفهان اغلب چای و نوشیدنی خود را با نبات سرو میکنند. نبات اصفهان یکی دیگر از سوغات محبوب اصفهان به حساب میآید که در طعمها و شکلهای مختلف تولید و عرضه میشود.
برشتوک
برشتوک یکی از شیرینیهای سنتی ایران و اصفهان است. این شیرینی براساس نوع آرد مصرفی به نام برشتوک گندم و برشتوک نخودچی مشهور میباشد. در زمان سفر به اصفهان چشیدن این شیرینی یکی از مهمترین کارهای است که باید انجام دهید. برشتوک از جمله سوغات سنتی و خاص اصفهان است. این شیرینی در میان مردم اصفهان نیز بسیار محبوب است و در اغلب مهمانیها و جشنهای اصفهان، برشتوک دیده میشود.
عسل اصفهان
یکی دیگر از خوراکیها و سوغاتهای محبوب اصفهان، عسل اصفهان میباشد. مرغوبترین عسل اصفهان در فریدونشهر تولید میشود. تنوع گونههای گیاهی و داروهای گیاهی در فریدونشهر اصفهان باعث شده تا عسل این شهر جزو مرغوبترین عسلهای ایران به حساب بیاید. عسل اصفهان انواع مختلف دارد از جمله عسل زول، عسل قنقال و عسل گون زرد.
شیرینی کرکی
یکی دیگر از شیرینیهای سنتی اصفهان، شیرینی کرکی است. این شیرینی خوشمزه از محبوبترین سوغات اصفهان میباشد که طعم آن به یادماندنی است.
سوهان عسلی
احتمالاً در بازارهای صنایع دستی و سوغاتی اصفهان، سوهان عسلی را دیدهاید. این سوهان به صورت ورقهای برشخورده و با گلاب، خلالبادام، پسته، زعفران، شکر و کره تهیه میشود. سوهان عسلی از جمله ارزانترین سوغات اصفهان به حساب میآید که در کنار پولکی و گز میتوان با چای یا دیگر نوشیدنیها آن را سرو کرد.
جوز قندی
یکی از گرانترین سوغات اصفهان، جوز قندی است. این سوغاتی از نوعی میوه محلی به نام الگ تهیه میشود. بعد از اینکه پوست میوه کنده میشود، میوه خشک میگردد. داخل میوه از مخلوط پودر قند، هل، شکر و بادام استفاده میشود و همین امر باعث گران شدن این سوغاتی میگردد.