مدت زمان استفاده از نگهدارنده ارتودنسی

پلاک و نگهدارنده حین و بعد از ارتودنسی(ریتینر)؛ثابت و متحرک

احتمال این که دندان‌ها پس از اتمام درمان با ارتودنسی ثابت به سرعت به موقعیت نامرتب اولیه برگردد، وجود دارد. برای جلوگیری از این برگشت، دندانپزشک در تهران باید از ریتینر یا پلاک نگه دارنده ارتودنسی استفاده کند. فک همگام با افزایش سن تغییر می‌کند و دندان‌ها نیز در قالب بخشی از فرایند طبیعی پیری نامرتب می‌شود. همان طور که اشاره شد پس از برداشتن بریس ممکن است دندان‌ها به موقعیت اولیه برگردد. بنابراین استفاده درازمدت از پلاک نگه دارنده برای حفظ نتیجه به دست آمده و زیبا نگه داشتن لبخند توصیه می‌شود. اگر اصلاً از نگهدارنده متحرک ارتودنسی استفاده نشود، دندان‌ها به تدریج و به مرور زمان جابجا می‌شود.

اگر طبق دستور متخصص ارتودنسی از پلاک نگه دارنده استفاده نشود، دندان‌ها دوباره نامرتب خواهد شد. مسلماً هیچ بیماری نمی‌خواهد نتیجه ماه‌ها تلاش و سختی کشیدن، صرف انرژی و پول فراوان برای خلق لبخندی زیبا و سالم را از دست بدهد و با لبخند رویایی خود خداحافظی کند. به خاطر داشته باشید که دستکاری یا تنظیم خودسرانه پلاک نگهدارنده ممنوع است. نگهدارنده را پس از درآوردن از دهان باید در جعبه مخصوص نگهداری کرد. همکاری بیمار با متخصص ارتودنسی در آخرین مرحله درمان بسیار مهم است و حفظ نتیجه به دست آمده را تضمین می‌کند.

نگهدارنده ارتودنسی چیست؟

نگهدارنده ارتودنسی یک دستگاه که برای حفظ وضعیت اصلاح شده دندان‌ها پس از جدا شدن از دستگاه ارتودنسی دندان (از جمله براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی) استفاده می‌شود. نگهدارنده‌ها برای جلوگیری از بازگشت دندان‌ها به وضعیت قبلی و حفظ تناسب و ترتیب ایده‌آل آن‌ها بسیار اهمیت دارند. این دستگاه‌ها می‌توانند به صورت ثابت یا متحرک باشند و به مدت طولانی ممکن است برای بیمار مورد استفاده قرار گیرند. در زیر توضیحاتی در مورد نگهدارنده‌های ارتودنسی آورده شده است:

• نگهدارنده‌های ثابت (وایری): این نوع نگهدارنده از یک سیم نگهدارنده تشکیل شده است که به دندان‌ها چسبانده می‌شود. این سیم اغلب در پشت دندان‌ها قرار می‌گیرد تا به صورت آشکار نباشد. نگهدارنده‌های ثابت برای مدت طولانی (معمولاً چند سال) نگهداری می‌شوند و بیمار باید به دقت به دستورات پزشک خود در مورد نحوه مراقبت از آن‌ها پیروی کند.
• نگهدارنده‌های متحرک (پلاستیکی یا ترموپلاستیک): این نگهدارنده‌ها اغلب از مواد پلاستیکی یا ترموپلاستیک ساخته می‌شوند و بر اساس ساختمان دندان‌های بیمار ساخته می‌شوند. آن‌ها قابل حذف هستند و بیمار معمولاً در طول روز یا شب آن‌ها را استفاده می‌کند. معمولاً از بیمار خواسته می‌شود که این نگهدارنده‌ها را به مدت معینی در طول روز یا شب استفاده کند.
• نگهدارنده‌های ترکیبی: در برخی از موارد، پزشک ممکن است از ترکیبی از نگهدارنده‌های ثابت و متحرک برای حفظ وضعیت دندان‌ها استفاده کند. این ترکیب به صورتی تعیین می‌شود که مزایای هر نوع نگهدارنده را به دندان‌ها فراهم کند.

نگهدارنده ارتودنسی باعث حفظ ثبات و ترتیب اصلاح شده دندان‌ها می‌شود و از بازگشت آن‌ها به وضعیت اولیه جلوگیری می‌کند. برای اطمینان از موفقیت درمان ارتودنسی، رعایت دقیق دستورالعمل‌ها و مراقبت‌های پس از جدا شدن ابزار ارتودنسی از دندان بسیار حائز اهمیت است.

انواع نگه دارنده ارتودنسی

معمولا بعد از انجام ارتودنسی دندان این ریتینر ها برای حفظ نظم دندان ها توسط دندانپزشکان توصیه می شود. نگه دارنده ها دارای دو نوع ثابت و متحرک می باشند. که در ادامه مطالب بیشتری درباره نحوه استفاده و کاربرد آنها ارائه میکنیم.

نگه دارنده های ثابت

نگه دارنده ثابت همانطور که از نامش پیداست همانند ارتودنسی ثابت هستند که نمی توان آن را در خانه از دهان خارج کرد و برای این کار لازم است تا به دندانپزشک خود مراجعه کنید. این نگه دارنده ها پشت دندان ها قرار میگیرند و در ظاهر دندان ها و هنگام لبخند زدن مشاهده نمی شوند از این رو استفاده از آن ها بسیار مناسب است . به این ریتینر ها سیم پشت دندانی هم میگویند.

این ریتینر ها معمولا انتخاب مناسبی هستند و به خصوص بعد از درمان ارتودنسی در سنین نوجوانی بسیار توصیه می شوند چرا که با رشد و فک و صورت امکان جا به جایی دندان ها وجود دارد. این ریتینر ها علاوه بر آن که اصلا دیده نمی شوند ، بلکه در تکلم و صحبت کردن بعد از اتصال به دندان نیز خللی ایجاد نمی کنند و بسیار راحت و بدون مشکل قابل استفاده هستند.

معایب استفاده از نگه دارنده های ثابت

این نگه دارنده های همانند براکت های ثابت فلزی هستند و معایب مشابهی دارند. این ریتینر ها ممکن است از  برخی دندان ها جدا شوند و دندان ها شروع به تغییر موقعیت دهند. از این رو نیازمند چکاب و بررسی مداوم و منظم هستند. به علاوه مانند ارتودنسی های ثابت تمیز کردن و پاک کردن دندان ها در آن اهمیت دارد.

در صورت عدم توجه ممکن است. تکه های غذا یا مواد غذایی در میان این سیم های پشت دندانی بماند و باعث پوسیدگی و خراب شدن دندان ها شود. همچنین محل اتصال این نگه دارنده ها به دندان مکان مناسبی برای تجمع میکروب ها و باکتری هاست که در دراز مدت می تواند باعث پوسیدگی دندان ها شود. البته همه این موارد قابل حل است و با مراقبت و مسواک زدن صحیح می توان از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کرد.

مدت زمان استفاده از نگه دارنده ثابت

نمی توان به طور مشخصی مدت زمان استفاده از نگه دارنده ها را تایین کرد. به طور متوسط دو سال بعد از باز کردن براکت های ارتودنسی ارتودنتیست استفاده از این ریتینر ها را توصیه می کند و بعد ا زان استفاده بیشتر به نظر خود فرد بستگی دارد. استفاده طولانی تر از این نگه دارنده های نیز مشکلی ایجاد نمی کند و با چکاب های منظم می توان حتی تا ۲۰ سال بعد نیز این سیم های پشت دندانی را در دهان داشت!!!

نگه دارنده های متحرک

نگهدارهنده های متحرک شامل موارد مختلفی هستند که در زیر آن‌ها را شرح داده ایم:

هالی

نگه دارنده های بعدی از نوع متحرک هستند و هالی نام دارند. این نگه دارنده های برای مدت های طولانی در  ارتودنسی به کار رفته است. این نوع از نگه دارنده ها دارای بدنه ای پلاستیکی و قلاب های فلزی هستند که بر خلاف نوع ثابت آن نیازی به وجود داپمی در دهان ندارند افراد میتوانند این نگه دارنده ها را خارج کنند و هر زمان که مساعد بودند در دهان خود قرار دهند. این ریتینر ها علاوه بر ثابت نگه داشتن دندان ها برای اصلاحات جزئی در موقعیت دندان های جلو نیز مورد استفاده قرار میگیرند.  غالبا این ریتینر ها برای دندان های بالا استفاده می شوند اما امروزه برای دندان های فک پایین نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

از مزایای این نگه دارنده ها استفاده راحت آن هاست. نگه دارنده هالی را می توانید در هنگام غذا خوردن و مسواک زدن از دهان خارج کرده و به راحتی هر غذایی را میل کنید و سپس در هنگام مسواک زدن و تمیز کردن دندان ها نیز  این ریتینر ها را از دهان خارج کنید.  با این وجود احتمال پوسیدگی دندان ها و تجمع باکتری ها ناشی از اتصال نگه دارنده کاهش میابد.

اما در مقابل مزایای این نگه دارنده ها باید گفت قلاب های فلزی آن که دور دندان ها قرار می گیرد در ظاهر دندان ها مشخص می شود و شاید برای برخی خوش آیند نباشد. همچنین بدنی پلاستیکی این ریتینر ها ممکن است در تکلم و صحبت کردن نیز اختلال ایجاد نمایند.

اسیکس

البته نوع دیگری از نگه دارنده های ثابت نیز وجود دارد که به ان اسیکس می گویند. این نگه دارنده ها شفاف هستند و دندانها را فرا میگیرند و در ظاهر دندان ها مشخص نمی شوند. این نگه دارنده ها نیز متحرک هستند و می توان آن را از دهان خارج نمود. اما نتیجه این ریتینر ها تا حدود زیادی به پایبندی به استفاده از آن است. از معایب آن امکان تغییر رنگ و لک شدن این نگه دارنده هاست.

ضرورت استفاده از نگه دارنده

استخوان، فیبرهای ارتجاعی و بافت لثوی پیرامون ریشه‌ها دندان‌ها را در جای خود نگه می‌دارد. ارتودنسی و سیم کشی دندان نیروهایی را برای حرکت دادن دندان‌ها و هدایت آنها به سمت موقعیت بهتر به آنها وارد می‌کند. استخوان نیز به موازات حرکت دندان‌ها به آهستگی تحلیل می‌رود و فیبرهای ارتجاعی کشیده می‌شود.

برای این که دندان در موقعیت جدید نگه داشته شود، مرحله‌ای به نام نگهدارنده در درمان ارتودنسی در نظر گرفته می‌شود. پس از قرار گرفتن دندان‌ها در موقعیت دلخواه زمان بازسازی و ترمیم فرامی‌رسد. استخوان جدید باید رشد کند و اطراف دندان محکم شود، فیبرهای ارتجاعی تحلیل برود و فیبرهای جدید تولید شود تا دندان را ثابت نگه دارد.

کاربرد دیگر فضانگهدارنده ، حفظ فضا برای رویش دندان‌های دائمی است. اگر دندان شیری کودک زودتر از آن که دندان دائمی برای خارج شدن از لثه آمده شود، بیفتد یا از دست برود، باید از فضا نگهدارنده دندان کودکان به جای دندان شیری استفاده کرد. اگر دندان شیری زودتر از موعد بیفتد، ممکن است دندان آسیاب دائمی به جای درآمدن در فضای مختص به خود در این فضای خالی دربیاید. به این ترتیب زمانی که دندان‌های دائمی بیشتری آماده جوانه زدن باشد، فضای کافی برای درآمدن آن‌ها وجود نخواهد داشت، چون دندان آسیاب جای آن‌ها را پر کرده است.