همه چیز درباره علائم و درمان نوزادان مبتلا به زردی
متخصصان معتقدند که زردی نوزادی با اجاره دستگاه زردی نوزاد به راحتی قابل درمان است با این حال اشتباهات رایجی که منجر به بالا رفتن سطح بیلی روبین و ایجاد کرن ایکتروس می شود عبارتند از:
- عدم توجه به وجود زردی
- تاخیر در شروع درمان
- عدم توجه به نظر والدین در مورد زردی
- خوب شیر نخوردن
- خواب آلودگی
عوامل خطر ساز ابتلا به زردی در نوزادان
- وزن کم نوزاد در زمان تولد
- جنس پسر
- نوزاد مادر دیابتی
- سابقه ی زردی در نوزاد اول
- عدم تطابق گروه خونی مادر و نوزاد
- تغذیه ی نا کافی نوزاد به خصوص در روز های اول زایمان به روش سزارین
حد خطرناک بودن زردی در نوزاد بستگی به سن، وزن، نارس یا به موقع به دنیا آمدن او دارد. به طور مثال اگر نوزادی با وزن سه و نیم یا چهار کیلوگرم و پس از ۹ ماه به دنیا آمده باشد و میزان بیلی روبینش هم ۱۲ باشد، این میزان بیلی روبین برای این نوزاد سالم طبیعی است و مشکلی ایجاد نخواهد کرد بیلی روبین ایجاد شده نیز از طریق کبد دفع خواهد شد. حالا اگر نوزادی با وزن دو کیلوگرم به دنیا بیاید و در واقع نارس باشد، در صورتی که میزان بیلی روبین بیشتر از ۱۲ باشد برای این بچه خطرناک است و باید تحت درمان قرار بگیرد.
ارزیابی های نوزادان مبتلا به زردی
تعیین میزان زردی خون صرفا بر اساس میزان بیلی روبین انجام نمی شود. نوزاد باید از نظر وزن، تغذیه، نارس بودن و… نیز ارزیابی شود. نوزادان پرخطر ریسک بالاتری برای ابتلا به زردی دارند و دانستن این موارد به تشخیص زودهنگام بیماری کمک می کند. طبق مطالعات انجام شده از آن جا که پلاک های حاصل از تجمعات بیلی روبین بیشتر در قسمت های میانی مغز (ناحیه ای که تمام اعصاب دوازده گانه مغزی از آن عبور می کنند) رسوب می کنند، زردی می تواند بر تمام حس ها اثر بگذارد. در نتیجه ممکن است نوزاد علائمی مانند کم شنوایی، عدم تعادل، اختلال بلع، اختلالات حرکتی و … را نشان دهد. از این رو یک ارزیابی کلی توسط تیم پزشکی برای این کودکان ضروری می باشد. بنابرین برخی دیگر از علائم زردی عبارتند از:
- مختل شدن گفتار (به علت درگیر شدن اعصاب زوج 9 و 10 مغزی)
- اختلالات بینایی
- مشکلات حرکتی (بسیار شایع است)
- جیغ کشیدن و گریه هایی با صدای تیز (فرکانس بالا) در فاز حاد بیماری (که نشان دهنده درد شدید است)
- ضعف و سستی (حتی به دلیل ضعف عضلانی ممکن است آپنه تنفسی در آن ها رخ دهد)
- تشنج و اختلالات طولانی مدت (به عنوان مثال انقباضات شدید در اندام های انتهایی مانند دست و پا)
- کم شنوایی حسی-عصبی
عوامل خطرساز درگیری مغزی (کرن ایکتروس)
- سطح بیلی روبین بالا
- مدت تماس با بیلی روبین
- علت ایجاد زردی
- حال عمومی نوزاد
- نارس به دنیا آمدن نوزاد
- آسفیکسی
- خون ریزی داخل بطنی
- عفونت یا مننژیت
- دارو های جدا کننده ی بیلی روبین از آلبومین
درمان زردی نوزادی
انتخاب روش به علت زردی، سطح بیلی روبین، و سن نوزاد بستگی دارد. زردی بچه هنگامی که خفیف باشد به صورت طبیعی از ۷ روز تا ۱۴ روز با دفع تدریجی بیلی روبین توسط بدن از بین می رود. همچنین زردی در نوزادانی که زردی شیردهی دارند با افزایش دفعات شیردهی توسط مادر و نهایتا با اجاره دستگاه زردی نوزاد در شرق تهران از بین می رود. در موارد جدی تر برای رفع زردی نوزادان باید درمان توسط متخصص زردی نوزاد در تهران در کوتاه ترین زمان ممکن پس از تولد نوزاد آغاز شود.
۱) مصرف مایعات
از دست رفتن مایعات در بدن باعث افزایش سطح بیلی روبین در خون می شود. درمان کم آبی بدن می تواند باعث دفع بیلی روبین از راه ادرار و مدفوع و کاهش درجه زردی نوزاد شود.
۲) فتوتراپی
یکی از بهترین روش های درمان قطعی زردی نوزاد فتوتراپی است. در این روش برای پایین آوردن درجه زردی و درمان زردی نوزاد، نوزاد زیر نور خاصی قرار می گیرد. این نور بیلی روبین داخل خون را به شکلی تبدیل می کند که راحت تر از بدن دفع شود.
۳) تعویض خون
این روش برای درمان زردی نوزادان فقط در موارد اضطراری و سطوح بالای بیلی روبین انجام می شود. تعویض خون به منظور کاهش هر چه سریع تر سطح بیلی روبین خون و درجه زردی انجام می شود.
۴) ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIg)
در این روش ایمونوگلوبین از طریق رگ به نوزادانی که زردی نا هم خوانی گروه خونی دارند و یا مواردی که روش های دیگر درمان بر آن اثر بخش نبوده است تجویز می شود. IVIg آنتی بادی هایی را که بر روی گلبول های قرمز خون اثر می گذارد را متوقف می کند و نیاز به انتقال خون را کاهش می دهد.
راهکارهایی برای درمان و مقابله با زردی نوزاد:
روش ۱- با اینکه حجامت در نوزادان با عوارض زیادی همراه است، اما تعویض خون در صورتی که میزان بیلی‌روبین از حد مجاز بالاتر باشد، با تشخیص پزشک انجام می شود.
روش ۲- تا چندین سال قبل استفاده از نور مهتابی برای درمان زردی نوزادان پیشنهاد می شد نور آفتاب یا نور مهتابی‌های معمولی هیچگونه تاثیری در کاهش زردی و درمان آن ندارد.همچنین در مورد نوع تغذیه مادر، مصرف غذاهای گرم مانند ادویه یا خرما تاثیری در زردی نوزاد ندارد.
روش ۳- تنها عامل موثر در کاهش زردی تغذیه مکرر نوزاد با شیر مادر و افزایش دفع ادرار نوزاد است. البته در زردی شیر مادر، پزشک ممکن است استفاده از شیر مادر را به طور موقت قطع و شیر خشک را جایگزین کند، اما ترنجبین و شیر خشت بیشتر سبب افزایش دفع مدفوع شده و تاثیر بسزایی در کاهش میزان زردی ندارد و هیچ گاه نباید نوزاد را صرفا با این مواد تحت درمان قرار داد و حتما باید با پزشک مشاوره شود. در انتخاب رنگ لباس نوزاد هم از طیف زرد استفاده نشود، چون تشخیص زردی را از سوی والدین به تاخیر میاندازد.
روش ۴- جهت درمان زردی نوزاد هر روز نصف تا یک قاشق چایخورى تخم گشنیز را در ۵/ ۱ استکان آب بجوشانید تا نیمى از آن بماند صاف کنید و در طول روز به نوزاد بدهید و چند روز تکرار کنید.
انواع زردی نوزادان و درمان آن
اغلب نوزادان از روز دوم نوزادی به زردی مبتلا می‌شوند. زردی در طی روزهای سوم تا پنجم تولد به حداکثر خود می‌رسد و تا روزهای هفتم تا دهم کاهش می‌یابد و از بین می‌رود. به این نوع زردی، زردی فیزیولوژیک گفته می‌شود. این نوع زردی ناشی از نارس بودن گلبول‌های قرمز نوزاد است.
در جریان این عارضه، گلبول‌های نارس رفته رفته از گردش خون حذف می‌شوند و بیلی‌روبین موجود در ساختمان گلبول قرمز در پوست بدن نوزاد رسوب کرده و موجب بروز زردی می‌شود. این زردی ناشی از عفونت نیست و با تغذیه با شیر مادر و دفع مکرر مدفوع، بیلی‌روبین‌های اضافی از بدن حذف می‌شوند و کودک بهبود می‌یابد. در صورتی که زردی طی ۲۴ ساعت اول تولد ظاهر شود و مقدار بیلی‌روبین نوزادان بالاتر از حد انتظار باشد به این نوع از زردی، زردی پاتولوژیک گفته می‌شود. در این شرایط نیاز است که نوزادان بستری شوند و در صورت عدم درمان مناسب، عامل زردی در مغز رسوب کرده و موجب عقب ماندگی نوزادان خواهد شد.
در نوزادانی که کمتر از ۲٫۵ کیلوگرم وزن دارند یا زودتر از ۳۷ هفتگی به دنیا می‌آیند، به دلیل نارس بودن احتمال زردی بالا است. همچنین در صورتی که مادر دارای RH منفی و پدر دارای RH مثبت باشد نوزادان در معرض ابتلا به زردی پاتولوژیک است. یکی از روش‌های درمانی زردی، نوردرمانی است. این کار در بیمارستان به وسیله لامپ‌هایی با فرکانس مشخص انجام می‌شود. این نوع لامپ‌ها با لامپ‌های مهتابی معمول متفاوت است و استفاده از مهتابی در منزل برای نوزاد، خطر گرم شدن بیش از حد بدن و از دست رفتن آب بدن نوزادان را در پی دارد.