نحوه تفسیر آزمایش خون

تفسیر آزمایش خون شما در منزل و توسط پزشک!

برای تفسیر آزمایش خون هیچکس مانند پزشک نمی‌تواند به شما کمک کند. زیرا تنها با نتیجه آزمایش نمی‌توان در مورد بیماری یا میزان پیشرفت درمان اظهار نظر کرد. همچنین نتیجه آزمایشات در بیشتر مواقع به فاکتورهایی مانند سن و جنسیت نیز بستگی دارد. با ایده آل مگ همراه شوید تا بیشتر در رابطه با نحوه تفسیر آزمایش بدانید.

آیا تا به حال بعد از بررسی و تفسیر آزمایش خون گیج شده‌اید؟ شما تنها نیستید. حتی متخصصان پزشکی هم به زمان و آموزش نیاز دارند تا بتوانند نتایج آزمایش خون را درست تفسیر کنند. چیزی که سبب که می‌شود خواندن جواب آزمایش برای ما سخت باشد، اصطلاحات و اعداد ارقامی است که در برگه آزمایش می‌بینیم. در این مقاله ایده آل مگ سعی کرده است تا بخشی از مهمترین و پرکاربردترین فاکتورهای آزمایش را بررسی نماید. با مطالعه این مقاله می‌توانید تا حدودی متوجه نتیجه آزمایشات مختلف شوید.

تفسیر آزمایش پانل متابولیک جامع (CMP)

در حقیقت این نوع آزمایش خون تصویر جامع تری از تعادل مواد شیمیایی در بدن و سوخت و ساز (متابولیسم) را فراهم می‌کند. منظور از متابولیسم یا سوخت و ساز، تمام پروسه‌های فیزیکی و شیمیایی در بدن است که طی آن‌ها انرژی تبدیل و یا مصرف می‌شود. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به نفس کشیدن، کنترل دمای بدن و… اشاره کرد.

تفسیر آزمایش آنزیم خون

وقتی سلول‌ها آسیب می‌بینند، آنزیم‌ها وارد جریان خون می‌شوند. تفسیر آزمایش آنزیم خون کمک می‌کند که وجود برخی از انواع بیماری را تشخیص دهید. برای مثال آنزیم تروپونین اغلب بعد از وقوع حمله قلبی وارد جریان خون می‌شود. در این شرایط‌ معمولا پزشکان آزمایش آنزیم خون را انجام می‌دهند تا وجود تروپونین را بررسی کنند و تعیین کنند که آیا بیمار حمله قلبی داشته یا نه.

آزمایش تروپونین

تروپونین یک پروتئین در عضلات است که به ماهیچه‌ها کمک می‌کند منقبض شوند. زمانی که عضلات یا سلول‌های قلب صدمه می‌بینند، تروپونین می‌تواند از بافت قلبی بیرون بزند و مقدار آن در خون افزایش پیدا کند. برای مثال، زمانی که فرد حمله قلبی داشته، سطح تروپونین در خون او افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل، زمانی که بیماران احساس درد در قفسه سینه دارند یا سایر علائم حمله قلبی را نشان می‌دهند، پزشکان انجام آزمایش تروپونین را توصیه می‌کنند.

تروپونین نرمال ۰.۴ (ng/ml) است. سطوح بالاتر از آن غیر طبیعی در نظر گرفته می‌شود.

آزمایش خون برای ارزیابی خطر حمله قلبی

از آن جایی که میزان لیپیدها و چربی‌ها تاثیر مستقیمی روی عملکرد قلب دارد، این نوع آزمایش خون برای ارزیابی و کنترل بیمارانی که در خطر حمله قلبی هستند ضروری است.

تفسیر آزمایش خون CBC

در نتایج بسیاری از انواع آزمایش خون، اولین لیستی که زیر ستون نام آزمایش (Test Name) قرار دارد نتیجه شمارش کامل خون (CBC) را نشان می‌دهد. آزمایش CBC، سطح ترکیبات ضروری خون (همچون گلبول‌های قرمز خون، گلبول‌های سفید خون و پلاکت‌ها) را می‌سنجد.

آزمایش CBC سطح پروتئین حامل اکسیژن (هموگلوبین) را نیز می‌سنجد و نسبت گلبول‌های قرمز خون نسبت به مایع (پلاسمای خون) را اندازه‌گیری می‌کند. نتایج آزمایش خون به پزشک‌تان کمک می‌کند که هر نوع عفونت یا حساسیت را تشخیص دهد و به وجود اختلالاتی نظیر کم خونی یا سرطان پی ببرد.

آزمایش CBC رایج ترین تستی است که در آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود و معمولا جزو جدایی ناپذیر از آزمایش‌های چکاپ کامل مردان و خانم‌ها است. این آزمایش قادر به تشخیص بیماری‌ها و اختلالاتی نظیر کم خونی (کمبود گلبول‌های قرمز خون یا هموگلوبین)، عفونت، مشکلات انعقاد خون، سرطان خون و اختلالات ایمنی است. در رابطه با تفسیر آزمایش CBC و مقادیر نرمال آن سایت معتبر Health Line می‌گوید:

    هر آزمایشگاه روش‌های مختلفی برای مطالعه خون دارد. بنابراین دامنه مرجع به آزمایشگاهی که آزمایش خون را انجام می‌دهد، بستگی دارد. همچنین مواردی چون سن، جنسیت و محل زندگی نیز بر روی نتایج تاثیر خواهد داشت.

    به طور کلی، بازه مرجع و نرمال در نتایج آزمایش CBC عبارت است از:

    گلبول‌های سفید: ۴۵۰۰ تا ۱۱۰۰۰ سلول در هر میکرولیتر (سلول/ میلی لیتر)

    گلبول‌های قرمز: ۴.۵ میلیون تا ۵.۹ میلیون سلول در میلی لیتر برای مردان ؛ ۴.۱ میلیون تا ۵.۱ میلیون سلول در میلی لیتر برای زنان

    هموگلوبین: ۱۴ تا ۱۷.۵ گرم در دسی لیتر (gm / dL) برای مردان ؛ ۱۲.۳ تا ۱۵.۳ گرم در دسی لیتر برای زنان

    هماتوکریت: ۴۱.۵ تا ۵۰.۴ برای مردان ؛ ۳۵.۹ تا ۴۴.۶ برای زنان

    پلاکت: ۱۵۰،۰۰۰ تا ۴۵۰،۰۰۰ پلاکت در میلی لیتر

گلبول‌های قرمز خون یا RBC

RBC در آزمایش خون نشان دهنده سطح گلبول‌های قرمز خون است. گلبول‌های قرمز خون حاوی هموگلوبین هستند که اکسیژن را از ریه‌ها به سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کنند. سطح غیرطبیعی از گلبول‌های قرمز خون می‌تواند نشان دهنده کم خونی‌، کم آبی بدن، خونریزی یا سایر اختلالات باشد.

✔ سطح عادی گلبول‌های قرمز برای مردها ۴.۵ الی ۵.۹ میلیون سلول در هر میکرولیتر و برای زنان ۴.۱ الی ۵.۱ میلیون سلول در هر میکرولیتر است.

گلبول‌های سفید خون یا WBC

گلبول‌های سفید خون نیز بخش مهمی از سیستم ایمنی هستند و اولین خط دفاعی بدن برای مقابله با عفونت‌ها و بیماری‌ها محسوب می‌شوند. سطح غیرطبیعی از گلبول‌های سفید خون می‌تواند نشان دهنده عفونت، سرطان خون یا اختلالات سیستم ایمنی باشد.

✔ سطح عادی گلبول‌های سفید خون ۴,۵۰۰ الی ۱۰,۰۰۰ سلول در هر میکرولیتر است.

پلاکت‌ها یا PLT

پلاکت‌های خون از اجزای گلبول‌های خون هستند که به انعقاد خون کمک می‌کنند. پلاکت‌ها همچون چسب به هم می‌چسبند تا بریدگی‌ها یا پارگی‌‌هایی که در رگ‌های خونی رخ داده اند را به هم بچسبانند در نتیجه به بدن این امکان را می‌دهند که خونریزی را متوقف کند. سطح غیرعادی از پلاکت خون در آزمایش PLT می‌تواند نشان دهنده اختلالات خونریزی (عدم انعقاد کافی) یا اختلالات ترومبوتیک (انعقاد بیشتر از حد معمول) باشد.

✔ سطح عادی پلاکت خون ۱۵۰,۰۰۰ تا ۴۵۰,۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر است.

هموگلوبین یا Hgb

هموگلوبین یک پروتئین سرشار از آهن در گلبول‌های قرمز خون است که وظیفه انتقال اکسیژن در بدن را بر عهده دارد. سطح غیر عادی از Hgb در آزمایش خون می‌تواند نشان دهنده کم خونی یا سایر اختلالات خونی باشد.

✔ سطح عادی هموگلوبین برای مردها ۱۴ الی ۱۷.۵ گرم در هر دسی لیتر و برای زنان ۱۲.۳ الی ۱۵.۳ گرم در هر دسی لیتر است.

هموگلوبین ای وان سی (HBA1C)

اگر دیابت دارید، گلوکز اضافی در خون می‌تواند به هموگلوبین متصل شود و سطح هموگلوبین A1C را بالا ببرد. طول عمر گلبول‌های قرمز خون ۱۲۰ روز است و آزمایش HBA1C نشان دهنده سطح قرار گرفتن هموگلوبین در معرض گلوکز در گلبول‌های قرمز خون است، در نتیجه این آزمایش یک بررسی ۳ ماهه (۱۲۰ روزه) از سطح گلوکز را فراهم می‌کند. نیازی نیست که برای انجام این آزمایش ناشتا باشید.

✔ مقدار نرمال HBA1C کمتر از ۵.۷ درصد است.

✔ اگر سطح HBA1C در بدن تان بین ۵.۷ و ۶.۴ درصد باشد، شما مبتلا به پیش دیابت هستید.

✔ اگر سطح HBA1C در بدن تان ۶.۵ درصد و یا حتی بیشتر باشد مبتلا به دیابت هستید.

هماتوکریت یا Hct

آزمایش HCT یا هماتوکریت روشی برای سنجش میزان فضایی است که گلبول‌های قرمز خون در خون اشغال کرده‌اند.

✔بالا بودن سطح HCT در آزمایش خون نشان دهنده کم آبی بدن است و هماتوکریت پایین به معنای کم خونی است.

✔ سطح عادی هماتوکریت برای مردان ۴۱.۵ تا ۵۰.۴ درصد است.

✔ سطح عادی هماتوکریت برای زنان بین ۳۶.۹ تا ۴۴.۶ درصد است.

میانگین حجم گلبول‌های قرمز خون یا MCV

آزمایش MCV یا میانگین حجم گلبول‌های قرمز خون روشی برای اندازه‌گیری میانگین اندازه سلول‌های قرمز خونی است. سطح غیر عادی از MCV می‌تواند از علائم کم خونی یا تالاسمی (شکل غیرطبیعی گلبول‌های قرمز خون) باشد.

✔ مقدار نرمال MCV بین ۸۰ تا ۹۶ است.

مقدار متوسط هموگلوبین در خون یا MCH

MCH در آزمایش خون یعنی میانگین هموگلوبین بدن. هموگلوبین همان پروتئینی است که وظیفه حمل و نقل اکسیژن خون را برعهده دارد. آزمایش MCH مقدار میانگین هموگلوبین موجود در یک واحد گلبول قرمز را می‌سنجد. کاهش سطح MCH در آزمایش خون به این معنا است که سطح هموگلوبین در خون پایین است و بنابراین اکسیژن رسانی به درستی انجام نمی‌شود.

✔مقدار نرمال MCH در آزمایش خون بین ۲۷.۵ تا ۳۳.۲ پیکوگرم است.

غلظت هموگلوبین در خون یا MCHC

MCHC در آزمایش خون به بررسی غلظت هموگلوبین گلبول‌های قرمز خون می‌پردازد. اگر در نتیجه آزمایش مقدار MCHC بالا باشد، گلبول های قرمز خون تیره‌تر به نظر می‌رسند. در این حالت اصطلاحا گفته می‌شود وضعیت هایپرکرومیک رخ داده است. اگر MCHC در آزمایش خون افزایش پیدا کند، احتمالا بیمار در وضعیت پاتولوژیکی (آسیب شناسی) مانند سوختگی شدید قرار دارد.

✔مقدار نرمال MCHC در آزمایش خون ۲±۳۴ گرم بر دسی لیتر (g/dl) است.

تفسیر آزمایش‌های تیروئیدی

در آزمایش‌ تیروئید فاکتورهای خونی زیر مورد ارزیابی قرار می‌گیرند:

آزمایش TSH (هورمون محرک تیروئید)

 این هورمون در غده هیپوفیز تولید شده و سطح هورمون‌های تیروئیدی از جمله T3 و T4 را در خون تنظیم می‌کند. آزمایش TSH مهمترین تستی است که برای تشخیص تعادل هورمون‌های تیروئیدی تجویز می‌شود. در بسیاری از موارد، کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) با افزایش سطح TSH در آزمایش خون همراه است و اختلال پرکاری تیروئید (هایپر تیروئیدیسم) کاهش سطح TSH را به دنبال دارد. اگر سطح TSH در آزمایش خون نرمال نباشد برای پی بردن به علت دقیق‌تر اختلالات تیروئیدی، آزمایش T3 و T4 نیز تجویز می‌شوند. محدوده نرمال TSH در جواب آزمایش ۰.۴ – ۴.۵ mlU/mL است.

آزمایش T4 (تیروکسین)

آزمایش T4 برای تشخیص کم کاری و پر کاری تیروئید و نیز ارزیابی روند درمان این دو اختلال هورمونی تجویز می‌شود. سطح پایین T4 در عارضه کم کاری تیروئید و سطح بالای آن در اختلال پر کاری تیروئید بروز می‌کند. محدوده نرمال T4 در آزمایش ۵.۰ – ۱۱ ug/dL است.

آزمایش Free T4 (تیروکسین آزاد)

در آزمایش Free T4 یا FT4 سطح T4 آزاد خون یعنی شکل فاقد اتصال آن با پروتئین‌های خونی سنجیده می‌شود. گاهی پروتئین‌های متصل به T4 سبب بروز اختلال در نتیجه آزمایش می‌شوند به همین منظور آزمایش FT4 می‌تواند در تایید نتایج سایر آزمایشات کمک کننده باشد. محدوده نرمال FT4 در آزمایش ۰.۹ – ۱.۷ ng/dL است.

آزمایش T3 (تری یدوتیرونین)

آزمایش T3 برای تشخیص اختلال پر کاری تیروئید و یا به منظور بررسی شدت آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. مقدار کم هورمون T3 در بیماری کم کاری تیروئید دیده می‌شود اما اغلب برای تشخیص هایپرتیروئیدیسم کاربرد دارد. سطح نرمال T3 در آزمایش ۱۰۰ – ۲۰۰ ng/dL است.

آزمایش Free T3 (تری یدوتیرونین آزاد)

در آزمایش Free T3 یا FT3 اثر پروتئین‌های اتصالی به هورمون T3 حذف می‌شود. در واقع این آزمایش برای اندازه گیری هورمون T3 آزاد یا بدون اتصال به پروتئین‌های خونی طراحی شده است. محدوده نرمال FT3 در آزمایش ۲.۳ – ۴/۱  pg/mL است.

آزمایش کلسی تونین

از این آزمایش برای تشخیص نوعی سرطان نادر در سلول‌های C غده تیروئید استفاده می‌شود.

آزمایش تیرو گلوبولین

 این روش آزمایشگاهی برای تشخیص التهاب تیروئید و نیز ارزیابی روند درمان التهاب تیروئید کاربرد دارد.

تفسیر آزمایش پانل متابولیک پایه (BMP)

این تست خون سطح برخی از انواع مواد شیمیایی در خون را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش به تشخیص نحوه عملکرد اندام‌های بدن کمک کرده و می‌تواند به وجود ناهنجاری‌ها نیز پی ببرد. پانل متابولیک پایه در حقیقت به گروهی از آزمایش‌ها می‌گویند که سطح مواد شیمیایی مختلف در خون را اندازه گیری می‌کنند.

این آزمایش‌ها معمولا روی قسمت مایع خون (پلاسمای خون) انجام می‌شوند و می‌توانند به پزشک اطلاعاتی در خصوص ماهیچه‌ها (از جمله قلب)، استخوان‌ها و اندام‌های بدن (همچون کلیه‌ها و کبد) بدهند.

این آزمایش شامل ارزیابی گلوکز خون، کلسیم، آزمایش الکترولیت‌ها و آزمایش‌هایی است که عملکرد کلیه‌ها را ارزیابی می‌کنند. برای انجام برخی از این آزمایش‌ها باید ناشتا باشید (معمولا ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش نباید چیزی میل کنید) ولی برای انجام برخی دیگر به ناشتا بودن نیازی نیست. پزشک به شما خواهد گفت که برای آماده شدن جهت انجام آزمایش چه کارهایی باید انجام دهید.

برای خواندن و تفسیر نتیجه آزمایش می‌توانید از خدمات آزمایشگاه در منزل هومکا بهره ببرید. تفسیر آزمایش در منزل هومکا به صورت آنلاین ارائه می‌شود.

·         گلوکز خون

سطح عادی گلوکز خون بین ۶۴ تا ۱۰۰ میلی گرم در هر دسی لیتر (mg/dL) یا ۳.۵۵ تا ۵.۵ میلی مول در هر لیتر (mmol/L) است. گلوکز نوعی قند است که بدن به عنوان انرژی مصرف می‌کند. بسته به این که سلول‌ها تا چه حد گلوکز مصرف می‌کنند، سطح غیرعادی از گلوکز می‌تواند نشان دهنده دیابت باشد. برای انجام آزمایش گلوکز خون باید ناشتا باشید (۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش چیزی میل نکنید).

·         کلسیم

رنج طبیعی کلسیم بین ۸.۵ تا ۱۰.۲ میلی گرم در هر دسی لیتر (mg/dL) است. کلسیم یک ماده معدنی مهم در بدن است و سطح غیر عادی کلسیم در خون می‌تواند نشان دهنده مشکلات کلیه، بیماری استخوان، بیماری تیروئید، سرطان، سوء تغذیه و سایر اختلالات باشد.

·         الکترولیت‌ها

الکترولیت‌ها مواد معدنی‌ای هستند که به حفظ سطح مایعات و تعادل اسیدی بدن کمک می‌کنند. به این علت به این مواد معدنی الکترولیت می‌گویند که بار الکتریکی دارند. رایج ترین الکترولیت‌هایی که طی آزمایش خون ارزیابی می‌شوند شامل این مواردند:

• سدیم: میزان نرمال سدیم خون بین ۱۳۵ تا ۱۴۵ میلی اکی والان در هر لیتر (mEq/L) است.
• پتاسیم: میزان نرمال پتاسیم خون بین ۳.۵ الی ۵.۰ میلی اکی والان در هر لیتر (mEq/L) است.
• بی کربنات: میزان نرمال بی کربنات بین ۲۲ الی ۳۰ میلی مول در هر لیتر (mmol/L) است.
• کلرید: میزان نرمال کلرید بین ۹۸ الی ۱۰۸ میلی مول در هر لیتر (mmol/L) است.

سطح غیر عادی از الکترولیت‌ها می‌تواند نشان دهنده کم آبی بدن، بیماری کلیوی، بیماری کبد، نارسایی قلبی و فشار خون بالا باشد.

تفسیر آزمایشات بررسی عملکرد کلیه‌ها

در این تست‌ها فاکتورهای مختلفی از جمله میزان دفع غیر طبیعی پروتئین برای ارزیابی عملکرد کلیه مورد بررسی قرار می‌گیرد. دفع زیاد پروتئین از کلیه نشان دهنده آسیب دیدن کلیه است. در این بخش به انواع آزمایشات کلیه و تفسیر آن‌ها می‌پردازیم:

·         کراتینین سرم یا Cr

کراتینین یکی از مواد زائد در خون است که به طور طبیعی از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. این ماده زائد حاصل کاتابولیسم کراتین است که در عمل انقباض عضلات اسکلتی بوجود می‌آید. روزانه حدود ۲ درصد کراتین به کراتینین تبدیل شده که از طریق عضلات بدن به خون وارد می‌شود. مقدار نرمال این ترکیب بسته به سن، جنس و شاخص توده بدن متفاوت است. مقدار بیشتر از mg/dL  ۱.۲ در زنان و mg/dL  ۱.۴ در مردان یکی از نشانه‌ عملکرد نادرست کلیه است. هر چه آسیب به کلیه بیشتر باشد مقدار کراتینین در خون نیز روند افزایشی به خود می‌گیرد.

·         سرعت فیلتراسیون گلومرولی یا GFR

 در این آزمایش سرعت و عملکرد کلیه در تنظیم مایعات بدن و دفع مواد زائد ارزیابی می‌شود. جواب این آزمایش متناسب با سن و جنس تعیین شده و فاکتورهای مرتبط در نظر گرفته می‌شوند به صورتی‌که با افزایش سن به طور طبیعی مقدار GFR کاهش می‌یابد. میزان طبیعی جواب آزمایش ۹۰  و یا بالاتر است. در صورتی‌که جواب آزمایش کمتر از۶۰ باشد نشانگر عملکرد نامطلوب کلیه‌ها است. اگر جواب آزمایش مقدار کمتر از ۱۵ را نشان دهد به این معناست که شرایط کلیه بسیار وخیم بوده و درمان‌های مرتبط با نارسایی حاد کلیه آغاز گردد.

·         آزمایش نیتروژن اوره یا BUN

 اوره از شکستن و تجزیه پروتئین‌های غذایی حاصل می‌شود. در پی سوخت و ساز پروتئین‌ها در کبد ابتدا آمونیاک که در ترکیب خود حاوی نیتروژن است ساخته می‌شود. سپس آمونیاک در اثر ترکیب با کربن و هیدروزن تبدیل به اوره می‌شود. اوره که یک ماده زائد است وارد جریان خون شده تا از طریق کلیه‌ها دفع گردد. رنج نرمال آزمایش BUN بین ۷ تا ۲۰ (mg/dL) است. اگر کلیه ها قادر نباشند عملکرد طبیعی خود را  به خوبی انجام دهند مقدار نیتروژن در خون افزایش می‌یابد.

آزمایشات تصویر برداری کلیه

    سونوگرافی

 با استفاده از سونوگرافی می توان وجود انواع عفونت‌ها، سنگ کلیه و انسداد مجاری ادراری را تشخیص داد.

    سی تی اسکن

در این روش تصویر برداری از اشعه X جهت تصویر سازی از کلیه‌ها استفاده می‌شود. در روش سی تی اسکن هر گونه آسیب و یا اختلال در عملکرد کلیه‌ها قابل تشخیص است.

    آزمایش آنالیز ادرار  (Urinalysis)

در این آزمایش نمونه ادراری از نظر میکروسکوپی و بیوشیمیایی پایش می‌شود. در صورت بروز هر گونه تغییرات غیر طبیعی در ادرار، نوار ادراری تغییر رنگ داده و در محدوده مشخصی تثبیت می‌شود. همچنین خصوصیات فیزیکی ازجمله شفافیت رنگ، بو و وزن مخصوص نیز چک می‌شود.

·         پروتئین‌های ادراری (proteinuria)

 مقادیر غیر طبیعی پروتئین در ادرار با عنوان پروتئینوری از نشانه‌های آسیب کلیوی و عملکرد نامطلوب کلیه به حساب می‌آید. در صورت مثبت بودن جواب آزمایش، مقادیر به صورت نمادهای بعلاوه + ++ گزارش می‌شوند. اگر مقادیر مثبت +۱ و بالاتر از آن باشد آزمایشات تخصصی‌‌تر نظیر آزمایش آلبومین و سنجش‌های کمی (quantitative) مثل آزمایش نسبت آلبومین بر کراتینین انجام می‌شود.

·         تست میکروآلبومینوری (Microalbuminuria)

 تست میکروآلبومینوری قادر است مقادیر بسیار کم پروتئین را در ادرار شناسایی کند و از سایر آزمایشات کلیوی دقیق‌تر و حساس‌تر است. این آزمایش برای افرادی که به علت بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت و فشار خون در معرض بیماری‌های مزمن کلیوی هستند درخواست می‌شود. در این آزمایش مقادیر کمتر از  mg ۳۰ بیانگر سالم بودن کلیه است. اگر جواب آزمایش بین ۳۰-۳۰۰ باشد کلیه دچار آسیب خفیف است. اگر این مقدار بالاتر ز ۳۰۰ باشد سلامت کلیه‌ها در حالت بحرانی است.

·         آزمایش نسبت آلبومین به کراتینین (ACR)

در این آزمایش مقدار آلبومین بر مقدار کراتینین ادراری تقسیم شده  تا مقدار ACR بدست آید. اگر جواب آزمایش کمتر از ۳۰ باشد عملکرد کلیه مناسب است. اگر جواب آزمایش بین ۳۰-۳۰۰ باشد فرد دچاری آلبومینوری خفیف است. اگر این مقدار بالاتر از ۳۰۰ باشد بیانگر آلبومینوری شدید بوده که نیازمند مداخلات درمانی و مصرف دارو است.

·         آزمایش شفافیت کراتینین

کراتینین یک ماده زائد و دفعی است که از عضلات بدن به جریان حون راه پیدا می‌کند. در این آزمایش مقدار دفعی کراتینین از ادرار در یک بازه ۲۴ ساعته مورد بررسی قرار گرفته ی‌گیرد. نتایج آن با مقدار کراتینین در خون مقایسه می‌شود تا مشخص گردد که در هر دقیقه چه مقدار مواد دفعی در کلیه فیلتر می‌شود. آزمایش‌های خونی که عملکرد کلیه‌ها را ارزیابی می‌کنند سطح این مواد را اندازه گیری می‌کنند.

تفسیر آزمایش CMP

پانل متابولیک جامع تمام عواملی که در آزمایش BMP ذکر شدند را اندازه گیری می‌کند. علاوه بر این، CMP شامل دو تست پروتئین (آلبومین و پروتئین کل) و آزمایش عملکرد کبد نیز هست:

    آلبومین

آلبومین (پروتئین اصلی در پلاسمای خون) ماده‌ای شفاف است، رنگ زردی دارد و سلول‌های خونی را حمل می‌کند. آلبومین توسط کبد تولید می‌شود و به حفظ مایعات در جریان خون کمک می‌کند در نتیجه مایعات به سایر بافت‌ها وارد نمی‌شوند.

✔ سطح عادی آلبومین ۳.۴ الی ۵.۴ گرم در هر دسی لیتر (g/dL) است.

    پروتئین کل

پروتئین کل به حفظ عملکرد کبد و کلیه‌ها کمک می‌کند و در طول عفونت‌ها یا بیماری‌ها سطح این ماده افزایش پیدا می‌کند.

✔ سطح عادی پروتئین بین ۶ تا ۸ g/dL است.

    آلکالین فسفاتاز یا ALP

آزمایش ALP، عملکرد کبد و سطح مواد مغذی را اندازه گیری می‌کند. سطح غیر عادی آزمایش ALP می‌تواند نشان دهنده بیماری کبد، استخوان و کیسه صفرا باشد.

✔مقدار نرمال آلکالین فسفات ۴۴ تا ۱۴۷ یکای بین المللی در هر دسی لیتر (IU/L) است.

    آلانین آمینوترانسفراز یا ALT

آزمایش ALT، عملکرد کبد را ارزیابی می‌کند و در صورتی که کبد آسیب ببیند سطح آن افزایش پیدا می‌کند.

✔ رنج نرمال alt بین ۲۰ الی ۶۰ IU/L است.

    آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)

آزمایش AST، عملکرد کلیه‌ها و کبد را ارزیابی می‌کند. علاوه بر این برای ارزیابی تاثیر الکل روی کبد نیز از آن استفاده می‌شود.

✔ مقدار نرمال AST بین ۱۰ الی ۳۵ IU/L است.

    بیلی روبین

بیلی روبین زمانی تشکیل می‌شود که بدن هموگلوبین را تجزیه می‌کند. این ماده در صفرا و خون یافت می‌شود و میزان بالای آزمایش بیلی روبین می‌‌تواند نشان دهنده یرقان یا زردی باشد. بیلی روبین به تشخیص اختلالاتی نظیر کم خونی، یرقان و بیماری‌های کبد کمک می‌کند.

✔ مقدار نرمال بیلی روبین بین ۰.۱ تا ۱.۲ میلی گرم در هر دسی لیتر (mg/dL) است.

تفسیر آزمایش در منزل مربوط به بیماری های قلبی

درست مثل چربی‌های خوراکی، تمام لیپیدها نیز بد نیستند. بدن لیپیدها را تجزیه می‌کند و به عنوان انرژی از آن‌ها استفاده می‌کند. پنل لیپید مجموعه‌ای از آزمایش‌هاست که دو نوع چربی در خون را اندازه گیری می‌کند: تری گلیسیرید و کلسترول.

‌در این قسمت نمی‌خواهیم درباره چربی‌های اضافی بدن صحبت کنیم بلکه می‌خواهیم نقشی که لیپیدها در خون ایفا می‌کنند را بررسی کنیم. پنل چربی یا لیپید (Lipid panel) یک آزمایش خون است که نشان می‌دهد آیا در معرض ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب (CHD) قرار دارید یا نه.

این آزمایش به ارزیابی موادی می‌پردازد که در خون وجود دارند و وظیفه حمل کلسترول را بر عهده دارند که اگر سطح آن‌ها غیر عادی باشد می‌توانند سبب بروز اختلالات قلبی عروقی شوند. پنل لیپید اطلاعاتی در خصوص کلسترول و سطح چربی ارائه می‌دهد.

    کلسترول کل یا Chol

آزمایش کلسترول سطح کلسترول HDL و LDL را اندازه گیری می‌کند و این میزان باید زیر ۲۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر باشد تا خطر بروز بیماری‌های قلبی عروقی پایین باشد.

دو نوع کلسترول وجود دارد: کلسترول HDL و LDL.

    کلسترول خوب یا HDL

منظور از HDL در آزمایش خون، لیپوپروتئین با چگالی بالاست که کلسترول اضافی را از خون به کبد می‌برد تا از آن جا دفع شود. گاهی به کلسترول HDL، کلسترول خوب هم می‌گویند؛ زیرا سطح بالای آن برای بدن خوب است و خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد. این کلسترول به کاهش انسداد رگ‌های خونی کمک می‌کند. مقدار نرمال HDL در آزمایش خون بین ۴۰ الی ۵۹ میلی گرم بر دسی لیتر است.

    کلسترول بد یا LDL

منظور از LDL در آزمایش خون، لیپوپروتئین کم چگالی است. LDL نوعی چربی است که کلسترول را به قسمت‌هایی از بدن می‌برد که به ترمیم سلولی نیاز دارند. اما از آن جایی که این لیپوپروتئین می‌تواند در دیواره شریان‌ها یا عروق انباشته شود به آن کلسترول بد می‌گویند. سطح بالای LDL سبب افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مربوط به قلب و رگ‌های خونی (نظیر بیماری شریان کرونری) می‌شود. LDL باید زیر ۱۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر نگه داشته شود.

    تری گلیسیرید یا TG

تری گلیسیریدها از اصلی ترین انواع چربی هستند که در کبد تولید می‌شوند. اگر می‌خواهید بدانید که چه چیزهایی روی سطح تری گلیسیرید در بدن تاثیر می‌گذارند باید گفت که مواد غذایی معمولی در رژیم غذایی تان (از جمله شکر و چربی) از این موارد هستند.

البته سطح آزمایش تری گلیسیرید می‌تواند به علت بیماری تیروئید یا کبد یا اختلالات ژنتیکی بالا باشد. سطح بالای تری گلیسیرید با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مربوط به قلب و رگ‌های خونی در ارتباط است. تحقیقات نشان داده‌اند زمانی که صحبت از خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌شود تنها عاملی که باید در نظر بگیرید LDL نیست. نسبت تری گلیسیرید به کلسترول HDL نیز می‌تواند مشکل ساز باشد.

تفسیر آزمایش‌های آنزیمی خون در منزل

آنزیم‌ها مواد شیمیایی‌ هستند که به کنترل واکنش شیمیایی در بدن کمک می‌کنند. آزمایش‌های گوناگونی برای بررسی آنزیم‌های خون وجود دارند. در این قسمت به آزمایش‌های آنزیمی می‌پردازیم که برای بررسی حمله قلبی، مغز و ریه، عضلات اسکلتی و کبد مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آزمایش آنزیمی ارزیابی عملکرد مغز و ریه

در این آزمایش برای بررسی عملکرد مغز و ریه‌ها آنزیم CPK-1 در خون اندازه گیری می‌شود. این آنزیم عمدتا در بافت مغز و ریه‌ وجود دارد و مقادیر طبیعی آن در خون بسیار اندک است. بنابراین افزایش غیر طبیعی آن در خون بیانگر وجود یک التهاب یا بیماری در اندام‌های مورد نظر است. افزایش غیر عادی آزمایش CPK می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• اختلال سلول‌های عصبی، تومورهای مغزی
• جراحت مغز، سکته، خونریزی مغزی
• عفونت ریوی، التهاب حاد و مزمن ریه
• تشنج

تفسیر آزمایش CPK-1: مقدار طبیعی این آنزیم در جواب آزمایش CPK برای مردان  ۳۹-۳۰۸ U/L و برای زنان۲۶-۱۹۲ U/L است. مقدار بیشتر از این محدوده نشان دهنده آسیب مغزی و یا التهاب ریه است.

آزمایش آنزیمی ارزیابی عملکرد قلب

در این آزمایش برای بررسی عملکرد قلب آنزیم CPK-2 در خون اندازه گیری می‌شود. آنزیم CPK-2 عمدتا در ماهیچه قلبی دیده می‌شود و در موارد زیر مقدار آن افزایش می‌یابد:

• پس از جراحی قلب به‌ویژه عمل قلب باز
• التهاب ماهیچه قلبی
• آسیب و ترومای قلبی
• آسیب قلبی ناشی از برق گرفتگی

تفسیر آزمایش CPK-2: مقدار طبیعی این آنزیم در جواب آزمایش CPK برای مردان ۳۹-۳۰۸ U/L و برای زنان ۲۶-۱۹۲ U/L است. مقدار بیشتر از این محدوده نشان دهنده آسیب به ماهیچه قلب است.

زمانی که عضلات قلب صدمه می‌بینند یک فرآورده خون به نام CK-MB ترشح می‌شود. سطح بالای CK-MB در خون می‌تواند نشان دهنده حمله قلبی باشد. حد نرمال آزمایش CK-MB بین ۲۲ تا ۱۹۸ U/L است.

آزمایش آنزیمی ارزیابی عملکرد عضلات اسکلتی

پزشکان از آزمایش CPK-3 برای ارزیابی سلامت عضلات و پی بردن به میزان مستعد بودن افراد به دیستروفی عضلانی نیز بهره می‌گیرند. در دیستروفی عضلانی، عضلات بدن به مرور زمان تحلیل رفته و توانایی و عملکرد خود را از دست می‌دهند. تست CPK-3 قادر است طیف وسیعی از بیماری‌های عضلانی را شناسایی کند که مهمترین آنها عبارتند از:

• درماتومیوزیت، یک بیماری التهابی است که پوست و ماهیچه های بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• پلی میوزیت، یک بیماری التهابی بوده و سبب ضعف عضلانی می‌شود.
• اختلال هیپرترمی بدخیم، یک بیماری ارثی است که سبب ایجاد اسپاسم‌های عضلانی می‌شود.
• آسیب‌ها و جراحت‌هایی که سبب تخریب عضله می‌شوند نظیر کشیدگی ماهیچه‌ها، عوارض جانبی داروها و یا تروما.

تفسیر آزمایش CPK-3: مقدار طبیعی این آنزیم در جواب آزمایش CPK برای مردان ۳۹-۳۰۸ U/L و برای زنان ۲۶- ۱۹۲ U/L است. مقدار بیشتر از این محدوده نشان دهنده بیماری های عضلانی و یا کشیدگی و پارگی عضلات است.

آزمایشات آنزیمی مربوط به سلامت کبد

برای ارزیابی عملکرد کبد چندین آنزیم مختص کبد مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهمترین آنزیم‌های کبدی که در آزمایشات آنزیمی مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل آلانین آمینو ترانسفراز (ALT یا SGPT) و آسپارتات آمینو ترانسفراز (AST یا SGOT) است. بالا رفتن مقادیر آنزیم‌های کبدی می‌تواند ناشی از التهاب خود ایمن، عفونت ویروسی و یا تروما باشد. شایع‌ترین علت بالا رفتن آنزیم‌های کبدی به شرح زیر است:

• بیماری‌های کبدی نظیر هپاتیت، کبد چرب، سرطان کبد، سیروز کبدی
• بیماری‌های ویروسی کبد نظیر هپاتیت A، هپاتیت B، هپاتیت C و هپاتیت E
• بیماری مونونوکلئوز عفونی و ویروس EBV
• بیماری‌های التهابی همچون درماتومیوزیت، پانکراتیت و التهاب کیسه صفرا
• ایسکمی و یا آسیب کبدی ناشی از عدم اکسیژن رسانی به بافت کبد
• بیماری هموکروماتوز، که در آن مقادیر زیادی آهن در کبد رسوب می‌کند.
• کم کاری تیروئید

تفسیر آزمایش ALT و AST: محدوده نرمال SGPT در آزمایش خون آنزیمی کبد برای مردان ۲۹-۳۳ IU/L و برای زنان ۲۵-۱۹ IU/L است. مقدار نرمال SGOT در آزمایش خون برای برای مردان ۱۰-۴۰ IU/L است در حالیکه برای زنان ۳۲-۹ IU/L است.

آزمایشات خونی برای تشخیص التهاب در بدن

هر گاه التهابی در یکی از اندام‌های بدن رخ دهد پروتئین‌های آن بافت به دلیل آسیب دیدگی ساختار بافتی وارد جریان خون می‌شوند. در آزمایشات خونی تشخیص التهاب، با اندازه گیری این مارکرها وجود التهاب و شدت آن ارزیابی می‌شود.

·         تفسیر آزمایش خون ESR

در آزمایش ESR سرعت ته نشینی اریتروسیت‌ها (گلبول قرمز) و جدا شدن آن‌ها از پلاسما اندازه گیری می‌شود. صورتی که التهاب و یا عفونتی در بدن وجود داشته باشد مقدار پروتئین‌های خونی افزایش یافته و با اتصال به سلول‌های قرمز، سرعت ته نشین شدن آن‌ها را افزایش می‌دهند.

تفسیر آزمایش ESR: محدوده نرمال ESR در آزمایش خون برای مردان ۰-۲۲ mm/hr و برای زنان 0-29۰-۲۹ mm/hr است.

·         تفسیر آزمایش خون CRP

پروتئین CRP یا پروتئین واکنشگر فاز حاد از جمله پروتئین‌هایی است که در زمان عفونت و یا التهاب مقدار آن در خون افزایش می‌یابد. این آزمایش نیز همانند آزمایش ESR با دریافت یک نمونه خون از ساعد و ارسال آن به بخش آزمایشگاهی انجام می‌شود.

تفسیر آزمایش CRP: مقدار نرمال CRP در آزمایش خون در افراد بالغ و سالم که بیماری زمینه‌ای ندارند کمتر از ۱۰ mg/L است و مقادیر بالاتر از آن نشانگر وجود التهاب یا عفونت در بدن است.

·         تفسیر آزمایش خون PV یا ویسکوزیته پلاسما

موارد التهابی و عفونی که با آزمایش ESR قابل پایش و تشخیص باشد با آزمایش PV نیز می‌توان ارزیابی نمود. البته در آزمایش PV از مارکر خونی مجزایی برای این کار استفاده می‌شود.

تفسیر آزمایش PV: محدوده نرمال در این آزمایش برای افراد بالغ ۱.۷۲-۱.۵۰  mPA است.

دریافت نتیجه آزمایش خون چقدر طول می‌کشد؟

جواب کوتاه به این سوال این است: “بستگی دارد!”. گاهی اوقات نتایج آزمایش فورا و چند دقیقه بعد از انجام آزمایش آماده می‌شوند (مثل تست پوستی پریک برای بررسی گلوکز یا آزمایش ادرار). اما آماده شدن نتایج برخی دیگر از آزمایش‌های خون (مثل آزمایش الکترولیت‌ها و آزمایش عفونت‌ها و بیماری‌های آمیزشی یا STI) می‌تواند چند روز یا چندین هفته طول بکشد.

بعد از آماده شدن نتایج، چه نتایج آزمایش عادی باشند و چه غیر عادی، کارکنان آزمایشگاه باید با شما تماس بگیرند. در صورتی که نتایج آزمایش غیر عادی بودند، برای دریافت نوبت با پزشک تماس بگیرید و یا با ثبت درخواست پزشک در منزل هومکا، پزشک را به منزل خود بیاورید.

فاصله بین گرفتن نمونه خون و دریافت نتایج آزمایش با توجه به نوع آزمایش می‌تواند متفاوت باشد:

·         شمارش کامل خون (CBC)

در آزمایش CBC، چندین نوع سلول ارزیابی می‌شود و معمولا نتایج آن ۲۴ ساعت بعد از انجام آزمایش آماده می‌شوند.

·         آزمایش‌های شیمی خون (پانل متابولیک پایه و جامع)

ممکن است پزشک از شما بخواهد که برای انجام این آزمایش ناشتا باشید. نتایج این آزمایش نیز معمولا ۲۴ ساعت بعد از انجام آزمایش آماده می‌شوند.

·         آنزیم‌های خون

از آن جایی که معمولا انجام آزمایش تروپونین و کراتین کیناز بعد از این که پزشک به حمله قلبی شک کرد توصیه می‌شود، نتایج آن باید در کمترین زمان ممکن آماده شوند. خوشبختانه با پیشرفت تجهیزات آزمایشگاهی، نتایج این آزمایش می‌توانند در کمتر از ۱ ساعت آماده شوند.

·         پنل لیپید

پنل لیپید معمولا در مراجعات عادی به پزشک ارزیابی می‌شود. پزشک بعد از ۲۴ ساعت می‌تواند نتایج را از آزمایشگاه دریافت کند.

اگر تفسیر آزمایش در منزل نشان دهنده عوامل غیر طبیعی بود چه کاری باید انجام دهید؟

زمانی که برگه آزمایش را دریافت می‌کنید، روبروی هر عامل در قسمت چپ برگه عددی نوشته شده است که نتیجه آزمایش است. معمولا محدوده عادی نیز در یک ستون جداگانه درج می‌شود تا بتوانید به عنوان مرجع از آن استفاده کنید و این امر، تفسیر آزمایش را به مراتب ساده‌تر می‌نماید. برای مثال در قسمتی که سطح پتاسیم در خون نشان داده شده، باید سطح عادی پتاسیم که بین ۳.۷ تا ۵.۲ (mEq/L) است نیز درج شود. اگر نتیجه آزمایش در این دامنه قرار داشت می‌توانید اطمینان حاصل کنید که سطح پتاسیم خون تان عادی است.

اگر نتایج فراتر یا پایین تر از دامنه طبیعی بودند باید چه کاری انجام دهید؟

سریع نتیجه گیری نکنید. بلکه برای دریافت نوبت با پزشک تماس بگیرید. گاهی اوقات نتایج بعضی از آزمایش‌ها به علت دلایل گوناگونی که آسیب شناختی نیستند بالاتر یا پایین تر از حد نرمال هستند. این دلایل شامل این این مواردند:

✔ عوارض جانبی برخی از داروها

✔ عفونت تازه درمان شده

✔ جنسیت

✔ استرس

✔ اشتباه حین انجام آزمایش

✔ فعالیت‌های بدنی شدید قبل از انجام آزمایش

✔ سن

منبع: مجله اینترنتی ایده آل مگ