نمونه دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی خودرو در صورت تعاقب ایادی

در معاملات خودرو که چندین بار بدون انتقال رسمی سند، دست به دست شده اند، آخرین خریدار اغلب با مشکل مواجه می شود؛ زیرا مالک اولیه (صاحب پلاک) یا ایادی قبلی از همکاری برای تنظیم سند و تعویض پلاک امتناع می کنند. این مقاله یک راهنمای جامع حقوقی و یک نمونه دادخواست کاربردی برای رفع این چالش ارائه می دهد و به شما کمک می کند تا با آگاهی از حقوق خود، نسبت به الزام به تنظیم سند (برگ سبز) و تعویض پلاک خودرو در صورت تعاقب ایادی اقدام نمایید.

پیچیدگی های حقوقی ناشی از تعاقب ایادی در معاملات خودرو، همواره یکی از دغدغه های اصلی خریداران و حتی فروشندگان وسایل نقلیه در ایران بوده است. زمانی که یک خودرو چندین بار بین اشخاص مختلف معامله می شود، اما فرآیند انتقال رسمی سند (برگ سبز) و تعویض پلاک به نام آخرین خریدار به دلایل گوناگون (از جمله عدم دسترسی یا عدم همکاری مالکان قبلی) به درستی طی نمی شود، آخرین خریدار با مشکلات عدیده ای مواجه خواهد شد. این وضعیت نه تنها مالکیت قانونی وی را در هاله ای از ابهام قرار می دهد، بلکه مسئولیت های حقوقی و کیفری سنگینی را نیز متوجه مالک اولیه پلاک می کند.

این نوشتار با هدف تبیین ابعاد حقوقی این مسئله، تشریح رویه قضایی، ارائه گام های عملی و تدوین یک نمونه دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی خودرو در صورت تعاقب ایادی، به آخرین خریداران و سایر ذی نفعان یاری می رساند تا مسیر قانونی خود را با اطمینان بیشتری طی کنند. ما به طور دقیق ماهیت حقوقی برگ سبز خودرو را بر اساس آرای قضایی و قوانین جاری بررسی خواهیم کرد تا از سردرگمی های رایج در این زمینه کاسته شود و راهکاری شفاف و مستند برای حل این معضل ارائه گردد.

درک حقوقی سند رسمی خودرو و ماهیت برگ سبز در ایران

در نظام حقوقی ایران، ماهیت سند مالکیت خودرو طی سالیان متمادی محل بحث و اختلاف نظر بین دو نهاد اصلی، یعنی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، بوده است. این اختلاف عمدتاً بر سر این بود که آیا برگ سبز صادره توسط نیروی انتظامی به منزله سند رسمی مالکیت محسوب می شود یا خیر و آیا برای انتقال قطعی مالکیت خودرو، مراجعه به دفاتر اسناد رسمی و تنظیم سند دفترخانه ای نیز الزامی است.

این ابهامات و تشتت آرا تا زمان صدور رأی وحدت رویه شماره ۱۸۶۳ مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ادامه داشت. این رأی تاریخی و قاطع، نقطه عطفی در رویه قضایی مربوط به نقل و انتقال خودرو ایجاد کرد و به صراحت اعلام داشت که:

برگ سبز صادره توسط نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که حاوی مشخصات وسیله نقلیه و مالک آن است، به عنوان سند رسمی مالکیت خودرو محسوب می شود و برای انتقال مالکیت آن، ثبت مجدد در دفاتر اسناد رسمی الزامی نیست.

این رأی تأکید می کند که ماده ۲۹ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب ۱۳۸۹، دفاتر اسناد رسمی را مکلف کرده تا قبل از انجام هرگونه نقل و انتقال خودرو، گواهی تعویض پلاک را از نیروی انتظامی دریافت کنند. اما این ماده، دلالتی بر الزامی بودن تنظیم سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی برای انتقال مالکیت ندارد، بلکه صرفاً مرحله تعویض پلاک را پیش نیاز ثبت احتمالی سند در دفترخانه معرفی می کند.

با این تفاسیر، برگ سبز خودرو که توسط نیروی انتظامی صادر می شود، به استناد ماده ۱۲۸۷ قانون مدنی، یک سند رسمی محسوب می شود و نقل و انتقال مالکیت خودرو با آن اعتبار قانونی دارد. از منظر حقوقی، مالکیت خودرو با مبایعه نامه عادی و تعویض پلاک به نام خریدار منتقل می شود. اگرچه برخی افراد همچنان به دلایل مختلف (مانند عادت، احتیاط بیشتر یا عدم آگاهی کامل از رأی دیوان) تمایل به ثبت سند در دفاتر اسناد رسمی دارند، اما از نظر قانونی، ماهیت انتقال مالکیت خودرو با برگ سبز به رسمیت شناخته شده است.

ماده ۲۲ قانون حمل و نقل و عبور کالاهای خارجی از قلمرو جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۸ نیز در تأیید این رویه، مسئولیت صدور اسناد مالکیت و پلاک خودرو را در قلمرو جمهوری اسلامی ایران بر عهده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران دانسته است. این قوانین به روشنی نشان می دهند که مرجع اصلی تعیین مالکیت و صدور سند برای خودرو، نیروی انتظامی است و برگ سبز نیز سند رسمی معتبر در این زمینه تلقی می شود.

تفاوت عملی برگ سبز و سند دفترخانه

با وجود رأی دیوان عدالت اداری، همچنان برخی سردرگمی ها در میان مردم وجود دارد. سند دفترخانه ای (معمولاً با عنوان سند قطعی) در گذشته به عنوان سند اصلی مالکیت تلقی می شد. اما در حال حاضر، برگ سبز (شناسنامه مالکیت خودرو) که توسط مراکز تعویض پلاک صادر می شود، سند رسمی و اصلی مالکیت است. تفاوت اصلی در این است که سند دفترخانه ای صرفاً یک قرارداد تکمیلی است که می تواند جزئیات بیشتری از معامله را شامل شود، اما نقش آن در اثبات مالکیت، فراتر از برگ سبز نیست.

قاعده ید و تصرف مالکانه

در کنار اسناد رسمی، قاعده ید نیز در اثبات مالکیت اموال منقول از جمله خودرو، نقش مهمی ایفا می کند. مطابق ماده ۳۵ قانون مدنی، تصرف به عنوان مالکیت، دلیل مالکیت است، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. به عبارت دیگر، متصرف فعلی خودرو (کسی که خودرو در اختیار اوست و از آن استفاده می کند) به صورت پیش فرض مالک آن محسوب می شود. اماراتی مانند سوابق بیمه، پرداخت عوارض، یا حتی تخلفات رانندگی به نام متصرف، می تواند این تصرف مالکانه را تقویت کند. با این حال، در پرونده های تعاقب ایادی، صرف تصرف ممکن است برای اثبات کامل و بی چون و چرای مالکیت کافی نباشد، به خصوص اگر سلسله نقل و انتقالات شفاف و مستند نباشد.

تعاقب ایادی در معاملات خودرو: ریشه ها و پیامدها

تعاقب ایادی در معاملات خودرو به وضعیتی اطلاق می شود که یک خودرو چندین بار بدون اینکه سند رسمی مالکیت (برگ سبز) و پلاک آن به نام هر یک از خریداران میانی ثبت و تعویض شود، دست به دست می شود. این فرآیند می تواند به صورت یک زنجیره از مبایعه نامه های عادی، وکالت نامه های بلاعزل یا حتی قراردادهای شفاهی باشد که در نهایت منجر به آن می شود که آخرین خریدار نتواند پلاک و سند خودرو را به نام خود منتقل کند، زیرا صاحب پلاک اولیه و یا ایادی میانی برای همکاری در دسترس نیستند یا از آن امتناع می کنند.

دلایل رایج بروز مشکل

• عقود بیع شفاهی یا مبایعه نامه عادی: بسیاری از معاملات خودرو به صورت غیررسمی و با مبایعه نامه عادی (که ممکن است شامل جزئیات کافی نباشد) یا حتی به صورت شفاهی انجام می شود، بدون اینکه طرفین به اهمیت انتقال رسمی سند و پلاک توجه کنند.
• عدم آگاهی خریداران: برخی خریداران، به خصوص در گذشته، از لزوم تعویض پلاک و انتقال رسمی برگ سبز خودرو به نام خود بی اطلاع بودند و گمان می کردند صرف داشتن مبایعه نامه یا وکالت نامه کافی است.
• اعتماد به وکالت نامه های ناقص یا با مدت محدود: استفاده از وکالت نامه های بلاعزل که ممکن است دارای محدودیت زمانی باشند، یا به دلیل فوت وکیل یا موکل باطل شوند، از دیگر دلایل بروز مشکل است.
• عدم دسترسی به ایادی قبلی: در موارد متعددی، مالکان قبلی به دلیل فوت، مهاجرت، تغییر محل اقامت یا امتناع عمدی، در دسترس آخرین خریدار نیستند.
• سوءاستفاده های احتمالی: برخی فروشندگان با سوءاستفاده از پیچیدگی ها و عدم آگاهی خریداران، از همکاری برای انتقال سند و پلاک خودداری می کنند.

پیامدهای حقوقی و مالی برای طرفین

برای آخرین خریدار

عدم مالکیت رسمی و ثبت برگ سبز به نام آخرین خریدار، او را با مشکلات جدی مواجه می کند:

• عدم امکان فروش مجدد: خریدار نمی تواند خودرو را به صورت قانونی و رسمی به شخص دیگری بفروشد.
• عدم امکان اخذ خسارت از بیمه: در صورت بروز حوادث و آسیب به خودرو، ممکن است شرکت های بیمه در پرداخت خسارت به فردی که مالک رسمی نیست، ایراد بگیرند.
• مشکلات انتظامی و قضایی: در صورت توقیف خودرو یا هرگونه اختلاف حقوقی، اثبات مالکیت برای خریدار دشوار خواهد بود.
• عدم امکان اخذ برگ سبز المثنی: در صورت مفقود شدن برگ سبز، خریدار نمی تواند درخواست المثنی دهد.

برای مالک اولیه (صاحب پلاک)

عدم تعویض پلاک خودرو از نام مالک اولیه، او را در معرض مسئولیت های سنگین قرار می دهد:

• مسئولیت جرائم رانندگی: تمام جرائم رانندگی و تخلفات احتمالی که با خودرو انجام می شود، به نام مالک پلاک ثبت شده و او مسئول پرداخت جریمه خواهد بود.
• عوارض شهرداری و مالیات نقل و انتقال: عوارض سالیانه خودرو و مالیات نقل و انتقال نیز بر عهده مالک پلاک خواهد بود.
• درگیر شدن در پرونده های قضایی: در صورت وقوع حوادث رانندگی، قاچاق یا هرگونه جرم با خودرو، مالک پلاک به عنوان مسئول شناخته شده و به مراجع قضایی احضار خواهد شد.
• عدم امکان ثبت نام و خرید خودروی جدید: تا زمانی که پلاک به نام او آزاد نشود، وی نمی تواند پلاک جدیدی را برای خودروی دیگر به نام خود ثبت کند.

اقدامات پیش از طرح دعوا: گام های حیاتی برای موفقیت

پیش از هرگونه طرح دعوای حقوقی، انجام یک سلسله اقدامات اولیه و جمع آوری مستندات لازم، نقش بسزایی در موفقیت پرونده الزام به تنظیم سند رسمی خودرو در صورت تعاقب ایادی خواهد داشت. این گام ها به شما کمک می کنند تا پرونده ای قوی و مستدل به دادگاه ارائه دهید و از اطاله دادرسی جلوگیری کنید.

جمع آوری و تدوین مستندات

تهیه و جمع آوری کامل تمامی اسناد و مدارک مرتبط با خودرو و معاملات صورت گرفته، اولین و مهم ترین گام است. این مدارک شامل:

• کلیه مبایعه نامه ها (حتی عادی)، قولنامه ها، رسیدهای پرداخت ثمن معامله و هرگونه سند کتبی دیگر که مراحل نقل و انتقال خودرو را از زمان مالک اولیه تا آخرین خریدار نشان می دهد. توالی مبایعه نامه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
• برگ سبز و کارت خودروی موجود (حتی اگر به نام شما نباشد).
• مدارک هویتی فروشندگان و خریداران قبلی (در صورت امکان و دسترسی به آنها).
• هرگونه سند دیگر که نشان دهنده تصرف مالکانه شما بر خودرو باشد، مانند: فاکتورهای تعمیر، سوابق بیمه به نام شما، گواهی عدم خلافی (در صورت پرداخت توسط شما) و … .
• اسناد مربوط به وکالت نامه های احتمالی (مانند وکالت بلاعزل)، با دقت به تاریخ اعتبار و حدود اختیارات وکیل.

ارسال اظهارنامه قضایی

ارسال اظهارنامه قضایی به خواندگان احتمالی، اقدامی حیاتی و بسیار مؤثر پیش از طرح دعوا است. این اقدام سه فایده عمده و عملی دارد:

1. ایجاد حجت و اتمام حجت: با ارسال اظهارنامه، به صورت رسمی به صاحب پلاک و سایر ایادی قبلی اطلاع داده می شود که خودروی فروخته شده همچنان به نام آنهاست و آنها مکلف به همکاری جهت انتقال پلاک و سند هستند. این کار، حسن نیت شما را نشان داده و عدم همکاری آنها را در دادگاه مستند می کند.
2. دعوت به همکاری و جلوگیری از دعوای بیهوده: در بسیاری از موارد، صاحب پلاک یا ایادی قبلی از وضعیت خودرو و دست به دست شدن آن بی خبر هستند. اظهارنامه فرصتی برای حل مسالمت آمیز مشکل و رفع مسئولیت از خودشان فراهم می کند و از طرح دعوای حقوقی در محاکم جلوگیری می نماید.
3. تقویت دلایل و مستندات در دادگاه: در صورتی که خواندگان به اظهارنامه پاسخ ندهند یا از همکاری امتناع کنند، اظهارنامه به عنوان مدرکی دال بر بی توجهی آنها و لزوم مداخله قضایی، در دادگاه مورد استناد قرار خواهد گرفت.

محتوای اظهارنامه باید خطاب به صاحب پلاک و تمامی ایادی قبلی که به آنها دسترسی دارید، باشد. در آن باید به صراحت و با ذکر جزئیات خودرو، درخواست حضور در مراکز تعویض پلاک و انجام مراحل قانونی انتقال سند و پلاک در یک مهلت مشخص، قید شود.

توصیه های پیشگیرانه برای جلوگیری از تعاقب ایادی

برای جلوگیری از بروز مشکلات مشابه در آینده، رعایت نکات زیر در معاملات خودرو ضروری است:

• احراز سمت و هویت فروشنده: هرگز از فردی که مالک رسمی نیست و وکالت نامه بلاعزل معتبر برای فروش و انتقال پلاک ندارد، خرید نکنید. همیشه مدارک هویتی فروشنده را با سند خودرو تطبیق دهید.
• بررسی دقیق وکالت نامه بلاعزل: در صورت خرید با وکالت نامه، از اعتبار، تاریخ انقضا و حدود اختیارات وکیل اطمینان حاصل کنید. وکالت نامه های با مدت محدود یا وکالت در توکیل، ممکن است در آینده مشکل ساز شوند.
• اخذ مبایعه نامه کتبی از تمامی ایادی: در صورت خرید از واسطه، اصرار بر وجود مبایعه نامه کتبی و معتبر بین تمامی فروشندگان قبلی و آخرین خریدار داشته باشید. این توالی مبایعه نامه ها در صورت بروز مشکل، برای دادگاه بسیار مهم خواهد بود.
• انتقال فوری پلاک: به محض خرید خودرو، در اسرع وقت برای تعویض پلاک و انتقال برگ سبز به نام خود اقدام کنید و این کار را به تعویق نیندازید.

نحوه طرح دعوای الزام به تنظیم سند رسمی خودرو و تعویض پلاک در صورت تعاقب ایادی

در صورتی که اقدامات پیش از طرح دعوا به نتیجه نرسد و خواندگان از همکاری امتناع ورزند، آخرین راهکار قانونی، طرح دعوای الزام به تنظیم سند (برگ سبز) و تعویض پلاک خودرو در دادگاه است. موفقیت در این دعوا نیازمند شناخت دقیق اصول حقوقی و رعایت مراحل قانونی است.

تعیین خواهان و خواندگان

یکی از مهمترین مراحل در دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی خودرو در صورت تعاقب ایادی، تعیین صحیح خواهان و خواندگان است:

• خواهان: آخرین خریدار خودرو که در حال حاضر متصرف فعلی آن است و قصد دارد سند و پلاک را به نام خود منتقل کند، به عنوان خواهان شناخته می شود.
• خواندگان: در دعاوی تعاقب ایادی، تعیین خواندگان از حساسیت ویژه ای برخوردار است و خطای در این بخش می تواند منجر به رد یا عدم استماع دعوا شود.
  • خوانده اصلی ردیف اول: صاحب پلاک (فردی که برگ سبز خودرو و پلاک انتظامی فعلی به نام اوست) باید حتماً به عنوان خوانده اصلی طرف دعوا قرار گیرد، زیرا اوست که توانایی قانونی برای تعویض پلاک را دارد.
  • سایر خواندگان (ایادی قبلی): تمامی فروشندگان واسطه در سلسله نقل و انتقال، از جمله کسانی که خودرو را به صورت عادی یا شفاهی فروخته اند و به آنها دسترسی مقدور است، باید به عنوان خوانده در دادخواست قید شوند. این نکته بسیار حائز اهمیت است. دادگاه برای احراز صحت تمامی قراردادهای قبلی و اطمینان از توالی صحیح مالکیت، نیاز به بررسی رابطه قراردادی بین تمامی ایادی دارد. در صورت عدم طرف دعوا قرار دادن تمامی ایادی قبلی (حتی کسانی که با مبایعه نامه عادی یا شفاهی اقدام به فروش کرده اند)، دادگاه ممکن است دعوا را قابل استماع ندانسته و قرار عدم استماع یا رد دعوی صادر کند.

صلاحیت دادگاه و تعیین خواسته در دادخواست

این دعوا، یک دعوای مالی محسوب می شود و با توجه به قیمت روز خودروها، رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی است. دادگاه صالح، معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده ردیف اول (صاحب پلاک) یا محل وقوع مال (با توجه به ماهیت دعوا و نوع خواسته) خواهد بود.

تعیین خواسته در دادخواست باید با دقت و با توجه به رأی دیوان عدالت اداری صورت گیرد. خواسته های پیشنهادی:

• الزام خواندگان به حضور در مراکز تعویض پلاک و تعویض پلاک به نام خواهان: با توجه به ماهیت برگ سبز به عنوان سند رسمی مالکیت و تأکید دیوان بر آن، خواسته اصلی باید تعویض پلاک باشد، نه الزام به تنظیم سند قطعی در دفترخانه.
• مطالبه خسارات دادرسی: این شامل کلیه هزینه های قانونی از جمله هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده از وکیل)، هزینه کارشناسی و سایر هزینه های اثباتی است.
• الزام به تحویل مبیع (خودرو): اگر خواندگان علاوه بر امتناع از انتقال سند و پلاک، از تحویل خودرو نیز خودداری کرده باشند، این خواسته نیز می تواند در کنار سایر خواسته ها مطرح شود.

دلایل و منضمات دادخواست (لیست کامل)

برای تقویت ادعای خود در دادگاه، باید کلیه دلایل و مستندات را به صورت لیست شده و مرتب به دادخواست پیوست کنید:

1. تصویر مصدق (کپی برابر اصل) مبایعه نامه های عادی (سلسله مبایعه نامه ها از مالک اولیه تا آخرین خریدار).
2. تصویر مصدق برگ سبز خودرو و کارت خودرو (حتی اگر به نام شما نباشد).
3. تصویر مصدق اظهارنامه های ارسالی به خواندگان و پاسخ های احتمالی آنها.
4. تصویر مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
5. استعلام از پلیس راهور (جهت تعیین دقیق مالک پلاک و سوابق خودرو).
6. استشهادیه (در صورت عدم وجود مبایعه نامه کتبی برای برخی از ایادی و نیاز به اثبات بیع شفاهی از طریق شهادت شهود).
7. سایر اسناد اثبات مالکیت یا تصرف (مانند سوابق بیمه به نام شما، گواهی تعمیرگاه، فاکتور خرید قطعه، رسید پرداخت عوارض و جرائم).
8. وکالت نامه وکیل (در صورت داشتن وکیل).

شرح دادخواست

متن شرح دادخواست باید به صورت دقیق و منظم، وقایع را به ترتیب زمانی از خرید اولیه خودرو تا زمان امتناع خواندگان از همکاری تشریح کند. در این بخش، باید تمامی مستندات جمع آوری شده را با وقایع مربوطه مرتبط ساخته و استنادات قانونی خود را به وضوح بیان کنید. به عنوان مثال، می توانید به رأی وحدت رویه دیوان عدالت اداری در خصوص اعتبار برگ سبز و مواد قانونی مربوطه اشاره نمایید. بیان صریح خواسته و دلایل آن، اهمیت بسزایی در اقناع دادگاه دارد.

نمونه دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی خودرو در صورت تعاقب ایادی

در ادامه، یک نمونه دادخواست جامع برای الزام به تنظیم سند (برگ سبز) و تعویض پلاک خودرو در صورت تعاقب ایادی ارائه می شود. این نمونه با در نظر گرفتن تمامی جزئیات حقوقی و رویه قضایی، طراحی شده است.

بنام خدا

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [محل صلاحیت دادگاه]

خواهان:

نام و نام خانوادگی: [مشخصات کامل آخرین خریدار]

نام پدر: [نام پدر خواهان]

شماره ملی: [شماره ملی خواهان]

اقامتگاه: [آدرس دقیق محل سکونت خواهان]

خواندگان:

خوانده ردیف اول (صاحب پلاک):

نام و نام خانوادگی: [مشخصات کامل صاحب پلاک فعلی خودرو]

نام پدر: [نام پدر خوانده ردیف اول]

شماره ملی: [شماره ملی خوانده ردیف اول]

اقامتگاه: [آدرس دقیق محل سکونت خوانده ردیف اول]

خوانده ردیف دوم (خریدار اول / فروشنده به ردیف سوم):

نام و نام خانوادگی: [مشخصات کامل خریدار اول از صاحب پلاک]

نام پدر: [نام پدر خوانده ردیف دوم]

شماره ملی: [شماره ملی خوانده ردیف دوم]

اقامتگاه: [آدرس دقیق محل سکونت خوانده ردیف دوم]

خوانده ردیف سوم (خریدار دوم / فروشنده به خواهان):

نام و نام خانوادگی: [مشخصات کامل خریدار دوم از ردیف دوم و فروشنده به خواهان]

نام پدر: [نام پدر خوانده ردیف سوم]

شماره ملی: [شماره ملی خوانده ردیف سوم]

اقامتگاه: [آدرس دقیق محل سکونت خوانده ردیف سوم]

[در صورت وجود ایادی بیشتر، ردیف های خواندگان را با همان فرمت اضافه کنید.]

وکیل یا نماینده قانونی:

[در صورت وجود وکیل، مشخصات کامل وی را درج کنید]

تعیین خواسته و بهای آن:

۱. الزام خواندگان به حضور در مراکز تعویض پلاک و تعویض پلاک خودروی سواری [نوع خودرو، مدل، رنگ]، با شماره پلاک انتظامی [شماره پلاک]، شماره موتور [شماره موتور] و شماره شاسی [شماره شاسی] به نام خواهان. (این خواسته، دعوایی مالی است و بهای آن برابر با ارزش منطقه ای خودرو یا تقویم خواهان تعیین می گردد، لذا علی الحساب مقوم به [مبلغ حداقل قانونی یا ارزش منطقه ای] ریال)

۲. مطالبه کلیه خسارات دادرسی، شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل (در صورت وجود)، هزینه کارشناسی و سایر هزینه های قانونی.

[در صورت نیاز به تحویل مبیع، اضافه شود: ۳. الزام خواندگان به تحویل مبیع (خودروی مذکور) به خواهان.]

دلایل و منضمات دادخواست:

1. تصویر مصدق مبایعه نامه عادی مورخ [تاریخ] فی مابین خواهان و خوانده ردیف سوم.
2. تصویر مصدق مبایعه نامه عادی مورخ [تاریخ] فی مابین خوانده ردیف سوم و خوانده ردیف دوم.
3. تصویر مصدق مبایعه نامه عادی مورخ [تاریخ] فی مابین خوانده ردیف دوم و خوانده ردیف اول (صاحب پلاک).
4. تصویر مصدق برگ سبز و کارت خودرو به شماره پلاک انتظامی [شماره پلاک].
5. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ] ارسال شده به خواندگان (به ویژه خوانده ردیف اول) و ابلاغ آن.
6. تصویر مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
7. استشهادیه محلی [در صورت نیاز برای اثبات بیع شفاهی یا سایر وقایع].
8. سایر مدارک اثباتی [مانند: رسیدهای پرداخت ثمن، فاکتور تعمیرات، سوابق بیمه].
9. وکالت نامه وکیل [در صورت استفاده از وکیل].

شرح دادخواست:

با سلام و عرض ادب

احتراماً به استحضار عالی می رساند، اینجانب [نام خواهان] در مورخ [تاریخ]، یک دستگاه خودروی سواری [نوع خودرو، مدل، رنگ]، با شماره پلاک انتظامی [شماره پلاک]، شماره موتور [شماره موتور] و شماره شاسی [شماره شاسی] را از خوانده ردیف سوم، آقای/خانم [نام خوانده ردیف سوم]، به موجب مبایعه نامه عادی شماره [شماره مبایعه نامه یا اشاره به نبود شماره] که تصویر مصدق آن پیوست دادخواست گردیده، خریداری نمودم. ثمن معامله به مبلغ [مبلغ] ریال به طور کامل به ایشان پرداخت شده است.

پس از انجام معامله، اینجانب متوجه شدم که خودروی موصوف پیش از این نیز چندین بار دست به دست شده و برگ سبز و پلاک انتظامی آن همچنان به نام خوانده ردیف اول، آقای/خانم [نام خوانده ردیف اول] می باشد. بررسی های اینجانب نشان می دهد که خوانده ردیف سوم، خودرو را از خوانده ردیف دوم (آقای/خانم [نام خوانده ردیف دوم]) و خوانده ردیف دوم نیز خودرو را از خوانده ردیف اول (صاحب پلاک) خریداری نموده است. مدارک مربوط به این سلسله نقل و انتقالات (مبایعه نامه ها) نیز به پیوست تقدیم حضور می گردد.

علی رغم پیگیری های مکرر و تلاش های اینجانب برای انتقال رسمی پلاک و برگ سبز خودرو به نام خود، متاسفانه خواندگان (به ویژه خوانده ردیف اول به عنوان صاحب پلاک) از همکاری در این خصوص امتناع ورزیده اند. اینجانب در مورخ [تاریخ]، با ارسال اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] به خوانده ردیف اول و سایر خواندگان، رسماً از ایشان درخواست نمودم که جهت تعویض پلاک و انجام مراحل قانونی انتقال سند (برگ سبز) در مراکز مربوطه حضور یابند، اما متاسفانه با وجود ابلاغ قانونی اظهارنامه، هیچ گونه همکاری و پاسخی از جانب ایشان صورت نگرفته است که تصویر مصدق اظهارنامه و ابلاغ آن پیوست دادخواست می باشد.

با عنایت به اینکه برگ سبز خودرو صادره توسط نیروی انتظامی به استناد رأی شماره ۱۸۶۳ مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، سند رسمی مالکیت محسوب می شود و اینجانب به عنوان آخرین خریدار و متصرف قانونی خودرو، حق دارم پلاک و سند خودرو به نام خود منتقل شود، و با توجه به امتناع خواندگان از انجام تعهدات قراردادی و قانونی خود و لزوم احراز توالی مالکیت از سوی دادگاه محترم:

مستنداً به مواد ۱۰، ۲۱۹، ۳۳۸، ۳۵۰، ۳۶۲ و ۱۲۸۷ قانون مدنی و مواد ۲، ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی و نیز ماده ۲۹ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی و ماده ۲۲ قانون حمل و نقل و عبور کالاهای خارجی از قلمرو جمهوری اسلامی ایران و رأی وحدت رویه شماره ۱۸۶۳ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، صدور حکم به شرح ستون خواسته، مورد استدعاست.

با تجدید احترام،

نام و نام خانوادگی و امضاء خواهان (یا وکیل ایشان)

تحلیل یک دادنامه واقعی: مطالعه موردی و نکات عملی

بررسی دادنامه های واقعی می تواند دیدگاهی عملی و عمیق تر از چگونگی رسیدگی محاکم به دعاوی الزام به تنظیم سند خودرو در صورت تعاقب ایادی ارائه دهد. در اینجا، خلاصه ای از یک دادنامه نمونه و نکات کلیدی آن را تحلیل می کنیم:

در یک پرونده مشابه، خواهان (آخرین خریدار) با دادخواستی علیه دو خوانده (فروشنده مستقیم و صاحب پلاک اولیه) خواستار تسلیم مبیع (خودرو)، الزام به تنظیم سند رسمی خودرو و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف شد. خواهان مدعی بود که خودرو را از خوانده ردیف اول (فروشنده مستقیم) خریداری کرده و ثمن معامله را نیز پرداخته است، اما با اتمام مدت وکالت نامه بلاعزل نتوانسته پلاک را به نام خود منتقل کند و خواندگان از همکاری امتناع ورزیده اند.

رأی دادگاه بدوی

دادگاه با بررسی مستندات ارائه شده، از جمله مبایعه نامه عادی و سند رسمی وکالت و تفویض وکالت (که نشان دهنده توالی ایادی بود) و همچنین عدم حضور خواندگان و عدم ارائه لایحه دفاعیه، به شرح زیر حکم صادر نمود:

1. حکم بر الزام خوانده ردیف اول به تحویل یک دستگاه خودروی پراید به خواهان صادر و اعلام نمود.
2. اما در خصوص خواسته الزام به تنظیم سند رسمی (خودرو) و اجرت المثل ایام تصرف، دادگاه دعوی خواهان را وارد ندانست و حکم به رد این خواسته صادر کرد.

نکات مهم و استدلال های دادگاه

استدلال دادگاه برای رد خواسته الزام به تنظیم سند رسمی در دفترخانه، نکات بسیار مهمی را در بر دارد و کاملاً منطبق با رأی وحدت رویه دیوان عدالت اداری است:

• دادگاه به ماده ۱۲۸۷ قانون مدنی استناد کرد که برگ سبز خودرو را سندی رسمی می داند.
• دادگاه تصریح نمود که دلیلی مبنی بر تنظیم سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی باقی نمی ماند، زیرا برگ سبز خودرو خود سند رسمی مالکیت است.
• همچنین اشاره شد که در استعلام های قضایی از شعب دادگاه ها یا واحد اجرای احکام، صرفاً مالک پلاک انتظامی استعلام می گردد و سند رسمی تنظیمی در دفاتر حتی قابلیت استعلام را هم ندارد.
• دادگاه به بند ط تبصره ۱۰ ماده واحده لایحه بودجه ۱۴۰۰، ماده ۳۰ قانون مالیات های مستقیم و ماده ۲۲ قانون حمل و نقل و عبور کالاهای خارجی از قلمرو جمهوری اسلامی ایران استناد کرد که همگی دلالت بر آن دارند که صرفاً مالک خودرو کسی است که پلاک انتظامی خودرو به نام اوست و تنها تکلیف به تعویض پلاک به نام خریدار می باشد.
• نتیجه گیری دادگاه این بود که چون وقوع عقد بیع فی مابین خواندگان و خواهان به اثبات رسیده، خواهان می تواند با ارائه این دادنامه و مبایعه نامه، الزام به تعویض پلاک خودرو به نام خویش را مطالبه نماید.

نکات کاربردی از این دادنامه

از این رأی می توان درس های مهمی گرفت:

• اهمیت تعیین صحیح خواسته: با توجه به رویه قضایی و رأی دیوان عدالت اداری، خواسته اصلی باید الزام به تعویض پلاک باشد، نه الزام به تنظیم سند رسمی در دفترخانه (زیرا برگ سبز خود سند رسمی است).
• لزوم طرف دعوا قرار دادن تمامی ایادی: در این پرونده، خواهان تنها فروشنده مستقیم و صاحب پلاک را طرف دعوا قرار داده بود. اما در موارد پیچیده تر، دادگاه برای احراز توالی مالکیت، ممکن است حضور تمامی ایادی را ضروری بداند.
• تقویت دلایل اثبات بیع: مبایعه نامه های عادی و حتی وکالت نامه های بلاعزل (حتی اگر منقضی شده باشند) می توانند به عنوان دلایل اثبات بیع مورد استناد قرار گیرند.
• عدم حضور خوانده: عدم حضور خواندگان و عدم ارائه دفاعیه مؤثر، می تواند به ضرر آنها و به نفع خواهان تلقی شود.

نتیجه گیری

الزام به تنظیم سند (برگ سبز) و تعویض پلاک خودرو در صورت تعاقب ایادی، اگرچه یک دعوای پیچیده حقوقی به شمار می رود، اما با آگاهی از قوانین و رویه قضایی و انجام صحیح مراحل، قابل حل است. رأی وحدت رویه دیوان عدالت اداری نقش کلیدی برگ سبز را به عنوان سند رسمی مالکیت تثبیت کرده و مسیر حقوقی این دعاوی را روشن تر ساخته است. از این رو، تاکید بر تعویض پلاک به جای اصرار بر سند دفترخانه ای، رویکرد صحیح تری در طرح دعوا خواهد بود.

جمع آوری دقیق مستندات، ارسال اظهارنامه قضایی به تمامی ایادی قبلی و صاحب پلاک، و تعیین صحیح خواهان و خواندگان، از جمله گام های حیاتی برای موفقیت در این دعوا هستند. در نهایت، با توجه به ظرایف و پیچیدگی های حقوقی هر پرونده، مشاوره با یک وکیل متخصص در امور حقوقی خودرو، می تواند راهگشا باشد و از اتلاف وقت و منابع جلوگیری کند.