نمونه شکایت ایجاد مزاحمت در محل کار

شکایت ایجاد مزاحمت در محل کار، اقدامی قانونی است که فرد متضرر از رفتارهای آزاردهنده، تهدیدآمیز، توهین آمیز یا هرگونه عملی که محیط کاری را ناامن یا غیرقابل تحمل می کند، علیه فرد یا افراد خاطی مطرح می نماید. این مزاحمت می تواند اشکال گوناگونی داشته باشد، از کلامی و روانی گرفته تا فیزیکی و جنسی، و هدف از آن احقاق حقوق، توقف آزار و در صورت لزوم، دریافت جبران خسارت است. این فرآیند، نه تنها به حفظ کرامت انسانی در محیط کار کمک می کند، بلکه زمینه را برای ایجاد فضایی امن و سازنده فراهم می آورد.

محیط کار، دومین خانه بسیاری از افراد محسوب می شود و بخش قابل توجهی از زندگی روزمره در آن سپری می گردد. بنابراین، اهمیت وجود فضایی امن، محترمانه و عاری از هرگونه آزار و اذیت، بر هیچ کس پوشیده نیست. متأسفانه، پدیده مزاحمت در محل کار، با وجود تلاش ها برای ریشه کن کردن آن، همچنان یکی از چالش های جدی است که می تواند سلامت روحی و جسمی کارکنان را به خطر انداخته و بهره وری سازمان ها را کاهش دهد.

مزاحمت در محل کار، فراتر از یک سوءتفاهم ساده یا اختلاف نظر مقطعی است. این پدیده شامل الگوهای رفتاری تکراری و عمدی است که هدف آن ایجاد ناراحتی، تحقیر، یا آسیب رساندن به یک فرد یا گروه در محیط کاری است. این رفتارها نه تنها بر فرد قربانی تأثیرات مخربی از جمله استرس، اضطراب، افسردگی، افت عملکرد و حتی مشکلات جسمانی می گذارد، بلکه می تواند به کل مجموعه آسیب رسانده و منجر به کاهش روحیه کاری، افزایش غیبت ها و ترک شغل شود. در یک چشم انداز وسیع تر، عدم پیگیری و رسیدگی به این شکایات، نه تنها به تقویت فرهنگ سکوت کمک می کند، بلکه به اعتبار و وجهه سازمان نیز لطمه می زند.

در این مقاله، قصد داریم با رویکردی تخصصی و جامع، ابعاد مختلف مزاحمت در محل کار را مورد بررسی قرار دهیم. از مبانی قانونی و انواع آن گرفته تا گام های حیاتی قبل از تنظیم شکوائیه و راهنمای گام به گام تکمیل آن. هدف نهایی این است که افراد قربانی مزاحمت، با آگاهی کامل از حقوق خود و مسیرهای قانونی موجود، توانمند شوند تا با اعتماد به نفس و اطلاعات کافی، برای احقاق حق خود اقدام کنند و به ایجاد محیط های کاری سالم تر و محترمانه تر کمک نمایند.

مبانی قانونی و حقوقی مزاحمت در محل کار در ایران

شناخت مبانی قانونی، اولین گام در مواجهه با پدیده مزاحمت در محل کار و پیگیری حقوقی آن است. در نظام حقوقی ایران، قوانین مختلفی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، به حمایت از افراد در برابر مزاحمت های شغلی پرداخته اند که از مهمترین آنها می توان به قانون کار و قانون مجازات اسلامی اشاره کرد.

قانون کار: مسئولیت کارفرما و حقوق کارگر

قانون کار جمهوری اسلامی ایران، به طور کلی به تنظیم روابط میان کارفرما و کارگر پرداخته و وظایف و حقوق متقابل آنها را مشخص می کند. اگرچه به صورت مستقیم ماده ای با عنوان مزاحمت در محل کار وجود ندارد، اما می توان با استناد به اصول و مواد کلی این قانون، مسئولیت کارفرما را در قبال ایجاد محیط کاری امن و حفظ کرامت انسانی کارکنان استنباط کرد:

• ماده ۳ قانون کار: کارفرما را مکلف به رعایت قوانین و مقررات حمایتی می داند که شامل فراهم آوردن محیطی سالم و ایمن نیز می شود.
• ماده ۱۵۷ قانون کار: به صراحت بیان می دارد که هرگونه اختلاف فردی بین کارفرما و کارگر یا کارآموز که ناشی از اجرای این قانون و سایر مقررات کار، قرارداد کارآموزی، موافقت نامه های کارگاهی یا پیمان های دسته جمعی کار باشد، در صورت عدم سازش از طریق سازش مستقیم، در هیأت های تشخیص و حل اختلاف حل و فصل خواهد شد. این ماده، مسیر رسیدگی به شکایات ناشی از نقض حقوق کارگر در محیط کار، از جمله مزاحمت ها را فراهم می آورد.
• اصل ۲۵ قانون اساسی: بیان می دارد که تفتیش عقاید ممنوع است و هیچ کس را نمی توان به صرف داشتن عقیده ای مورد تعرض و مؤاخذه قرار داد. این اصل می تواند مبنایی برای مقابله با تبعیض ها و مزاحمت های عقیدتی باشد.

در واقع، از منظر قانون کار، کارفرما مسئولیت دارد که محیطی عاری از هرگونه تبعیض، توهین و آزار را فراهم آورد. در صورت بروز مزاحمت، عدم رسیدگی مناسب کارفرما می تواند منجر به طرح شکایت در اداره کار و مسئولیت کارفرما شود.

قانون مجازات اسلامی: ابعاد کیفری مزاحمت

مزاحمت در محل کار، در بسیاری از موارد می تواند دارای جنبه کیفری باشد و تحت شمول مواد قانون مجازات اسلامی قرار گیرد. در این صورت، پیگیری موضوع از طریق دادسرا و محاکم قضایی امکان پذیر است:

• توهین و افترا:
  • ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، موجب سه تا یک ماه حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.
  • ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): به جرم افترا می پردازد که اگر کسی به قصد اضرار به غیر، عملی را به دیگری نسبت دهد که موجب حد یا قصاص یا تعزیر شود و نتواند صحت آن را ثابت کند، محکوم به یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق خواهد شد.
• تهدید:
  • ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشاء سری نماید، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا حبس از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
• ضرب و جرح:
  • مواد مربوط به ضرب و جرح عمدی در قانون مجازات اسلامی، مجازات های مشخصی را برای افرادی که به دیگری آسیب جسمی وارد می کنند، پیش بینی کرده اند که می تواند شامل قصاص یا دیه و حبس باشد.
• آزار و اذیت جنسی:
  • اگرچه ماده قانونی خاصی با عنوان آزار و اذیت جنسی در محیط کار وجود ندارد، اما می توان با توجه به مصادیق، به موادی چون توهین، مزاحمت تلفنی، تهدید، و حتی در صورت لمس یا تماس فیزیکی، به مواد مربوط به ضرب و جرح یا عمل منافی عفت استناد کرد.

تفاوت اساسی شکایت در اداره کار و دادسرا در این است که اداره کار به اختلافات کارگر و کارفرما و نقض مقررات کار رسیدگی می کند و می تواند منجر به صدور رأی جبران حقوق از دست رفته کارگر شود، در حالی که دادسرا و دادگاه های کیفری به جنبه مجرمانه اعمال فرد مزاحم پرداخته و برای او مجازات قانونی تعیین می کنند.

قوانین و آیین نامه های خاص

علاوه بر موارد فوق، برخی آیین نامه ها و بخشنامه های داخلی وزارت کار یا سازمان های دولتی نیز می توانند در تعیین مسئولیت ها و فرآیندهای رسیدگی به مزاحمت ها نقش داشته باشند. این مقررات، هرچند کمتر به جنبه کیفری می پردازند، اما می توانند در روشن شدن وظایف کارفرما و مسیرهای داخلی حل اختلاف مؤثر باشند.

شناخت انواع مزاحمت در محیط کار: از نگاه قانون و عرف

مزاحمت در محیط کار می تواند اشکال و ابعاد گوناگونی داشته باشد که هر یک به نوبه خود، تأثیرات منفی بر فرد و سازمان می گذارد. شناخت دقیق این مصادیق، هم به قربانی کمک می کند تا وضعیت خود را بهتر درک کند و هم به مراجع قانونی در تشخیص جرم و اعمال مجازات یاری می رساند. این انواع را می توان به دسته های اصلی زیر تقسیم بندی کرد:

مزاحمت کلامی

این شایع ترین نوع مزاحمت است و می تواند شامل هرگونه اظهارنظر، کنایه یا رفتاری باشد که با کلام یا صوت انجام شده و باعث آزار یا تحقیر فرد شود. مصادیق آن عبارتند از:

• فحاشی و توهین: استفاده از کلمات رکیک، الفاظ تحقیرآمیز و تهمت زدن مستقیم به فرد.
• تمسخر مداوم و شایعه سازی: دست انداختن فرد به صورت مکرر، پخش شایعات دروغین و تخریب وجهه او در جمع.
• تحقیر و کنایه: استفاده از جملات دوپهلو یا کنایه آمیز با هدف کوچک شمردن توانایی ها، شخصیت یا ظاهر فرد.
• شوخی های نامناسب: انجام شوخی های بی جا یا جنسی که مورد رضایت فرد نیست و باعث ناراحتی او می شود.

مزاحمت فیزیکی

این نوع مزاحمت شامل هرگونه تماس فیزیکی ناخواسته یا آسیب رساندن به اموال فرد است و اغلب دارای جنبه کیفری شدیدتری است:

• هل دادن، ضرب و شتم: هرگونه حمله فیزیکی یا خشونت بدنی.
• آسیب رساندن به اموال شخصی: تخریب، سرقت یا پنهان کردن عمدی وسایل شخصی فرد در محل کار.
• سد معبر یا ممانعت از حرکت: ایجاد مانع عمدی در مسیر حرکت فرد یا حبس کردن او در یک فضا.

مزاحمت روانی/عاطفی (Bullying & Mobbing)

این نوع مزاحمت که اغلب با عنوان قلدری یا موبینگ شناخته می شود، پیچیده تر و ظریف تر بوده و هدف آن تخریب روحیه و انزوای فرد است. تشخیص و اثبات آن ممکن است دشوارتر باشد:

• تهدید و ارعاب: ایجاد حس ترس و ناامنی از طریق تهدید به اخراج، کاهش حقوق، یا آسیب رساندن.
• انزوای عمدی: نادیده گرفتن فرد در جلسات، عدم دعوت به فعالیت های گروهی یا حذف او از ارتباطات کاری.
• تخریب شخصیت: زیر سؤال بردن توانایی ها، شایستگی ها و شخصیت فرد در حضور دیگران.
• واگذاری کارهای بی معنی یا بیش از حد: دادن وظایفی که در حد توان فرد نیست، یا وظایفی که هیچ ارزشی ندارند تا او را بی انگیزه و خسته کنند.
• ایجاد محیط خصمانه: رفتارهایی که منجر به ایجاد فضایی پرتنش، استرس زا و ناخوشایند برای فرد می شود.

مزاحمت جنسی

این یکی از حساس ترین و جدی ترین انواع مزاحمت است که می تواند شامل طیف وسیعی از رفتارها باشد:

• متلک های جنسی و اظهارنظرهای نامناسب: بیان جملات یا کنایه های با محتوای جنسی.
• لمس ناخواسته: هرگونه تماس فیزیکی نامناسب یا بدون رضایت.
• درخواست های جنسی: پیشنهادهای مستقیم یا غیرمستقیم برای روابط جنسی.
• نمایش تصاویر یا محتوای نامناسب: ارسال یا نمایش عکس ها، فیلم ها یا مطالب با محتوای جنسی که باعث آزار فرد می شود.

تبعیض

تبعیض زمانی رخ می دهد که با یک فرد به دلیل ویژگی های خاصی مانند جنسیت، نژاد، دین، عقاید، سن، وضعیت تأهل، معلولیت یا هر ویژگی دیگر، رفتار ناعادلانه و متفاوتی صورت گیرد که منجر به محرومیت یا آزار او شود.

مصادیق پنهان مزاحمت

علاوه بر دسته بندی های فوق، برخی رفتارها ممکن است به ظاهر بی اهمیت جلوه کنند، اما در صورت تکرار و هدفمند بودن، می توانند به عنوان مزاحمت تلقی شوند:

• ایجاد اختلال عمدی در کار فرد (مثلاً قطع کردن اینترنت، دستکاری فایل ها).
• پنهان کردن عمدی ابزار کار یا مدارک مهم.
• انتشار اطلاعات خصوصی و محرمانه فرد بدون رضایت او.

درک این مصادیق به فرد کمک می کند تا مرزهای بین یک رفتار طبیعی و یک مزاحمت هدفمند را تشخیص داده و در صورت لزوم، برای پیگیری قانونی آن اقدام کند.

گام های اولیه و حیاتی قبل از تنظیم شکوائیه: مستندسازی و مشاوره

قبل از هرگونه اقدام رسمی و تنظیم شکوائیه، انجام برخی گام های اولیه و جمع آوری مستندات، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. این اقدامات نه تنها به تقویت پرونده شما کمک می کند، بلکه می تواند مسیر رسیدگی را تسریع بخشد و شانس موفقیت شما را افزایش دهد.

مستندسازی دقیق وقایع: جمع آوری شواهد غیرقابل انکار

مستندسازی، ستون فقرات هر شکایت حقوقی است. هرچه شواهد شما قوی تر و مستندتر باشد، اثبات ادعای شما آسان تر خواهد بود.

1. یادداشت برداری دقیق:
   • یک دفترچه یا فایل دیجیتال اختصاصی برای ثبت جزئیات ایجاد کنید.
   • تاریخ، زمان و مکان دقیق: هر رویداد را با ذکر دقیق تاریخ (روز، ماه، سال)، ساعت و محلی که اتفاق افتاده (مثلاً دفتر کار، راهرو طبقه دوم، در جلسه هفتگی) ثبت کنید.
   • جزئیات رویداد: شرح دقیق و بی طرفانه آنچه رخ داده است. چه کلماتی استفاده شده، چه حرکاتی انجام شده، و دقیقاً چه رفتاری مشاهده شده است.
   • اسامی افراد حاضر (شاهدان): اگر کسی شاهد رویداد بوده است، نام و در صورت امکان، اطلاعات تماس او را یادداشت کنید. حتی اگر شاهد مستقیم نبوده، اما در نزدیکی محل بوده و می توانسته صداها یا اتفاقات را بشنود/ببیند، نام او را ثبت کنید.
2. شواهد کتبی:
   • ایمیل ها، پیامک ها، پیام های شبکه های اجتماعی کاری: هرگونه مکاتبه کتبی که حاوی الفاظ توهین آمیز، تهدید، یا رفتارهای تبعیض آمیز باشد را ذخیره و از آن ها اسکرین شات یا پرینت تهیه کنید. اطمینان حاصل کنید که تاریخ و زمان پیام ها به وضوح مشخص باشد.
   • نامه ها و گزارشات داخلی: اگر قبلاً شکایتی به منابع انسانی یا مدیریت مطرح کرده اید، کپی نامه های ارسالی و هرگونه پاسخ دریافتی را نگهداری کنید.
   • برنامه های کاری، ارزیابی عملکرد، قراردادها: هر سندی که نشان دهنده تغییر ناگهانی در وظایف، کاهش غیرمنطقی امتیاز در ارزیابی عملکرد، یا سایر اقدامات تنبیهی ناشی از مزاحمت باشد.
3. شواهد صوتی و تصویری (با احتیاط حقوقی):
   • در ایران، ضبط صدا یا تصویر بدون اجازه فرد، در برخی موارد می تواند غیرقانونی تلقی شود و حتی ممکن است علیه خود شما استفاده شود (ماده ۱۵۰ قانون آیین دادرسی کیفری و مواد ۶۸۸ و ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی).
   • نکته حقوقی مهم: استفاده از اینگونه مدارک بستگی به نظر قاضی و شرایط خاص پرونده دارد. در برخی موارد، اگر هدف صرفاً اثبات جرم و دفاع از خود باشد و نه افشای اطلاعات خصوصی، ممکن است مورد پذیرش قرار گیرد. حتماً قبل از جمع آوری این نوع شواهد، با یک وکیل مشورت کنید تا از تبعات قانونی آن مطلع شوید.
4. شهادت شهود:
   • شناسایی افرادی که می توانند به نفع شما شهادت دهند و کسب آمادگی از آن ها.
   • در صورت امکان، از آن ها بخواهید یک گزارش کتبی کوتاه از آنچه دیده اند یا شنیده اند، با ذکر تاریخ و امضا، تهیه کنند. این کار می تواند در مراحل اولیه مفید باشد.
5. گزارشات پزشکی و روانپزشکی:
   • در صورت وارد آمدن آسیب های جسمی یا روحی ناشی از مزاحمت (مثل اضطراب، افسردگی، مشکلات خواب یا آسیب فیزیکی)، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
   • گواهی پزشک معالج، گواهی پزشکی قانونی (در صورت آسیب جسمی) و گزارشات روانشناس می تواند به عنوان مدرک اثبات خسارات وارده مورد استناد قرار گیرد.

گفتگوی اولیه با مزاحم (با احتیاط)

در برخی موارد، ممکن است فرد مزاحم از تأثیرات رفتارش آگاه نباشد یا سوءتفاهمی رخ داده باشد. در این شرایط، یک گفتگوی آرام و قاطع می تواند مفید باشد. اما این کار باید با احتیاط فراوان انجام شود:

• نکات و خط قرمزها:
  • هرگز تنها نباشید. بهتر است یک نفر دیگر (مثلاً از منابع انسانی یا همکار مورد اعتماد) حضور داشته باشد.
  • قاطع و واضح باشید. دقیقاً توضیح دهید که کدام رفتار آزاردهنده است و چه انتظاری دارید.
  • احساساتی نشوید. بر روی واقعیت ها و تأثیر رفتار او تمرکز کنید.
  • اگر احساس ناامنی می کنید یا مزاحم سابقه خشونت دارد، از این مرحله صرف نظر کنید و مستقیم به مراحل بعدی بروید.

گزارش به واحد منابع انسانی یا مدیریت ارشد

قبل از مراجعه به مراجع قضایی، معمولاً توصیه می شود که ابتدا از طریق کانال های داخلی سازمان اقدام کنید. این کار چندین مزیت دارد:

• فرآیند داخلی شکایت: بسیاری از شرکت ها دارای رویه های داخلی برای رسیدگی به شکایات کارکنان هستند.
• مستندسازی گزارش داخلی: هرگونه گزارش به منابع انسانی یا مدیریت، خود یک مدرک رسمی داخلی محسوب می شود. از آن ها بخواهید تاریخ و زمان ثبت گزارش شما را تأیید کنند.
• زمان بندی و پیگیری: از آن ها بخواهید یک زمان بندی برای بررسی و پاسخگویی به شکایت شما ارائه دهند. در صورت عدم رسیدگی مناسب، این موضوع می تواند دلیلی برای اقدام قانونی بعدی باشد.

مشاوره با وکیل یا مشاور حقوقی

این گام، حیاتی ترین بخش از مراحل اولیه است. یک وکیل متخصص در امور کار یا حقوق کیفری می تواند:

• پرونده شما را ارزیابی کند و به شما بگوید که آیا دلایل و مدارک کافی برای شکایت دارید.
• بهترین مسیر قانونی را به شما پیشنهاد دهد (مثلاً اداره کار یا دادسرا).
• شما را در جمع آوری مدارک بیشتر راهنمایی کند.
• در تنظیم شکوائیه به شما کمک کند تا از نظر حقوقی بی نقص باشد.
• شما را از حقوق و وظایف تان مطلع سازد.

با انجام این گام های اولیه، شما با آمادگی و پشتوانه قوی تری وارد فرآیند شکایت رسمی خواهید شد.

راهنمای گام به گام تنظیم شکوائیه ایجاد مزاحمت در محل کار

تنظیم شکوائیه، اولین و مهم ترین گام رسمی در فرآیند پیگیری قانونی مزاحمت در محل کار است. یک شکوائیه دقیق، مستند و حقوقی، می تواند مسیر پرونده را به نحو چشمگیری تحت تأثیر قرار دهد. در ادامه، به تشریح بخش های اصلی شکوائیه و نحوه تکمیل آنها می پردازیم.

بخش های اصلی شکوائیه و نحوه تکمیل آنها

یک شکوائیه استاندارد معمولاً شامل بخش های زیر است:

1. ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب …. / ریاست محترم شعبه … دادگاه ….

   در این قسمت، مرجع صالح قضایی را مشخص می کنید. اغلب شکایات کیفری ابتدا در دادسرا مطرح می شوند تا تحقیقات مقدماتی صورت گیرد. در صورت نیاز به تعیین حوزه قضایی، نام شهر یا شهرستان مربوطه را درج کنید. مثال: ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب تهران.

2. شاکی:

   مشخصات کامل فردی شما به عنوان شاکی باید درج شود:

   • نام و نام خانوادگی
   • نام پدر
   • کد ملی
   • شماره شناسنامه
   • تاریخ تولد
   • وضعیت تأهل
   • نشانی دقیق منزل و کد پستی (برای ارسال ابلاغیه ها)
   • شماره تماس (برای سهولت ارتباط)
3. مشتکی عنه (طرف شکایت):

   مشخصات فرد یا افرادی که از آن ها شکایت دارید. هر چه اطلاعات دقیق تر باشد، ابلاغ و احضار آن ها آسان تر خواهد بود:

   • نام و نام خانوادگی (در صورت اطلاع کامل)
   • نام پدر (در صورت اطلاع)
   • کد ملی (در صورت اطلاع)
   • نشانی دقیق محل کار و/یا منزل (هر دو در صورت اطلاع)
   • پست سازمانی در محل کار

   اگر مشخصات کامل مشتکی عنه را نمی دانید، می توانید بنویسید فرد ناشناس با مشخصات فیزیکی و ظاهری… و سپس تا جایی که می دانید، ویژگی ها را توصیف کنید و در بخش دلایل، به شناسایی او توسط مراجع قضایی اشاره نمایید.

4. عنوان اتهام:

   نوع جرم یا جرایمی که فرد مرتکب شده است را مشخص کنید. این بخش بسیار مهم است و باید بر اساس قانون باشد:

   • ایجاد مزاحمت (به صورت کلی)
   • توهین
   • تهدید
   • آزار و اذیت (با ذکر نوع آن، مثلاً کلامی، جنسی، روانی)
   • ضرب و جرح
   • افترا
   • و… (می توانید چند عنوان اتهامی را همزمان مطرح کنید).
5. محل وقوع جرم:

   آدرس دقیق و کامل محلی که مزاحمت در آن رخ داده است. اگر در مکان های مختلفی اتفاق افتاده، تمام آن ها را ذکر کنید (مثلاً: محل کار شرکت [نام شرکت] به آدرس [آدرس دقیق شرکت] و همچنین در راهروی طبقه دوم).

6. تاریخ و ساعت وقوع جرم:

   این بخش باید تا حد امکان دقیق باشد. اگر مزاحمت ها به صورت مکرر رخ داده اند، به تاریخ اولین و آخرین مورد و همچنین تکرار آن اشاره کنید. مثال: از تاریخ [تاریخ شروع] تا [تاریخ پایان] به دفعات متعدد در ساعات کاری و غیرکاری.

7. شرح ماوقع (اساسی ترین بخش شکوائیه):

   این بخش قلب شکوائیه شماست و باید به دقت و با جزئیات کامل نوشته شود:

   • روایت دقیق و زمان بندی شده: وقایع را به ترتیب زمانی و با جزئیات کامل شرح دهید. پاسخ به سوالات چه کسی؟، چه کاری؟، چه زمانی؟، کجا؟، چگونه؟ و چرا؟ بسیار حیاتی است.
   • پرهیز از حاشیه روی و احساسات گرایی: بر روی حقایق، اتفاقات عینی و مستندات تمرکز کنید. از بیان احساسات شخصی یا نظرات بدون پشتوانه خودداری کنید. زبان شما باید رسمی و حقوقی باشد.
   • ذکر شواهد و مدارک: در حین شرح ماوقع، به شواهد و مدارکی که جمع آوری کرده اید اشاره کنید. مثلاً: در تاریخ [تاریخ]، مشتکی عنه با ارسال ایمیلی به بنده (که پیوست شکوائیه است)، الفاظ توهین آمیز به کار برد.
   • بیان تأثیرات: به تأثیرات روانی، جسمی یا مالی که در نتیجه مزاحمت متحمل شده اید، اشاره کنید. این بخش به قاضی کمک می کند تا عمق آسیب را درک کند. (مثلاً: این رفتارها منجر به اضطراب شدید بنده و نیاز به مراجعه به پزشک گردید که گواهی آن ضمیمه است.)
   • درخواست رسیدگی: در پایان این بخش، به وضوح درخواست رسیدگی قضایی و احقاق حق خود را مطرح کنید.

   مثال سناریوی شرح ماوقع:

   با سلام و احترام، به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام شاکی]، کارمند شرکت [نام شرکت]، از تاریخ [تاریخ شروع مزاحمت] مورد آزار و اذیت مستمر همکارم، آقای/خانم [نام مشتکی عنه]، قرار گرفته ام. در ابتدا این آزارها به صورت کلامی و شامل استفاده از الفاظ رکیک و تمسخر شخصیت اینجانب در حضور سایر همکاران بود که تاریخ و جزئیات برخی از آنها در پیوست ۱ (یادداشت های روزانه) موجود است. در تاریخ [تاریخ مشخص]، مشتکی عنه با ارسال پیامک های تهدیدآمیز (پیوست ۲) سعی در ارعاب بنده داشت و بیان کرد که در صورت عدم تمکین به خواسته هایش (که شامل انجام کار شخصی وی در ساعات اداری بود)، زمینه اخراج بنده را فراهم خواهد آورد. اوج این مزاحمت ها در تاریخ [تاریخ مشخص] رخ داد که در محل کار و در مقابل همکاران، با پرتاب شیء به سمت بنده، اقدام به ضرب و جرح (پیوست ۳: گواهی پزشکی قانونی) نمود. این رفتارها نه تنها موجب آسیب های جسمی و روحی برای بنده شده، بلکه فضای کاری را برایم غیرقابل تحمل ساخته است. لذا با تقدیم این شکوائیه، از محضر عالی تقاضای رسیدگی و مجازات قانونی مشتکی عنه را دارم.

8. دلایل و مدارک:

   در این بخش، لیست کاملی از تمام مستندات و شواهد خود را ارائه دهید. از شماره گذاری استفاده کنید:

   • کپی کارت ملی شاکی
   • کپی قرارداد کار یا حکم کارگزینی
   • شهادت شهود (با ذکر نام و مشخصات و در صورت نیاز، آدرس و شماره تماس آن ها)
   • پرینت ایمیل ها / پیامک ها (با ذکر تاریخ و زمان)
   • فایل صوتی / تصویری (در صورت قانونی بودن و مشاوره با وکیل)
   • گواهی پزشکی قانونی یا گواهی پزشک معالج
   • گزارشات داخلی منابع انسانی یا مدیریت
   • فیلم دوربین مداربسته (در صورت موجود بودن و دسترسی قانونی)
   • و…
9. خواسته:

   به وضوح بیان کنید که از دستگاه قضا چه می خواهید:

   • تقاضای رسیدگی قضایی و صدور حکم مجازات قانونی برای مشتکی عنه (بر اساس مواد قانونی مربوطه).
   • در صورت وارد آمدن خسارت، درخواست جبران خسارات وارده (اعم از مادی و معنوی) را نیز مطرح کنید و در صورت امکان، مبلغ تقریبی آن را ذکر نمایید. بدینوسیله صدور و اجرای قرار تأمین خواسته (برای توقیف اموال مشتکی عنه به میزان خسارت) نیز استدعا می گردد.
10. نام و نام خانوادگی شاکی، امضاء و تاریخ:

    در پایان شکوائیه، نام و نام خانوادگی خود را بنویسید، امضا کرده و تاریخ تنظیم شکوائیه را درج کنید.

نکات کلیدی در نگارش شکوائیه:

• مختصر و مفید: از زیاده گویی پرهیز کنید. تنها حقایق مهم و مرتبط را بیان کنید.
• مستند: هر ادعایی باید با مدرک یا شاهد پشتیبانی شود.
• بدون لحن توهین آمیز: حتی اگر قربانی توهین بوده اید، شکوائیه شما باید کاملاً محترمانه و به دور از هرگونه بی ادبی باشد.
• رعایت ادب و احترام قانونی: خطاب به مراجع قضایی باید با احترام و با استفاده از اصطلاحات حقوقی صحیح باشد.
• بازخوانی: پس از نگارش، چندین بار شکوائیه را بازخوانی کنید تا از صحت و کامل بودن آن اطمینان حاصل کنید. در صورت امکان، از یک وکیل بخواهید آن را بررسی کند.

نمونه های کاربردی شکوائیه ایجاد مزاحمت در محل کار

برای درک بهتر نحوه تنظیم شکوائیه، در این بخش چند نمونه کاربردی ارائه می شود که می توانید با تکمیل اطلاعات مربوط به پرونده خود، از آن ها استفاده کنید. این نمونه ها ساختار کلی یک شکوائیه را نشان می دهند و باید با جزئیات خاص هر پرونده تکمیل گردند.

نمونه ۱: شکوائیه مزاحمت کلامی و توهین آمیز

بسمه تعالی
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

شاکی:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شاکی]
نام پدر: [نام پدر شاکی]
کد ملی: [کد ملی شاکی]
شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه شاکی]
تاریخ تولد: [تاریخ تولد شاکی]
وضعیت تأهل: [متأهل/مجرد]
نشانی دقیق منزل: [آدرس کامل منزل شاکی به همراه کد پستی]
شماره تماس: [شماره تماس شاکی]

مشتکی عنه:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه، در صورت اطلاع]
نام پدر: [نام پدر مشتکی عنه، در صورت اطلاع]
کد ملی: [کد ملی مشتکی عنه، در صورت اطلاع]
نشانی محل کار: [آدرس دقیق محل کار مشتکی عنه]
نشانی منزل: [آدرس دقیق منزل مشتکی عنه، در صورت اطلاع]
پست سازمانی: [پست سازمانی مشتکی عنه در شرکت]

عنوان اتهام: توهین، ایجاد مزاحمت شغلی

محل وقوع جرم: شرکت [نام شرکت] به آدرس [آدرس دقیق شرکت]

تاریخ و ساعت وقوع جرم: از تاریخ [تاریخ شروع] تا تاریخ [تاریخ پایان]، در ساعات کاری و به صورت مکرر.

شرح ماوقع:
با سلام و احترام، به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام شاکی]، از تاریخ [تاریخ شروع مزاحمت] در محل کار خود در شرکت [نام شرکت]، مورد توهین و مزاحمت های کلامی مکرر توسط همکارم، آقای/خانم [نام مشتکی عنه] قرار گرفته ام.
این آزارها شامل موارد زیر می باشند:
۱. در تاریخ [تاریخ مشخص] و در ساعت [ساعت مشخص]، در حضور [نام شاهد/همکار]، مشتکی عنه با الفاظ رکیک و توهین آمیز، شخصیت و توانایی های بنده را زیر سؤال برد.
۲. در تاریخ [تاریخ مشخص]، پس از اتمام جلسه کاری، مشتکی عنه در راهرو، با تمسخر نحوه ارائه بنده، اقدام به تحقیر اینجانب نمود.
۳. چندین بار از طریق ایمیل های کاری و پیام های گروهی داخلی شرکت، اقدام به انتشار شایعات بی اساس و تهمت زدن به بنده در خصوص [موضوع شایعه/تهمت] نموده است که پرینت ایمیل ها و اسکرین شات پیام ها ضمیمه این شکوائیه می باشد.
این رفتارهای توهین آمیز و مزاحمت های کلامی، علاوه بر ایجاد فضای روانی نامناسب در محیط کار، باعث افت شدید روحیه و تمرکز اینجانب گردیده و به اعتبار شغلی بنده نیز لطمه وارد کرده است. از آنجایی که تذکرات شفاهی و پیگیری از طریق واحد منابع انسانی شرکت (پیوست گزارش داخلی) به نتیجه نرسیده، لذا با تقدیم این شکوائیه، تقاضای رسیدگی و مجازات قانونی مشتکی عنه به دلیل اتهامات توهین و ایجاد مزاحمت شغلی را از محضر محترم دادسرا دارم.

دلایل و مدارک:
۱. کپی کارت ملی شاکی
۲. کپی قرارداد کار شاکی
۳. پرینت ایمیل های توهین آمیز و اسکرین شات پیام های گروهی (پیوست ۱)
۴. شهادت آقای/خانم [نام شاهد] به شماره تماس [شماره تماس] (پیوست ۲: صورت جلسه کتبی شاهد، در صورت وجود)
۵. گزارش داخلی واحد منابع انسانی شرکت [نام شرکت] (پیوست ۳)

خواسته:
۱. رسیدگی و صدور حکم مجازات قانونی برای مشتکی عنه به اتهام توهین و ایجاد مزاحمت شغلی.
۲. درخواست جبران خسارات معنوی وارده به اینجانب (در صورت تمایل و مشورت با وکیل، می توانید مبلغ حدودی را ذکر کنید).

با تشکر و تجدید احترام،
نام و نام خانوادگی شاکی: [نام و نام خانوادگی]
امضاء:
تاریخ: [تاریخ تنظیم شکوائیه]

نمونه ۲: شکوائیه تهدید و ایجاد رعب و وحشت در محیط کار

بسمه تعالی
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

شاکی:
[مشخصات کامل شاکی، همانند نمونه ۱]

مشتکی عنه:
[مشخصات کامل مشتکی عنه، همانند نمونه ۱]

عنوان اتهام: تهدید، ایجاد رعب و وحشت، اخلال در امنیت شغلی

محل وقوع جرم: شرکت [نام شرکت] به آدرس [آدرس دقیق شرکت] و همچنین از طریق [موبایل/ایمیل]

تاریخ و ساعت وقوع جرم: از تاریخ [تاریخ شروع] تا تاریخ [تاریخ پایان]، در ساعات کاری و پس از اتمام کار.

شرح ماوقع:
با سلام و احترام، به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام شاکی]، از تاریخ [تاریخ شروع مزاحمت] در محیط کاری شرکت [نام شرکت]، مورد تهدید و ارعاب مستمر توسط همکارم، آقای/خانم [نام مشتکی عنه] قرار گرفته ام.
این تهدیدها به شرح زیر می باشد:
۱. در تاریخ [تاریخ مشخص] و در ساعت [ساعت مشخص]، مشتکی عنه در دفتر کار بنده، با لحنی تهدیدآمیز بیان کرد که اگر در مورد [موضوع خاص] سکوت نکنی، برایت کاری می کنم که از این شرکت اخراج شوی و حتی نتوانیم در جای دیگری استخدام شوی. این تهدید در حضور [نام شاهد/همکار] صورت گرفت.
۲. در تاریخ [تاریخ مشخص]، پیامی با محتوای تهدیدآمیز اطلاعات شخصی تو را فاش خواهم کرد و به آبرویت لطمه می زنم از طریق شماره تلفن [شماره تلفن مشتکی عنه] برای بنده ارسال شد که اسکرین شات پیام ضمیمه شکوائیه است.
۳. در تاریخ [تاریخ مشخص]، مشتکی عنه در ساعت غیراداری، مقابل منزل بنده حضور یافته و با ایجاد مزاحمت های فیزیکی (مثل کوبیدن به درب منزل)، بنده و خانواده ام را به شدت دچار ترس و اضطراب نمود. (در صورت وجود، شهادت همسایه/دوربین مداربسته را ذکر کنید).
این رفتارهای تهدیدآمیز و ایجاد رعب و وحشت، امنیت جانی و روانی اینجانب و خانواده ام را به شدت خدشه دار کرده و باعث شده است که با اضطراب و عدم تمرکز در محیط کار حاضر شوم. لذا با تقدیم این شکوائیه، از محضر عالی تقاضای رسیدگی و مجازات قانونی مشتکی عنه به اتهامات تهدید و ایجاد رعب و وحشت را دارم.

دلایل و مدارک:
۱. کپی کارت ملی شاکی
۲. اسکرین شات پیام های تهدیدآمیز (پیوست ۱)
۳. شهادت آقای/خانم [نام شاهد/همکار] به شماره تماس [شماره تماس] (پیوست ۲)
۴. گواهی پزشک متخصص اعصاب و روان در خصوص اضطراب و استرس ناشی از تهدیدها (پیوست ۳)
۵. گزارش کلانتری در خصوص حضور مقابل منزل (در صورت انجام)

خواسته:
۱. رسیدگی و صدور حکم مجازات قانونی برای مشتکی عنه به اتهامات تهدید و ایجاد رعب و وحشت.
۲. درخواست تأمین امنیت جانی و روانی اینجانب.

با تشکر و تجدید احترام،
نام و نام خانوادگی شاکی: [نام و نام خانوادگی]
امضاء:
تاریخ: [تاریخ تنظیم شکوائیه]

نکات مهم برای تکمیل نمونه شکوائیه ها:

• جزئیات: هرچه جزئیات بیشتری ارائه دهید، شکوائیه شما قوی تر خواهد بود. به جای گفتن او به من توهین کرد، بگویید او در تاریخ [تاریخ] ساعت [ساعت] با گفتن الفاظ [ذکر الفاظ دقیق] به من توهین کرد.
• مدارک: حتماً تمام مدارک و شواهد را به شکوائیه پیوست کنید و در متن به آن ها ارجاع دهید.
• مشاوره: در موارد پیچیده یا حساس (مانند آزار و اذیت جنسی)، حتماً پیش از تنظیم شکوائیه، با یک وکیل متخصص مشورت کنید.
• تکرار: اگر مزاحمت ها به صورت مکرر رخ داده اند، به این تکرارها در شرح ماوقع اشاره کرده و در صورت امکان، لیستی از تاریخ ها و رویدادهای مهم تهیه کنید.

مراحل پیگیری شکایت پس از ثبت: از دادسرا تا دادگاه

پس از تنظیم و ثبت شکوائیه، فرآیند پیگیری قانونی آغاز می شود. این فرآیند مراحل مشخصی دارد که آگاهی از آن ها برای شاکی ضروری است.

۱. مراجعه به دادسرا و ثبت شکوائیه

اولین گام پس از تنظیم شکوائیه، مراجعه به دادسرای عمومی و انقلاب حوزه قضایی مربوطه است. شما می توانید شکوائیه خود را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادسرا ارسال نمایید.

• ثبت شکوائیه: پس از ثبت، شکوائیه شما به شعبه ای از دادسرا (معمولاً توسط سیستم مکانیزه) ارجاع داده می شود.
• ارجاع به بازپرسی/دادیاری: دادیار یا بازپرس مسئول پرونده، وظیفه تحقیقات مقدماتی را بر عهده خواهد داشت.

۲. تحقیقات مقدماتی در دادسرا

در این مرحله، دادیار یا بازپرس با هدف کشف حقیقت و جمع آوری دلایل، اقدامات لازم را انجام می دهد:

• احضار طرفین: شاکی و مشتکی عنه (متهم) برای ارائه توضیحات احضار می شوند.
• جمع آوری اطلاعات: دادیار/بازپرس ممکن است از شما بخواهد مدارک بیشتری ارائه دهید یا توضیحاتی تکمیلی بیان کنید. از مشتکی عنه نیز دفاعیات او را خواهد شنید.
• تحقیق از شهود: اگر شاهدانی معرفی کرده اید، آن ها نیز برای شهادت احضار می شوند.
• کارشناسی: در صورت نیاز (مثلاً برای تأیید اصالت پیامک ها، بررسی صدمات جسمی)، ممکن است قرار کارشناسی صادر شود.

۳. قرار نهایی

پس از اتمام تحقیقات، دادیار یا بازپرس یکی از قرارهای زیر را صادر می کند:

• قرار مجرمیت: اگر دلایل کافی برای انتساب جرم به مشتکی عنه وجود داشته باشد، قرار مجرمیت صادر و پرونده جهت تأیید نزد دادستان ارسال می شود. پس از تأیید، کیفرخواست صادر شده و پرونده به دادگاه کیفری ارسال می گردد.
• قرار منع تعقیب: اگر دلایل کافی برای اثبات جرم وجود نداشته باشد یا عمل ارتکابی جرم تلقی نشود، قرار منع تعقیب صادر می شود. این قرار ظرف ۱۰ روز قابل اعتراض در دادگاه است.
• قرار موقوفی تعقیب: در صورتی که به دلایلی مانند فوت متهم، گذشت شاکی در جرائم قابل گذشت، یا شمول مرور زمان، امکان ادامه تعقیب کیفری وجود نداشته باشد.

۴. ارجاع به دادگاه کیفری

در صورت صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست، پرونده به دادگاه کیفری صالح (معمولاً دادگاه کیفری دو) ارسال می شود.

۵. روند رسیدگی در دادگاه

• جلسات دادگاه: قاضی دادگاه کیفری، طرفین و شهود را برای برگزاری جلسات رسیدگی احضار می کند.
• دفاعیات: طرفین فرصت پیدا می کنند تا دفاعیات خود را ارائه دهند. مشتکی عنه می تواند وکیل داشته باشد و از خود دفاع کند. شاکی نیز می تواند با وکیل خود در جلسات شرکت کند.
• صدور حکم: پس از استماع اظهارات و بررسی مدارک، قاضی رأی نهایی خود را صادر می کند که شامل محکومیت یا برائت مشتکی عنه است. مجازات می تواند شامل حبس، شلاق، جزای نقدی و یا سایر مجازات های قانونی باشد.

۶. مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی

در صورت عدم رضایت هر یک از طرفین از حکم صادره در دادگاه بدوی، امکان اعتراض به رأی در دادگاه تجدیدنظر استان وجود دارد. در برخی موارد خاص، امکان فرجام خواهی در دیوان عالی کشور نیز فراهم است.

۷. اجرای حکم

پس از قطعیت حکم (یعنی پس از سپری شدن مهلت اعتراض یا تأیید در مراجع بالاتر)، پرونده به اجرای احکام دادگستری ارسال می شود تا حکم صادره به مرحله اجرا درآید. این اجرا می تواند شامل وصول جزای نقدی، اجرای حبس، یا وصول دیه و خسارات باشد.

پیگیری در اداره کار (جنبه کارگری-کارفرمایی)

اگر مزاحمت ناشی از نقض وظایف کارفرما (مثلاً عدم ایجاد محیط امن) باشد یا منجر به اخراج یا ترک کار از سوی شما شده باشد، می توانید همزمان یا به صورت جداگانه از طریق اداره کار نیز شکایت کنید. این شکایت در هیأت های تشخیص و حل اختلاف کارگری-کارفرمایی بررسی می شود و بیشتر به جنبه حقوق کار و مطالبه حقوق از دست رفته (مانند مزایای پایان کار، حق سنوات، غرامت اخراج غیرقانونی) می پردازد.

تفاوت کلیدی: شکایت در دادسرا و دادگاه جنبه کیفری دارد و به دنبال مجازات مزاحم است، در حالی که شکایت در اداره کار جنبه حقوقی و اداری دارد و به دنبال احقاق حقوق کارگری و مطالبه خسارات ناشی از رابطه کار است.

همراهی با یک وکیل متخصص در طول این مراحل می تواند بسیار کمک کننده باشد و از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کند.

نتیجه گیری: نه گفتن به مزاحمت، ساختن آینده ای بهتر

مزاحمت در محل کار، پدیده ای نیست که بتوان آن را نادیده گرفت یا در برابر آن سکوت کرد. تأثیرات مخرب آن، نه تنها بر سلامت جسمی و روحی قربانی، بلکه بر بهره وری سازمان و حتی کل جامعه، غیرقابل انکار است. در این مقاله، تلاش شد تا با ارائه یک راهنمای جامع و تخصصی، ابعاد حقوقی و فرآیندهای عملی شکایت از مزاحمت در محل کار تبیین شود.

اهمیت اقدام به موقع و آگاهانه در برابر مزاحمت های شغلی، بیش از پیش برجسته می گردد. سکوت در برابر این رفتارها، نه تنها به ادامه و تشدید آن ها دامن می زند، بلکه فرصت احقاق حق و ایجاد محیطی امن تر را از بین می برد. هر فردی حق دارد در محیطی محترمانه و عاری از هرگونه آزار و تهدید فعالیت کند.

یادآوری این نکته ضروری است که در مراحل پیچیده تر و حساس تر پرونده های شکایت از مزاحمت، به ویژه در مواردی که شامل ابعاد جنسی، تهدیدهای جانی یا خسارات جسمی می شود، مشاوره حقوقی تخصصی با یک وکیل مجرب، می تواند نقشی حیاتی در موفقیت پرونده و حمایت کامل از حقوق شما ایفا کند.

در نهایت، مسئولیت ایجاد فرهنگ کاری سالم و محترمانه، تنها بر عهده قربانی یا مراجع قضایی نیست، بلکه تک تک افراد، از کارمند و کارگر گرفته تا مدیران ارشد و کارفرمایان، در این مهم سهیم هستند. با آگاهی، مسئولیت پذیری و شجاعت در پیگیری حقوق، می توانیم گامی مهم در جهت ریشه کن کردن پدیده مزاحمت و ساختن محیط های کاری امن تر و انسانی تر برداریم. نه گفتن به مزاحمت، نه تنها به معنای دفاع از خود است، بلکه ساختن آینده ای بهتر برای همه کسانی است که به دنبال عزت و احترام در محیط شغلی خود هستند.