ارث شوهر از زن فرزند دار
سهم الارث شوهر از زن فرزنددار بر اساس ماده 946 قانون مدنی ایران، یک چهارم (۱/۴) از کل ماترک متوفی است. این حکم ثابت است و وجود هر فرزندی برای زن متوفی، خواه از این شوهر یا همسر قبلی، میزان سهم الارث شوهر را به همین اندازه تقلیل می دهد.
مبحث ارث همواره یکی از پیچیده ترین و حساس ترین حوزه های حقوقی به شمار می رود که در روابط خانوادگی و اجتماعی تأثیر عمیقی دارد. هنگامی که یکی از زوجین فوت می کند، حقوق و وظایف بازماندگان، به ویژه در زمینه ارث، مطرح می شود. در این میان، سهم الارث شوهر از همسر متوفی، به خصوص در شرایطی که زن دارای فرزند باشد، از جمله مسائلی است که نیاز به تبیین دقیق قانونی دارد. آگاهی از این قواعد نه تنها برای حفظ حقوق افراد ضروری است، بلکه می تواند از بروز اختلافات و چالش های حقوقی در آینده جلوگیری کند. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و دقیق، به بررسی مبانی قانونی و جزئیات مربوط به سهم الارث شوهر از زن متوفی در صورت وجود فرزند می پردازد.
مبنای قانونی ارث زوجین از یکدیگر
مبحث ارث زوجین از یکدیگر در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مستند به فقه امامیه، به صورت شفاف مشخص شده است. ماده 940 قانون مدنی به صراحت بیان می دارد که «زوجین در صورتی از یکدیگر ارث می برند که عقد آنها دائمی و قانونی بوده و ممنوع از ارث نباشند.» این ماده، سنگ بنای توارث بین زن و شوهر را تشکیل می دهد و دو شرط اساسی را برای تحقق آن مقرر می دارد:
- نکاح دائم: مهم ترین شرط، وجود رابطه زوجیت دائم در زمان فوت است. بنابراین، در نکاح موقت (صیغه)، زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند، مگر اینکه خلاف آن در ضمن عقد شرط شده باشد که این شرط نیز به دلیل مخالفت با قواعد آمره توارث، محل اختلاف و اشکال است. قواعد آمره، قوانینی هستند که جنبه عمومی دارند و توافق افراد نمی تواند آنها را تغییر دهد.
- عدم وجود موانع ارث: هر یک از زوجین در صورتی وارث دیگری محسوب می شوند که هیچ یک از موانع قانونی ارث بری، نظیر قتل، کفر، لعان و … در مورد آن ها وجود نداشته باشد. این موانع به تفصیل در بخش های بعدی مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
زوجین به دلیل وجود «سبب» از یکدیگر ارث می برند. سبب، یکی از دو عامل اصلی ارث بری است که در کنار «نسب» (خویشاوندی خونی) قرار می گیرد. این سهم ارث، پیش از تقسیم ترکه میان سایر وراث طبقاتی (پدر، مادر، فرزندان، خواهر و برادر و …) به وارث سببی (زوج یا زوجه) تعلق می گیرد و یک حق قانونی محسوب می شود.
آیا قانون جدیدی در مورد ارث شوهر از زن وجود دارد؟ (رفع ابهام)
یکی از پرسش های متداول در زمینه ارث، به ویژه در مورد سهم زوجین از یکدیگر، این است که آیا در سال های اخیر تغییرات قانونی جدیدی به وجود آمده که میزان یا نحوه ارث بری را دستخوش تغییر قرار داده باشد؟ پاسخ به این پرسش، به طور قاطع، منفی است. تاکنون هیچ قانون جدیدی که سهم الارث مرد از زن را تغییر دهد یا در مبانی قانونی آن دگرگونی ایجاد کند، در مجلس شورای اسلامی تصویب و ابلاغ نشده است.
مقررات مربوط به ارث، از جمله سهم الارث زوجین، ریشه در فقه امامیه دارد و مواد مربوط به آن در قانون مدنی (مواد 861 تا 949) از ثبات و استحکام بالایی برخوردارند. این قوانین، جزو «قواعد آمره» محسوب می شوند که تغییر آنها به سادگی امکان پذیر نیست و حتی توافقات خصوصی افراد نیز نمی تواند بر خلاف آنها باشد. بنابراین، در حال حاضر، تمامی موارد مربوط به سهم الارارث شوهر از زن، اعم از وجود یا عدم وجود فرزند، همچنان بر اساس مواد قانون مدنی فعلی، به ویژه مواد 940، 946 و 949 اجرا می شود.
لازم به ذکر است که برخی تغییرات قانونی در گذشته، مربوط به ارث بردن زن از اموال غیرمنقول (به ویژه از قیمت اعیانی و عرصه) بود که پیش از این برای زنان محدودیت هایی وجود داشت. اما این تغییرات تأثیری بر سهم الارث مرد از زن نداشته و سهم مرد از تمامی اموال منقول و غیرمنقول زن، بدون هیچ تمایزی، طبق همان قواعد ثابت محاسبه می شود. لذا، هرگونه اطلاعات مبنی بر تغییر قانون در این خصوص، نیازمند استناد به منبع قانونی معتبر است و در حال حاضر چنین قانونی به تصویب نرسیده است.
سهم الارث شوهر از زن در صورت وجود فرزند
زمانی که زنی فوت می کند و از خود فرزند یا فرزندانی به جای می گذارد، سهم الارث شوهر او طبق قانون مدنی ایران، دقیقاً مشخص و ثابت است. این حالت یکی از مهم ترین و پرتکرارترین سناریوها در مبحث ارث است که اطلاع از جزئیات آن برای تمامی ذی نفعان ضروری است.
میزان دقیق سهم: یک چهارم
بر اساس ماده 946 قانون مدنی، در صورتی که زن متوفی دارای فرزند باشد، سهم الارث شوهر او به میزان «یک چهارم» (۱/۴) از تمامی اموال و دارایی های (ماترک) باقی مانده از زن خواهد بود. این سهم، یک حق قانونی و قطعی است و قبل از تقسیم مابقی ترکه بین سایر وراث، به شوهر تعلق می گیرد.
نکته حائز اهمیت این است که «فرزند» در اینجا شامل هر فرزندی می شود که به زن متوفی انتساب قانونی دارد؛ خواه این فرزند از همین شوهر باشد، یا از ازدواج قبلی زن، و یا حتی فرزندخوانده قانونی (در سیستم های حقوقی که برای فرزندخوانده حقوق ارثی قائل هستند و به شرط وجود شرایط قانونی خاص). وجود حداقل یک فرزند، کفایت می کند تا سهم الارث شوهر از یک دوم به یک چهارم کاهش یابد.
این سهم، جزو «فروض» به شمار می آید؛ به این معنی که شارع مقدس اسلام (و قانونگذار بر اساس آن) این میزان را به طور قطعی برای شوهر فرض کرده است. فروض، سهم های مشخص و معینی هستند که در ابتدا از ترکه کسر و به صاحبان فرض داده می شوند.
تأثیر وجود سایر وراث
سهم «یک چهارم» شوهر از زن فرزنددار، یک فرض ثابت است و وجود یا عدم وجود سایر وراث (مانند پدر و مادر زن، یا خواهر و برادر زن در صورت نبود فرزند) تغییری در میزان سهم شوهر ایجاد نمی کند. پس از کسر سهم یک چهارم شوهر، مابقی ترکه بین سایر وراث، بر اساس طبقات و درجات ارث، تقسیم خواهد شد. فرزندان متوفی (در اینجا فرزندان زن) در طبقه اول وراث قرار می گیرند و پس از کسر سهم شوهر، به همراه پدر و مادر متوفی (اگر در قید حیات باشند)، مابقی ترکه را به ارث می برند.
سهم الارث شوهر از زن فرزنددار در تمامی حالات، ثابت و معادل یک چهارم از کل دارایی های متوفی است و حضور سایر وراث تأثیری در این فرض قانونی ندارد.
مثال های عملی برای محاسبه سهم الارث
برای درک بهتر نحوه محاسبه سهم الارث شوهر از زن فرزنددار، به مثال های زیر توجه کنید:
مثال اول: زن فوت کرده با شوهر، یک پسر و یک دختر
فرض کنید زنی با ماترکی به ارزش 1.000.000.000 ریال (صد میلیون تومان) فوت کرده و وراث او شامل شوهر، یک پسر و یک دختر هستند.
- سهم شوهر: یک چهارم از کل ماترک.
- 1.000.000.000 ریال * 1/4 = 250.000.000 ریال
- 1.000.000.000 ریال – 250.000.000 ریال = 750.000.000 ریال
- 750.000.000 ریال / 3 = 250.000.000 ریال (سهم دختر)
- 250.000.000 ریال * 2 = 500.000.000 ریال (سهم پسر)
نتیجه: شوهر 250 میلیون ریال، دختر 250 میلیون ریال و پسر 500 میلیون ریال ارث می برند.
مثال دوم: زن فوت کرده با شوهر، پدر و مادر و یک پسر
فرض کنید زنی با ماترکی به ارزش 1.200.000.000 ریال (صد و بیست میلیون تومان) فوت کرده و وراث او شامل شوهر، پدر، مادر و یک پسر هستند.
- سهم شوهر: یک چهارم از کل ماترک.
- 1.200.000.000 ریال * 1/4 = 300.000.000 ریال
- سهم پدر: 1.200.000.000 ریال * 1/6 = 200.000.000 ریال
- سهم مادر: 1.200.000.000 ریال * 1/6 = 200.000.000 ریال
- 1.200.000.000 ریال – 700.000.000 ریال = 500.000.000 ریال
نتیجه: شوهر 300 میلیون ریال، پدر 200 میلیون ریال، مادر 200 میلیون ریال و پسر 500 میلیون ریال ارث می برند.
مقایسه: سهم الارث شوهر از زن در صورت عدم وجود فرزند
برای تکمیل بحث و درک بهتر تفاوت ها، مقایسه سهم الارث شوهر در صورت وجود فرزند با حالتی که زن متوفی فرزندی ندارد، ضروری است. این تفاوت، اهمیت وجود فرزند در تعیین میزان ارث زوجین را به وضوح نشان می دهد.
بر اساس ماده 949 قانون مدنی، در صورتی که زن متوفی هیچ فرزندی نداشته باشد (چه از شوهر فعلی و چه از ازدواج های قبلی)، سهم الارث شوهر او به میزان «یک دوم» (۱/۲) از کل ماترک متوفی خواهد بود. در این حالت نیز سهم یک دوم شوهر، یک فرض قانونی است که از ابتدا از ترکه کسر می شود و مابقی ترکه بین سایر وراث طبقاتی (مثلاً پدر و مادر زن، یا خواهر و برادر و یا اجداد و عموها و خاله ها) تقسیم خواهد شد.
این بدان معناست که وجود فرزند برای زن متوفی، نقش تعیین کننده ای در کاهش سهم الارث شوهر ایفا می کند. از یک دوم به یک چهارم. این تفاوت در سهم الارث، بازتابی از حمایت قانون از حقوق فرزندان متوفی و اولویت بخشی به سهم آن ها از ترکه پدر یا مادرشان است.
موانع ارث بری شوهر از زن
اگرچه رابطه زوجیت دائم، مبنای ارث بری شوهر از زن است، اما در برخی شرایط خاص، موانعی قانونی وجود دارد که مانع از تحقق این حق می شود. شناخت این موانع برای جلوگیری از اشتباهات حقوقی و اطمینان از صحت تقسیم ترکه، از اهمیت بالایی برخوردار است.
مهم ترین موانع ارث بری شوهر از زن عبارتند از:
- قتل عمد مورث (زن) توسط وارث (شوهر): طبق ماده 880 قانون مدنی، هرگاه وارث (شوهر) مورث (زن) خود را عمداً به قتل برساند، از ارث او محروم می شود. این حکم شامل قتل عمد است و قتل غیرعمد یا خطایی، مانع ارث بری نخواهد بود.
- لعان: لعان یکی از طرق انحلال نکاح است که در آن، زن و شوهر با تشریفات خاصی یکدیگر را لعنت می کنند. پس از اجرای لعان، رابطه زوجیت برای همیشه قطع شده و رابطه توارث بین زن و مرد و همچنین فرزند ناشی از لعان با پدر منتفی می شود.
- کفر: مطابق ماده 881 قانون مدنی و قواعد فقهی، کافر از مسلمان ارث نمی برد. اگر شوهر کافر باشد و زن مسلمان فوت کند، شوهر کافر از او ارث نخواهد برد. اما اگر زن کافر باشد و شوهر مسلمان، شوهر مسلمان از زن کافر ارث می برد.
- ازدواج موقت (صیغه): همانطور که پیشتر ذکر شد، در نکاح موقت، اصل بر عدم توارث زوجین از یکدیگر است. مگر اینکه در ضمن عقد شرط توارث شده باشد که این شرط نیز محل بحث و اختلاف در حقوق ایران است.
- طلاق بائن و انقضای عده در طلاق رجعی پیش از فوت:
- طلاق بائن: در طلاق بائن، رابطه زوجیت به طور کامل قطع می شود و زن و مرد پس از طلاق، هیچ حق ارثی از یکدیگر ندارند.
- طلاق رجعی: در طلاق رجعی، در طول مدت عده، رابطه زوجیت همچنان به قوت خود باقی است و اگر یکی از زوجین در این مدت فوت کند، دیگری از او ارث می برد. اما اگر فوت بعد از انقضای عده طلاق رجعی رخ دهد، دیگر رابطه توارثی وجود نخواهد داشت.
- استثناء در طلاق رجعی: مطابق ماده 944 قانون مدنی، اگر شوهر در حال بیماری زن خود را طلاق دهد و ظرف یک سال از تاریخ طلاق به دلیل همان بیماری فوت کند، زوجه، مشروط بر اینکه ازدواج نکرده باشد، از او ارث می برد، حتی اگر طلاق از نوع بائن باشد. این قاعده برای حمایت از حقوق زن در شرایط خاص بیماری شوهر وضع شده است.
شناخت دقیق این موانع کمک می کند تا در فرآیند انحصار وراثت و تقسیم ترکه، هیچ حق قانونی تضییع نشود و از بروز دعاوی بعدی جلوگیری به عمل آید.
نحوه محاسبه و مراحل تقسیم ترکه زن متوفی (گام به گام)
تقسیم ترکه زن متوفی، به ویژه در شرایطی که شوهر و فرزندان حضور دارند، فرآیندی حقوقی و مرحله ای است که باید با دقت و رعایت تمامی جوانب قانونی صورت گیرد. این مراحل به شرح زیر هستند:
تعیین ماترک
نخستین گام، شناسایی، جمع آوری و ارزیابی تمامی اموال و دارایی های زن متوفی است. این دارایی ها شامل اموال منقول (مانند پول نقد، حساب های بانکی، سهام، خودرو، طلا و جواهرات، لوازم منزل) و اموال غیرمنقول (مانند ملک، زمین، آپارتمان) می شوند. تمامی دیون و مطالبات متوفی از دیگران نیز باید در این مرحله احصا شوند.
کسر دیون و واجبات مالی
پیش از هرگونه تقسیم ترکه میان وراث، ابتدا باید تمامی دیون و واجبات مالی متوفی از کل ماترک کسر و پرداخت شوند. این موارد شامل:
- هزینه های کفن و دفن: این هزینه ها در اولویت قرار دارند.
- مهریه زن: اگر مهریه زن متوفی تا زمان فوت او پرداخت نشده باشد، مهریه جزء دیون ممتاز محسوب می شود و باید قبل از تقسیم ارث به وارثان پرداخت گردد. در واقع، خود مهریه به شوهر پرداخت نمی شود، بلکه جزو دیون است که از ماترک کسر شده و سپس باقی مانده تقسیم می شود.
- نفقه معوقه: در صورت وجود نفقه معوقه که شوهر به زن بدهکار بوده است.
- بدهی ها و دیون متوفی: هرگونه بدهی به اشخاص حقیقی یا حقوقی.
- حقوق شرعی: مانند خمس و زکات (در صورت تعلق) و رد مظالم.
پرداخت این موارد، مقدم بر تقسیم ارث است و پس از پرداخت آنها، مابقی دارایی، «ترکه خالص» نامیده می شود که بین وراث تقسیم خواهد شد.
اجرای وصایا
پس از کسر دیون و واجبات مالی، نوبت به اجرای وصایای متوفی می رسد. زن متوفی می توانسته است تا یک سوم (ثلث) از اموال خود را به موجب وصیت نامه به هر شخص یا جهتی که مایل بوده، وصیت کند. این وصایا باید از محل ثلث اموال اجرا شوند. اگر وصیت بیش از ثلث اموال باشد، اجرای مابقی آن منوط به اجازه وراث است.
تقسیم مابقی ترکه
پس از طی تمامی مراحل فوق و تعیین ترکه خالص، نوبت به توزیع دارایی های باقی مانده بین وراث قانونی (شوهر، فرزندان و سایر وراث احتمالی) می رسد. در این مرحله، با توجه به وجود فرزند، سهم شوهر یک چهارم از ترکه خالص خواهد بود و مابقی ترکه بین فرزندان و سایر وراث (مثل پدر و مادر اگر زنده باشند) بر اساس قواعد قانونی تقسیم می شود. در تقسیم بین فرزندان، پسر دو برابر دختر ارث می برد.
این فرآیند نیازمند دقت فراوان و گاهی اوقات کمک گرفتن از وکیل متخصص است تا از بروز اشتباهات و مشکلات حقوقی در آینده پیشگیری شود.
نکات مهم و حقوقی تکمیلی
علاوه بر مباحث اصلی مربوط به سهم الارث شوهر از زن فرزنددار، چندین نکته حقوقی تکمیلی وجود دارد که آگاهی از آن ها می تواند به درک جامع تر این موضوع کمک کند و از پیچیدگی های احتمالی بکاهد.
تأثیر نوع اموال (منقول و غیرمنقول)
بر خلاف گذشته که در مورد ارث بردن زن از اموال غیرمنقول محدودیت هایی وجود داشت (زن فقط از قیمت اعیانی و نه از خود عرصه ارث می برد)، در مورد ارث بردن شوهر از زن، تفاوتی بین اموال منقول و غیرمنقول وجود ندارد. شوهر از تمامی اموال زن متوفی، اعم از منقول (مانند پول، خودرو، سهام، لوازم منزل) و غیرمنقول (مانند خانه، زمین، باغ)، سهم خود را به یک میزان دریافت می کند. یعنی سهم یک چهارم (در صورت وجود فرزند) یا یک دوم (در صورت عدم وجود فرزند)، از تمام اجزای ماترک، بدون استثنا، محاسبه و به شوهر تعلق می گیرد.
فرزند مشترک و فرزند از همسر قبلی
یکی از نکات بسیار مهم که بارها تأکید شد، این است که وجود هر فرزندی برای زن متوفی، سهم الارث شوهر را به یک چهارم کاهش می دهد. این فرزند می تواند:
- فرزند مشترک: فرزندی که از ازدواج زن با همین شوهر به دنیا آمده باشد.
- فرزند از همسر قبلی: فرزندی که زن از ازدواج پیشین خود داشته است.
در هر دو حالت، حتی اگر شوهر فعلی پدر آن فرزند نباشد، صرف وجود فرزند برای زن، در تقلیل سهم الارث شوهر نقش تعیین کننده ای دارد. تعداد فرزندان نیز تأثیری در این میزان ندارد و وجود یک فرزند نیز برای کاهش سهم شوهر کافی است.
انحصار وراثت
پس از فوت زن، برای قانونی شدن فرآیند تقسیم ترکه و تعیین وراث و سهم الارث هر یک، طی مراحل قانونی انحصار وراثت الزامی است. انحصار وراثت شامل مراحل زیر است:
- دریافت گواهی فوت: از اداره ثبت احوال.
- تنظیم استشهادیه محلی: با تأیید شهود، مبنی بر لیست وراث.
- ارائه مدارک به شورای حل اختلاف: شامل گواهی فوت، شناسنامه و کارت ملی متوفی و وراث، عقدنامه و استشهادیه.
- صدور گواهی انحصار وراثت: توسط شورای حل اختلاف، که در آن وراث قانونی و نسبت آن ها با متوفی مشخص می شود.
این گواهی مبنای تمامی اقدامات بعدی در خصوص تقسیم اموال، نقل و انتقال اسناد و تعیین سهم الارث هر وارث خواهد بود.
مشاوره حقوقی
با توجه به پیچیدگی های قوانین ارث و همچنین حساسیت های عاطفی و مالی مرتبط با آن، در بسیاری از موارد، به ویژه در صورت بروز اختلاف یا وجود ابهامات، توصیه اکید می شود که از مشاوره حقوقی با وکیل متخصص ارث بهره مند شوید. یک وکیل با تجربه می تواند:
- در تمامی مراحل انحصار وراثت راهنمایی کند.
- نحوه صحیح محاسبه سهم الارث هر یک از وراث را تبیین کند.
- در صورت بروز اختلاف، راهکارهای قانونی حل و فصل آن را ارائه دهد.
- از تضییع حقوق شما جلوگیری به عمل آورد.
این اقدام می تواند به حفظ آرامش خانواده و تسریع در فرآیند تقسیم ترکه کمک شایانی کند.
سوالات متداول (FAQ)
آیا مهریه از سهم الارث شوهر کسر می شود؟
خیر، مهریه از سهم الارث شوهر کسر نمی شود، بلکه مهریه یک «دین» است که زن بر عهده شوهر دارد. پس از فوت زن و پیش از تقسیم ترکه، اگر مهریه او پرداخت نشده باشد، شوهر موظف است مهریه همسر متوفی خود را از دارایی های زن (ماترک) پرداخت کند. در واقع، مهریه دین متوفی است که بر عهده شوهر است و باید از کل ترکه خالص شود و سپس مابقی آن بین وراث (از جمله شوهر به عنوان وارث) تقسیم می گردد. اگر مهریه از طریق اموال زن قابل پرداخت باشد، از آن محل تسویه می شود و اگر نباشد، از اموال شوهر باید پرداخت شود.
سهم شوهر از اموال غیرمنقول (خانه، زمین) چگونه محاسبه می شود؟
سهم شوهر از اموال غیرمنقول (مانند خانه و زمین) دقیقاً مشابه اموال منقول است. یعنی اگر زن متوفی فرزند داشته باشد، شوهر یک چهارم از ارزش کل اموال غیرمنقول را به ارث می برد و اگر فرزندی نداشته باشد، یک دوم از آن را. تفاوتی در نحوه محاسبه و میزان سهم ارث شوهر از اموال منقول و غیرمنقول وجود ندارد. این سهم شامل خود اعیان و عرصه (در مورد ملک و زمین) می شود.
آیا فرزندخوانده (قانونی) در تعیین سهم الارث شوهر تأثیر دارد؟
بر اساس قانون مدنی ایران، فرزندخوانده از والدین خوانده خود ارث نمی برد و رابطه توارث فقط بین فرزندان بیولوژیکی و والدین آنها یا از طریق وصیت محقق می شود. بنابراین، وجود فرزندخوانده در حال حاضر تأثیری در کاهش سهم الارث شوهر از یک دوم به یک چهارم ندارد، مگر اینکه شرایط خاص قانونی یا تغییرات آتی در قوانین فرزندخواندگی این قاعده را تغییر دهد. با این حال، زن می تواند تا یک سوم از اموال خود را به موجب وصیت نامه به فرزندخوانده خود وصیت کند.
آیا شوهر می تواند از ارث خود صرف نظر کند؟
بله، هر وارثی، از جمله شوهر، می تواند پس از فوت مورث و تحقق حق ارث بری، از سهم الارث خود به طور کلی یا جزئی صرف نظر کند. این اقدام «رد ارث» نامیده می شود و باید به صورت رسمی (معمولاً با مراجعه به دادگستری یا دفتر اسناد رسمی) انجام شود. رد ارث ممکن است به نفع سایر وراث باشد یا به نفع شخص دیگری صورت گیرد که وارث تعیین می کند. با رد ارث، وارث از تمامی حقوق و تکالیف مربوط به آن سهم (مانند پرداخت دیون از محل آن سهم) بری الذمه می شود.
نتیجه گیری
بحث ارث شوهر از زن فرزند دار، یکی از زوایای مهم و کاربردی حقوق مدنی ایران است که شناخت دقیق آن برای تمامی افراد جامعه ضروری است. همانطور که تبیین شد، در صورت وجود فرزند برای زن متوفی (خواه از همین شوهر یا از ازدواج قبلی)، سهم الارث شوهر به طور قانونی یک چهارم از تمامی اموال باقی مانده از زن خواهد بود. این حکم، یک فرض ثابت و غیرقابل تغییر در قانون مدنی است که ریشه در فقه امامیه دارد و تاکنون هیچ قانون جدیدی آن را دگرگون نساخته است.
فرآیند تقسیم ترکه از تعیین ماترک و کسر دیون و واجبات مالی آغاز شده و پس از اجرای وصایا، به توزیع مابقی اموال بین وراث قانونی می انجامد. تفاوت سهم الارث شوهر در صورت وجود فرزند (یک چهارم) و عدم وجود فرزند (یک دوم)، نشان دهنده اهمیت حضور ورثه طبقه اول در نظام ارث ایران است.
با توجه به پیچیدگی های حقوقی و حساسیت های موجود در پرونده های ارث، همواره توصیه می شود که در صورت فوت همسر و نیاز به تعیین سهم الارث، به ویژه در موارد پیچیده یا بروز اختلاف، از مشاوره وکلای متخصص در حوزه ارث بهره برداری شود. این اقدام نه تنها به اطمینان از رعایت تمامی جوانب قانونی کمک می کند، بلکه می تواند از بروز مشکلات و دعاوی طولانی مدت در آینده جلوگیری نماید و به حفظ آرامش و حقوق تمامی ذی نفعان بیانجامد.