برای اجرای مهریه کجا برم؟ راهنمای جامع و گام به گام مطالبه مهریه

برای اجرای مهریه، ابتدا باید به دفترخانه محل ثبت ازدواج مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه ثبتی را مطرح کنید. در صورت عدم شناسایی اموال یا پایان مهلت قانونی در مسیر ثبت، امکان مراجعه به دادگاه خانواده و طرح دعوای مطالبه مهریه فراهم می شود. در هر دو مسیر، آگاهی از قوانین و مراحل از اهمیت بالایی برخوردار است.

مهریه، حق مالی و شرعی زن است که به محض جاری شدن عقد نکاح، بر ذمه مرد قرار می گیرد. این حق، که در سند ازدواج ثبت می شود، قابلیت مطالبه در هر زمان را دارد. درک صحیح از رویه های قانونی مطالبه و اجرای مهریه، می تواند به زنان در احقاق حقوق خود یاری رساند. فرآیند به اجرا گذاشتن مهریه در ایران، به دلیل پیچیدگی های حقوقی و اداری، نیازمند آگاهی دقیق از مراحل و الزامات قانونی است. این مقاله به بررسی جامع تمامی جنبه های مرتبط با اجرای مهریه می پردازد و راهنمایی گام به گام برای متقاضیان ارائه می دهد.

شروع از کجا؟ دو مسیر اصلی مطالبه مهریه

هنگامی که زنی تصمیم به مطالبه مهریه خود می گیرد، دو مسیر اصلی قانونی پیش روی او قرار دارد: یکی از طریق اداره ثبت اسناد و املاک و دیگری از طریق دادگاه خانواده. انتخاب مسیر مناسب به شرایط خاص هر پرونده، نوع مهریه (نقدی یا غیرنقدی)، و وجود یا عدم وجود اموال قابل شناسایی از زوج بستگی دارد. آگاهی از مزایا و معایب هر روش برای اتخاذ بهترین تصمیم ضروری است.

مسیر اول: مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک

این روش به طور عمومی به عنوان ساده ترین و سریع ترین گام اولیه برای مطالبه مهریه شناخته می شود، به ویژه زمانی که مهریه عندالمطالبه و مندرج در سند رسمی ازدواج باشد. مزیت اصلی این شیوه، سرعت بیشتر در رسیدگی و عدم نیاز به دادرسی قضایی اولیه است. فرآیند ثبت، بوروکراسی کمتری نسبت به دادگاه دارد و در صورت شناسایی اموال، امکان توقیف سریع تر فراهم می گردد.

با این حال، این مسیر محدودیت هایی نیز دارد. اگر مهریه از نوع غیرنقدی باشد (مانند ملک معین یا شیء خاص)، یا در سند رسمی به وضوح بیان نشده باشد، اداره ثبت ممکن است از صدور اجرائیه خودداری کند و زوجه را به دادگاه ارجاع دهد. همچنین، در صورتی که زوج هیچ مال قابل توقیفی نداشته باشد یا اموال وی به راحتی قابل شناسایی نباشند، ادامه روند از طریق ثبت ممکن است به بن بست برسد و نیازمند مراجعه به دادگاه باشد.

این روش به خصوص زمانی ارجحیت دارد که زوجه از وجود اموالی (مانند حساب بانکی، حقوق، خودرو یا ملک) به نام زوج مطلع باشد و قصد داشته باشد این اموال را توقیف کند. همچنین، برای جلوگیری از اطاله دادرسی و هزینه های اولیه کمتر، شروع از اداره ثبت توصیه می شود.

مسیر دوم: مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

مراجعه به دادگاه خانواده، گام بعدی در فرآیند مطالبه مهریه محسوب می شود، یا در شرایط خاص، می تواند نقطه آغاز باشد. این مسیر زمانی لازم می شود که زوجه نتواند از طریق ثبت به هدف خود دست یابد، یا مهریه از نوع غیرنقدی باشد که نیاز به تعیین ارزش و حکم قضایی دارد. همچنین، در مواردی که سند ازدواج رسمی نباشد یا طرفین در خصوص میزان یا نوع مهریه اختلاف داشته باشند، دادگاه صالح به رسیدگی است.

مزایای مسیر قضایی شامل توانایی رسیدگی به تمامی انواع مهریه (نقدی و غیرنقدی)، امکان تقسیط مهریه برای زوج در صورت اثبات اعسار، و اختیارات گسترده تر دادگاه در شناسایی اموال و صدور حکم جلب (در شرایط خاص) است. در مقابل، این روش معمولاً زمان برتر بوده، مستلزم پرداخت هزینه های دادرسی بیشتری است و می تواند فرآیندی فرسایشی باشد.

مراجعه مستقیم به دادگاه در شرایطی که مهریه عندالاستطاعه باشد و زوجه بخواهد ملائت (توانایی مالی) زوج را اثبات کند، یا در صورتی که پس از طی مسیر ثبتی، گواهی عدم شناسایی اموال دریافت شده باشد، ضرورت می یابد. دادگاه همچنین مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست اعسار از سوی زوج است.

راهنمای گام به گام اجرای مهریه از طریق اداره ثبت

اجرای مهریه از طریق اداره ثبت، یک فرآیند اداری است که در صورت رعایت دقیق مراحل، می تواند به سرعت منجر به توقیف اموال و وصول مهریه شود. این مسیر برای مهریه هایی که به صورت رسمی در سند ازدواج ثبت شده اند، قابل اقدام است.

گام اول: مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج و درخواست صدور اجرائیه

اولین اقدام برای شروع این مسیر، مراجعه به همان دفترخانه ای است که عقد ازدواج در آن به ثبت رسیده است. زوجه باید با در دست داشتن مدارک شناسایی خود و اصل سند ازدواج، درخواست صدور اجرائیه را به سردفتر ارائه دهد. سردفتر موظف است پس از بررسی مدارک و اطمینان از صحت درخواست، اجرائیه را صادر کند.

مدارک مورد نیاز:

• اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه
• اصل سند ازدواج

درخواست اجرائیه شامل مشخصات کامل زوجین و میزان مهریه مورد مطالبه است. سردفتر پس از صدور اجرائیه، پرونده را برای ادامه عملیات اجرایی به اداره ثبت اسناد و املاک محل اقامت زوج یا محل وقوع اموال وی ارسال می کند. اگر دفترخانه محل عقد تغییر کرده باشد یا منحل شده باشد، زوجه می تواند با استعلام از کانون سردفتران و دفتریاران، نشانی جدید آن را پیدا کند یا به دفترخانه جانشین مراجعه نماید.

گام دوم: پیگیری اجرائیه در اداره اجرای ثبت اسناد

پس از ارسال اجرائیه به اداره ثبت، پرونده ای برای مطالبه مهریه تشکیل می شود. در این مرحله، زوجه موظف به پرداخت نیم عشر دولتی (یک بیستم از کل مهریه) است. این هزینه در ابتدای کار پرداخت می شود و در صورت موفقیت در وصول مهریه، از زوج دریافت و به زوجه بازگردانده خواهد شد.

یکی از مهم ترین مراحل در این گام، معرفی اموال زوج است. زوجه می تواند اموالی را که از همسرش می شناسد، اعم از منقول و غیرمنقول، به اداره ثبت معرفی کند. این اموال می تواند شامل موارد زیر باشد:

• سپرده های بانکی (با درخواست استعلام از بانک مرکزی)
• حقوق و مزایای دریافتی از محل کار
• خودرو یا سایر وسایل نقلیه
• املاک و مستغلات
• سهام بورس و اوراق بهادار

اداره ثبت پس از دریافت معرفی اموال، اقدامات لازم برای توقیف آن ها را انجام می دهد. همچنین، زوجه می تواند درخواست ممنوع الخروجی زوج را نیز مطرح کند که این امر، مانع از خروج زوج از کشور تا زمان تعیین تکلیف مهریه خواهد شد. در صورت توقیف اموال، مراحل ارزیابی توسط کارشناس رسمی دادگستری و سپس مزایده برای فروش اموال و وصول مهریه پیگیری می شود.

مطابق قانون، زوجه حق دارد برای وصول مهریه خود، اموال زوج را از طریق اداره ثبت توقیف نماید. این توقیف می تواند شامل انواع دارایی های منقول و غیرمنقول باشد، به جز موارد مندرج در فهرست مستثنیات دین.

گام سوم: دریافت گواهی جهت مراجعه به دادگاه (در صورت عدم موفقیت در ثبت)

اگر زوجه نتواند ظرف مدت زمان مقرر (معمولاً شش ماه) از طریق اداره ثبت به هدف خود دست یابد (برای مثال، هیچ مالی از زوج شناسایی نشود، یا اموال توقیف شده کفاف مهریه را ندهند، یا پرونده به نتیجه نرسد)، می تواند از اداره اجرای ثبت درخواست گواهی عدم امکان وصول مهریه کند. این گواهی به زوجه این امکان را می دهد که با در دست داشتن آن، به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دعوای مطالبه مهریه را از طریق قضایی پیگیری کند. این گواهی به نوعی پایان بخش مسیر ثبتی و آغازگر مسیر قضایی است.

راهنمای گام به گام اجرای مهریه از طریق دادگاه خانواده

مسیر مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده، به عنوان تکمیل کننده یا جایگزین مسیر ثبتی، دارای مراحل خاص خود است که نیازمند دقت و رعایت تشریفات قانونی است. این مسیر، عموماً زمانی انتخاب می شود که مسیر ثبت به دلایل مختلف به نتیجه نرسیده باشد، یا شرایط اولیه پرونده ایجاب کند که مستقیماً به دادگاه مراجعه شود.

مراحل ثبت دادخواست مطالبه مهریه در دادگاه

پیش از هر اقدامی در دادگاه، ثبت نام در سامانه ثنا الزامی است. این سامانه جهت ابلاغ اوراق قضایی و پیگیری پرونده به صورت الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرد. پس از ثبت نام و دریافت کد ثنا، زوجه (یا وکیل او) باید دادخواست مطالبه مهریه را تنظیم و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه صالح (دادگاه خانواده محل اقامت زوج یا محل وقوع عقد) ارسال کند.

تنظیم دادخواست: دادخواست باید شامل مشخصات کامل زوجین، شرح خواسته (مطالبه مهریه به میزان معین)، و ذکر دلایل و مستندات باشد. در این مرحله، مدارک لازم به شرح زیر است:

• شناسنامه و کارت ملی زوجه
• اصل عقدنامه یا رونوشت مصدق آن
• در صورت طی مسیر ثبتی و عدم وصول، گواهی عدم امکان وصول مهریه از اداره ثبت

هزینه دادرسی بر اساس ارزش ریالی مهریه محاسبه می شود و در زمان ثبت دادخواست باید پرداخت شود. این هزینه می تواند در صورت اثبات اعسار از سوی زوجه، به تعویق افتاده یا تقسیط گردد.

روند رسیدگی در دادگاه و صدور حکم

پس از ثبت دادخواست و تعیین شعبه رسیدگی کننده، دادگاه وقت رسیدگی را تعیین و به طرفین ابلاغ می کند. در جلسه دادرسی، هر یک از طرفین (زوجه و زوج) فرصت دارند تا توضیحات و دفاعیات خود را ارائه دهند. دادگاه پس از بررسی مدارک، استماع اظهارات طرفین و در صورت لزوم انجام تحقیقات تکمیلی یا ارجاع به کارشناسی، اقدام به صدور حکم می کند. این حکم می تواند مبنی بر محکومیت زوج به پرداخت مهریه به صورت کامل، تقسیطی یا حتی رد دعوا باشد.

در صورتی که حکم به پرداخت مهریه صادر شود و زوج از پرداخت آن خودداری کند، زوجه می تواند از طریق واحد اجرای احکام دادگاه، مراحل اجرایی حکم را پیگیری کند. این مراحل شامل شناسایی و توقیف اموال زوج، درخواست ممنوع الخروجی (در مسیر قضایی نیز امکان پذیر است) و در نهایت مزایده اموال برای وصول مهریه می شود. ممنوع الخروجی در مسیر قضایی معمولاً پس از صدور حکم قطعی و درخواست زوجه انجام می گیرد و رفع آن نیز پس از پرداخت مهریه یا اعطای تامین مناسب، امکان پذیر است.

قوانین و نکات کلیدی که باید بدانید

مطالبه و اجرای مهریه نه تنها شامل مراحل اداری و قضایی است، بلکه از قوانین و مقررات خاصی تبعیت می کند که آگاهی از آن ها برای هر دو طرف (زوجه و زوج) حیاتی است. این قوانین شامل محدودیت های جلب، مستثنیات دین و شرایط اعسار می شود که می تواند بر روند و نتیجه نهایی تأثیر بسزایی داشته باشد.

قانون جدید مهریه و قاعده ۱۱۰ سکه: چه تاثیری در اجرا دارد؟

بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، قانونگذار تمایزی بین مهریه تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی و مازاد بر آن قائل شده است. این ماده بیان می کند: «هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است.»

این قاعده به این معناست که برای مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه، در صورت عدم پرداخت از سوی زوج، امکان درخواست جلب وی وجود دارد. به عبارت دیگر، عدم پرداخت تا این میزان می تواند منجر به بازداشت زوج شود. اما برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن تنها در صورتی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که بتواند توانایی مالی (ملائت) زوج را برای پرداخت آن اثبات نماید. در غیر این صورت، امکان جلب یا بازداشت زوج برای مازاد بر ۱۱۰ سکه وجود نخواهد داشت و صرفاً اموال قابل شناسایی و توقیف خواهند بود. این قانون با هدف کاهش زندانیان مهریه و تعدیل انتظارات در خصوص مهریه های سنگین وضع شده است.

مستثنیات دین در مطالبه مهریه: چه اموالی قابل توقیف نیستند؟

یکی از مهم ترین مفاهیم در فرآیند توقیف اموال بابت مهریه، موضوع مستثنیات دین است. بر اساس ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، برخی اموال محکوم علیه (زوج) از توقیف شدن برای پرداخت بدهی (مهریه) مستثنی شده اند. این قانون با هدف حفظ حداقل امکانات زندگی برای فرد بدهکار و خانواده اش وضع شده است تا از افتادن او به وضعیت عسر و حرج جلوگیری شود.

لیست مستثنیات دین به شرح زیر است:

1. منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه در حالت اعسار او باشد.
2. اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.
3. آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
4. کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آن ها.
5. وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آن ها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
6. تلفن مورد نیاز مدیون.
7. مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.

زوج می تواند در صورت توقیف هر یک از این موارد، با ارائه مدارک و دلایل کافی، به توقیف اعتراض کرده و از دادگاه یا اداره ثبت درخواست رفع توقیف نماید.

درخواست اعسار از پرداخت مهریه توسط زوج: شرایط و پیامدها

اعسار به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت بدهی های خود است. اگر زوج توانایی پرداخت کامل و یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه خانواده ارائه دهد. اثبات اعسار معمولاً با ارائه لیست اموال و بدهی ها، شهادت شهود مطلع از وضعیت مالی زوج، و استعلامات مالی انجام می گیرد.

در صورتی که دادگاه اعسار زوج را احراز کند، حکم به تقسیط مهریه صادر خواهد کرد. در این حالت، مبلغی به عنوان پیش پرداخت (معمولاً یک سکه یا مبلغی معادل آن) و سپس اقساط ماهانه برای پرداخت باقی مهریه تعیین می شود. تعداد اقساط و میزان هر قسط بستگی به توانایی مالی زوج و نظر دادگاه دارد. تعیین اقساط و اثبات اعسار، می تواند بر روی ممنوع الخروجی زوج نیز تأثیرگذار باشد؛ به این معنا که پس از پرداخت پیش پرداخت و چند قسط، زوج می تواند درخواست رفع ممنوع الخروجی نماید.

هزینه های به اجرا گذاشتن مهریه و مدت زمان تقریبی

مطالبه مهریه، چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه، مستلزم پرداخت هزینه هایی است. آگاهی از این هزینه ها و همچنین مدت زمان تقریبی مورد نیاز برای وصول مهریه، می تواند به متقاضیان کمک کند تا با دید بازتری وارد این فرآیند شوند.

هزینه های مسیر ثبتی

در مسیر مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت، اصلی ترین هزینه، «نیم عشر دولتی» است که معادل یک بیستم (۵ درصد) از کل مبلغ مهریه می باشد. این هزینه در ابتدای فرآیند و پس از صدور اجرائیه در دفترخانه، از زوجه مطالبه می شود. در صورتی که زوجه موفق به وصول مهریه شود، این مبلغ از زوج دریافت شده و به زوجه بازگردانده خواهد شد. اما اگر زوجه از ادامه عملیات اجرایی منصرف شود یا با زوج صلح کند، نیم عشر از او دریافت نخواهد شد.

در برخی موارد، ممکن است هزینه های جانبی دیگری نیز در مسیر ثبت وجود داشته باشد، مانند هزینه کارشناسی برای ارزیابی اموال توقیف شده یا هزینه انتشار آگهی مزایده. این هزینه ها نیز در نهایت از زوج دریافت می شود.

هزینه های مسیر قضایی

در مسیر دادگاه، هزینه اصلی، «هزینه دادرسی» است که بر اساس ارزش ریالی مهریه محاسبه می شود و در زمان ثبت دادخواست باید پرداخت گردد. نرخ این هزینه در مراحل مختلف دادرسی متفاوت است:

• در مرحله بدوی: تا مبلغ دویست میلیون ریال، معادل دو و نیم درصد (۲.۵%) و مازاد بر آن معادل سه و نیم درصد (۳.۵%) بهای خواسته.
• در مرحله واخواهی و تجدید نظر: معادل چهار و نیم درصد (۴.۵%) بهای خواسته.

اگر زوجه توانایی پرداخت این هزینه ها را نداشته باشد، می تواند همزمان با دادخواست مطالبه مهریه، درخواست «اعسار از هزینه دادرسی» را نیز مطرح کند. در صورت تأیید اعسار، دادگاه دستور به تعویق یا تقسیط این هزینه ها خواهد داد. علاوه بر این، ممکن است هزینه های دیگری مانند حق الزحمه کارشناسی (در صورت نیاز به ارزیابی)، هزینه آگهی های قانونی یا سایر هزینه های اجرایی نیز وجود داشته باشد.

مدت زمان تقریبی برای وصول مهریه

مدت زمان لازم برای وصول مهریه، بسته به پیچیدگی پرونده، وجود اموال قابل شناسایی از زوج، همکاری یا عدم همکاری طرفین، و حجم کاری مراجع قضایی و ثبتی، بسیار متغیر است. در حالت ایده آل و با وجود اموال مشخص و عدم اعتراض زوج، مسیر ثبتی می تواند در چند ماه به نتیجه برسد. اما در صورت بروز اختلاف، نیاز به استعلامات گسترده، یا طی کردن مسیر قضایی و درخواست اعسار از سوی زوج، این فرآیند می تواند از چند ماه تا چند سال به طول بینجامد. پرونده هایی که نیاز به تجدیدنظر یا فرجام خواهی دارند، طبیعتاً زمان بیشتری را طلب می کنند.

هزینه وکیل: سرمایه گذاری برای تسریع و نتیجه بهتر

استفاده از وکیل متخصص در امور خانواده، اگرچه مستلزم پرداخت حق الوکاله است، اما می تواند سرمایه گذاری مؤثری برای تسریع فرآیند و دستیابی به نتیجه مطلوب تر باشد. وکیل با اشراف به قوانین و رویه های اداری و قضایی، می تواند از اتلاف وقت و بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کرده و بهترین استراتژی را برای مطالبه مهریه اتخاذ نماید. حق الوکاله وکیل معمولاً بر اساس تعرفه های مصوب یا به صورت توافقی تعیین می شود و می تواند به صورت درصدی از مهریه وصول شده یا مبلغ ثابت باشد.

این پرسش رایج است که آیا بدون وکیل می توان مهریه را اجرا گذاشت؟ پاسخ مثبت است. زوجه می تواند شخصاً مراحل را پیگیری کند؛ اما با توجه به پیچیدگی های حقوقی و اداری، وجود وکیل متخصص به شدت توصیه می شود. وکیل می تواند نماینده شما در تمامی مراحل، از تنظیم دادخواست تا پیگیری اجراییه و شرکت در جلسات دادرسی باشد.

نکات تکمیلی در اجرای مهریه

فرآیند مطالبه مهریه دارای جزئیات و ظرافت های حقوقی متعددی است که شناخت آن ها می تواند درک جامع تری از این حق قانونی ارائه دهد. در این بخش به برخی از نکات مهم و سوالات رایج در زمینه اجرای مهریه می پردازیم.

تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه در اجرا

نوع مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) تأثیر مستقیمی بر روند اجرای آن دارد. اکثر مهریه ها در ایران از نوع عندالمطالبه هستند، به این معنا که زن به محض وقوع عقد و هر زمان که اراده کند، می تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت آن است، مگر اینکه اعسار خود را ثابت کند. در این حالت، بار اثبات عدم توانایی مالی بر عهده مرد است.

اما مهریه عندالاستطاعه، شرایط متفاوتی دارد. در این نوع مهریه، مطالبه آن منوط به اثبات توانایی مالی (استطاعت) مرد توسط زن است. یعنی زن باید در دادگاه ثابت کند که مرد دارای اموال و دارایی کافی برای پرداخت مهریه است. این فرآیند می تواند زمان برتر و پیچیده تر باشد، زیرا بار اثبات بر دوش زن قرار می گیرد و شناسایی اموال و اثبات ملائت زوج، چالش برانگیزتر خواهد بود.

مطالبه مهریه در صورت فوت زوج

مهریه دینی بر ذمه مرد است و در صورت فوت زوج، این دین از بین نمی رود. در این شرایط، مهریه از ماترک (اموال به جای مانده) متوفی قابل مطالبه است. زن می تواند مهریه خود را از ورثه مرد، تا سقف میزان ترکه (اموال باقیمانده از متوفی)، طلب کند. در این حالت، مهریه زن جزو بدهی های ممتاز متوفی محسوب می شود و قبل از تقسیم ارث بین ورثه، باید از اموال متوفی پرداخت گردد. فرآیند مطالبه مهریه از ماترک نیز از طریق دادگاه و با ارائه دادخواست به طرفیت ورثه انجام می پذیرد.

چگونگی مطلع شدن از ممنوع الخروجی

در صورتی که ممنوع الخروجی بابت مهریه صادر شده باشد، معمولاً از طریق ابلاغ رسمی به زوج اطلاع داده می شود. همچنین، افراد می توانند با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و یا سامانه های مربوطه، از وضعیت ممنوع الخروجی خود استعلام بگیرند. برای رفع ممنوع الخروجی، زوج باید مهریه را پرداخت کند یا با ارائه تضمین مناسب (مانند معرفی کفیل یا واریز وجه به حساب دادگستری) یا اثبات اعسار و پرداخت پیش پرداخت و اقساط، از دادگاه یا اداره ثبت درخواست رفع ممنوع الخروجی نماید.

آگاهی از تمامی ابعاد حقوقی مهریه، شامل نوع مهریه، نحوه مطالبه آن در شرایط خاص نظیر فوت زوج و امکانات قانونی مانند ممنوع الخروجی، برای هر دو طرف ازدواج ضروری است.

اموال قابل توقیف و غیرقابل توقیف بابت مهریه (با مثال های رایج)

همانطور که قبلاً ذکر شد، هرگونه مال منقول و غیرمنقولی که جزو مستثنیات دین نباشد، قابل توقیف برای مهریه است. مثال های رایج اموال قابل توقیف عبارتند از: وجوه نقد در حساب های بانکی، حقوق مازاد بر حداقل معیشت، سهام شرکت ها، املاک (به جز منزل مسکونی در شأن زوج معسر)، خودرو (به جز وسیله نقلیه ضروری برای امرار معاش)، و سایر دارایی های باارزش.

در مقابل، اموالی که به عنوان مستثنیات دین تلقی می شوند، قابل توقیف نیستند. برخی از مثال های رایج این موارد شامل:

• منزل مسکونی که تنها سرپناه و در شأن زوج و خانواده او باشد (نه ویلاهای متعدد یا خانه های لوکس).
• اثاثیه ضروری منزل (یخچال، گاز، فرش و…).
• ابزار و وسایل کار که برای کسب درآمد و امرار معاش زوج ضروری است (مثلاً تاکسی برای راننده تاکسی، یا ابزار فنی برای یک کارگر ماهر).
• حقوق و دستمزدی که برای تأمین حداقل معیشت زوج و افراد تحت تکفل وی لازم است.

تشخیص دقیق مستثنیات دین در هر پرونده به عهده قاضی یا مسئول اجرای ثبت است و ممکن است با توجه به عرف و شرایط اجتماعی، متفاوت باشد. اعتراض زوج به توقیف اموال به عنوان مستثنیات دین، باید با ارائه مدارک و دلایل کافی صورت گیرد.

نتیجه گیری

مطالبه و اجرای مهریه، فرآیندی حقوقی و اداری است که برای زنان، به منزله احقاق یکی از حقوق اساسی آنان در زندگی مشترک تلقی می شود. این مسیر، اگرچه می تواند پیچیده و زمان بر باشد، اما با آگاهی کامل از مراحل قانونی و بهره گیری از مشاوره های تخصصی، امکان پذیر است. شناخت دو مسیر اصلی (ثبت و دادگاه)، درک دقیق از گام های اجرایی هر کدام، اطلاع از قوانین مرتبط مانند قاعده ۱۱۰ سکه، مستثنیات دین، و امکان درخواست اعسار، برای تمامی افراد درگیر در این فرآیند حیاتی است.

همواره توصیه می شود برای اطمینان از صحت اقدامات و دستیابی به بهترین نتیجه ممکن، از مشاوره حقوقی تخصصی وکلای مجرب در امور خانواده بهره مند شوید. این تخصص می تواند شما را در انتخاب مسیر صحیح، تنظیم دقیق دادخواست ها، شناسایی مؤثر اموال و مواجهه با چالش های حقوقی احتمالی یاری رساند. جهت دریافت مشاوره حقوقی تخصصی و گام نهادن در این مسیر با اطمینان کامل، با وکلای مجرب تماس حاصل فرمایید.