درخواست نفقه و مهریه

درخواست نفقه و مهریه دو حق مالی مستقل و مهم برای زنان در نظام حقوقی ایران هستند که مطالبه آن ها مستلزم آگاهی از مراحل قانونی و جزئیات حقوقی مربوطه است. این دو مطالبه، هرچند از یکدیگر متمایزند، اغلب در شرایط بحرانی زندگی مشترک همزمان مطرح می شوند و نیاز به درک جامعی از حقوق و تکالیف قانونی دارند.

نفقه، هزینه های ضروری زندگی زن از جمله مسکن، خوراک، پوشاک و درمان را شامل می شود که پرداخت آن بر عهده مرد است. مهریه نیز مالی است که در زمان عقد نکاح به عنوان پشتوانه مالی زن تعیین و عندالمطالبه است. با توجه به اهمیت و پیچیدگی های حقوقی این مطالبات، آشنایی دقیق با تعاریف، شرایط وجوب، نحوه تعیین میزان و راهکارهای قانونی مطالبه و اجرای هر یک از این حقوق، برای احقاق حقوق زنان و پیگیری موفق پرونده ها در مراجع قضایی ضروری است. این مقاله، به منظور ارائه راهنمایی جامع و کاربردی، به بررسی ابعاد حقوقی و مراحل عملی مطالبه نفقه و مهریه می پردازد تا مخاطبان بتوانند با آگاهی کامل، مسیر قانونی خود را طی کنند.

نفقه: حقوق و مراحل مطالبه

نفقه یکی از حقوق مالی اساسی زوجه است که در قانون مدنی ایران به تفصیل مورد توجه قرار گرفته و هدف از آن، تأمین نیازهای ضروری زن در طول زندگی مشترک است. عدم پرداخت نفقه می تواند پیامدهای حقوقی و حتی کیفری برای زوج در پی داشته باشد.

نفقه چیست؟ تعریف و ارکان آن

نفقه به مجموعه نیازهای متعارف و متناسب با شأن زن اطلاق می شود که شامل مسکن، خوراک، پوشاک، اثاث منزل، هزینه های درمانی و بهداشتی، و خادم در صورت عادت یا احتیاج، می شود. ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی به صراحت این موارد را ذکر کرده است. مبنای قانونی وجوب نفقه، ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی است که پرداخت نفقه زن را در عقد دائم بر عهده شوهر می داند.

بنابراین، نفقه صرفاً تأمین حداقل نیازها نیست، بلکه با توجه به جایگاه اجتماعی، تحصیلات، و شأن خانوادگی زوجه تعیین می گردد. این تعهد مالی، با هدف حفظ کیان خانواده و جلوگیری از نیازمندی زوجه وضع شده است و نقش حمایتی مهمی ایفا می کند.

شرایط وجوب نفقه

نفقه در عقد دائم به محض جاری شدن صیغه نکاح بر ذمه زوج مستقر می شود، اما مطالبه و وجوب عملی آن منوط به شرایط خاصی است:

1. عقد دائم: مهم ترین شرط وجوب نفقه، دائمی بودن عقد نکاح است. در عقد موقت (صیغه)، زن مستحق نفقه نیست، مگر آنکه در ضمن عقد شرط شده باشد.
2. تمکین عام و خاص زوجه: زن موظف به تمکین از شوهر خود است. تمکین به دو دسته عام و خاص تقسیم می شود:
   • تمکین عام: به معنای حضور در منزل مشترک و ایفای وظایف زناشویی و خانه داری (با رعایت شأن زن) است.
   • تمکین خاص: به معنای برقراری رابطه زناشویی است.

   عدم تمکین بدون عذر موجه، زن را ناشزه می سازد و حق نفقه او را ساقط می کند. عذر موجه برای عدم تمکین می تواند شامل بیماری، سفر ضروری، یا ترس از ضرر جانی، مالی یا حیثیتی باشد. در صورت اثبات عذر موجه، نفقه همچنان به زن تعلق می گیرد.

بنابراین، تمکین زوجه شرط لازم برای استحقاق نفقه است. اثبات عدم تمکین توسط زوج، می تواند از طریق اظهارنامه، شهادت شهود یا اقرار زوجه صورت گیرد.

میزان نفقه چگونه تعیین می شود؟

میزان نفقه یک عدد ثابت نیست و بر اساس فاکتورهای متعددی تعیین می گردد. مهم ترین عوامل مؤثر بر تعیین نفقه عبارتند از:

• شأن خانوادگی و اجتماعی زن: موقعیت اجتماعی و فرهنگی خانواده زن در تعیین میزان نفقه اثرگذار است.
• تحصیلات و تخصص زن: سطح تحصیلات و مهارت های شغلی زن می تواند در تعیین نیازهای او و در نتیجه میزان نفقه تأثیرگذار باشد.
• نیازهای متعارف و متناسب: نیازهای عرفی جامعه که با زندگی روزمره و سلامت زن در ارتباط است (مانند لباس، خوراک، رفت وآمد و تفریح).
• وضعیت مالی زوج: توانایی مالی مرد نیز در تعیین میزان نفقه لحاظ می شود، هرچند که اصولاً نفقه با توجه به شأن زن تعیین می گردد، نه صرفاً توانایی مالی مرد.

در عمل، پس از ثبت دادخواست مطالبه نفقه، دادگاه پرونده را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می دهد. کارشناس با در نظر گرفتن تمامی این عوامل و بازدید از محل زندگی زوجین (در صورت امکان)، میزان نفقه را برآورد و به دادگاه اعلام می کند. رأی دادگاه بر اساس نظر کارشناس و سایر مدارک و شواهد صادر می شود.

راهکارهای قانونی مطالبه نفقه

زوجه برای مطالبه نفقه می تواند از دو مسیر حقوقی و کیفری اقدام کند که هر کدام ویژگی ها و پیامدهای خاص خود را دارند.

مطالبه حقوقی (دادخواست مطالبه نفقه)

این روش رایج ترین راه برای مطالبه نفقه است و به دو صورت نفقه گذشته (معوقه) و نفقه آینده (جاریه) قابل طرح است.

1. مراجع رسیدگی:
   • شورای حل اختلاف: اگر میزان خواسته (مبلغ نفقه مطالبه شده) تا ۲۰ میلیون تومان باشد، پرونده در صلاحیت شورای حل اختلاف است.
   • دادگاه خانواده: در صورتی که مبلغ خواسته بیش از ۲۰ میلیون تومان باشد، دادگاه خانواده مرجع صالح برای رسیدگی است.
2. نحوه ثبت دادخواست: زوجه باید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه نفقه را ثبت کند. این فرآیند هم به صورت حضوری و هم از طریق سامانه ثنا امکان پذیر است.
3. مدارک لازم:
   • تصویر مصدق سند ازدواج
   • تصویر شناسنامه و کارت ملی زوجین
   • (در صورت وجود) مستندات مربوط به عدم پرداخت نفقه یا ارسال اظهارنامه
   • (در صورت وجود) رأی دادگاه مبنی بر تمکین زوجه
4. خواسته دادخواست: زوجه می تواند درخواست مطالبه نفقه گذشته (معوقه) را از زمان عدم پرداخت تا تاریخ دادخواست، و یا نفقه آینده (جاریه) را که از تاریخ صدور حکم به بعد محاسبه می شود، مطرح کند. معمولاً مطالبه نفقه گذشته همراه با درخواست نفقه جاریه انجام می شود.
5. روند رسیدگی: پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه صالح ارسال شده و جلسات دادرسی تشکیل می گردد. در صورت لزوم، دادگاه قرار کارشناسی برای تعیین میزان نفقه صادر می کند. پس از بررسی های لازم، دادگاه حکم به پرداخت نفقه صادر خواهد کرد.

مطالبه کیفری (شکایت ترک انفاق)

جرم ترک انفاق زمانی محقق می شود که زوج، با وجود تمکن مالی و تمکین زوجه، از پرداخت نفقه خودداری کند. این جرم، بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، دارای مجازات حبس (از شش ماه تا دو سال) است.

• تفاوت با دادخواست حقوقی: در مطالبه کیفری، هدف اصلی مجازات مرد به دلیل ارتکاب جرم است، در حالی که در مطالبه حقوقی، هدف وصول طلب نفقه است. شکایت کیفری فقط برای نفقه جاریه (از تاریخ شکایت به بعد) قابل طرح است و نفقه گذشته باید از طریق حقوقی مطالبه شود.
• شرایط لازم برای اثبات جرم:
  • اثبات تمکین زوجه
  • اثبات تمکن مالی زوج
  • اثبات عمدی بودن عدم پرداخت نفقه توسط زوج

  شایان ذکر است که با رضایت زوجه، پرونده کیفری ترک انفاق مختومه می گردد.

اجرای حکم نفقه

پس از صدور حکم قطعی به نفع زوجه، نوبت به مرحله اجرا می رسد. زوجه باید با مراجعه به دفتر دادگاه صادرکننده رأی، درخواست صدور اجراییه کند. اجراییه به زوج ابلاغ می شود و او ملزم به پرداخت نفقه در مهلت قانونی است.

در صورت عدم پرداخت، زوجه می تواند از طریق واحد اجرای احکام، اقدام به توقیف اموال زوج کند. این اموال می تواند شامل موارد زیر باشد:

• اموال منقول: خودرو، وسایل منزل، حساب های بانکی و…
• اموال غیرمنقول: ملک، زمین و…
• کسر از حقوق: در صورتی که زوج کارمند باشد، می توان درخواست کسر یک چهارم حقوق او (برای تأمین نفقه) را مطرح کرد.

مطالبه نفقه از مسیر حقوقی، با هدف وصول طلب، و از مسیر کیفری، با هدف مجازات ترک کننده نفقه، صورت می گیرد. آگاهی از تفاوت ها و شرایط هر مسیر، کلید موفقیت در احقاق حق است.

مهریه: حقوق و مراحل مطالبه

مهریه یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد نکاح است که قانون گذار برای حمایت از او در نظر گرفته است. این حق به محض وقوع عقد، به ملکیت زن در می آید و زن می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند.

مهریه چیست؟ تعریف و انواع آن

مهریه عبارت از مالی است که به موجب عقد نکاح، مرد به زن پرداخت می کند. این مال می تواند عین خارجی، منفعت، دین یا انجام کاری باشد که دارای ارزش مالی و مشروعیت قانونی است. مهریه به محض جاری شدن صیغه عقد، به ملکیت زن در می آید و می تواند هرگونه دخل و تصرفی در آن داشته باشد. بر اساس قانون مدنی، مهریه به سه نوع اصلی تقسیم می شود:

1. مهرالمسمی: مهریه ای است که مقدار و نوع آن در زمان عقد نکاح، با توافق زوجین، به طور صریح تعیین و در عقدنامه ذکر می شود. رایج ترین نوع مهریه در ایران است.
2. مهرالمثل: در مواردی که مهریه در عقد نکاح ذکر نشده یا تعیین آن باطل باشد، اما عقد صحیح بوده و نزدیکی صورت گرفته باشد، زن مستحق مهرالمثل است. مهرالمثل با توجه به موقعیت و شأن زن، عرف و عادت، و ویژگی های همسران مشابه تعیین می شود.
3. مهرالمتعه: اگر مهریه در عقد نکاح تعیین نشده باشد و قبل از نزدیکی، طلاق واقع شود، زن مستحق مهرالمتعه است. این نوع مهریه با توجه به وضعیت مالی مرد و توانایی او در پرداخت، توسط دادگاه تعیین می گردد.

حق حبس مهریه (ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی)

ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی به زن حق حبس می دهد؛ به این معنا که زن می تواند تا زمانی که مهریه به او تسلیم نشده باشد، از ایفای وظایف زناشویی (تمکین خاص) خودداری کند، مشروط بر اینکه تمکین نکرده باشد. این حق، ابزار قدرتمندی برای زن جهت وادار کردن مرد به پرداخت مهریه است.

• شرایط اعمال حق حبس: زن باید قبل از شروع زندگی مشترک یا تمکین، حق حبس خود را اعمال کند. اگر زن حتی برای یک بار هم تمکین خاص کرده باشد، دیگر نمی تواند از حق حبس استفاده کند.
• اثرات حق حبس بر نفقه: نکته مهم این است که در صورت اعمال صحیح حق حبس، با وجود عدم تمکین خاص زوجه، نفقه او ساقط نمی شود و مرد همچنان مکلف به پرداخت نفقه است، زیرا عدم تمکین به دلیل حق قانونی زن بوده و عذر موجه محسوب می شود.

محدودیت مهریه (۱۱۰ سکه بهار آزادی)

بر اساس قانون حمایت خانواده، مطالبه مهریه از سوی زن تا ۱۱۰ سکه بهار آزادی تمام، دارای ضمانت اجرای کیفری (جلب و حبس) است. به این معنی که اگر مهریه زن ۱۱۰ سکه یا کمتر باشد و مرد با وجود توانایی مالی، از پرداخت آن خودداری کند، می تواند جلب و حتی زندانی شود.

• نحوه مطالبه مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه: اگر مهریه زن بیش از ۱۱۰ سکه باشد، برای مازاد بر این مقدار، ضمانت اجرای کیفری وجود ندارد و زن فقط از طریق توقیف اموال و املاک مرد می تواند آن را مطالبه کند. به عبارت دیگر، برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، مرد صرفاً بدهکار است و عدم پرداخت آن منجر به جلب یا حبس وی نخواهد شد، مگر اینکه بتوان اعسار او را در دادگاه رد کرد و اموالی از او یافت شود.

راهکارهای قانونی مطالبه مهریه

برای مطالبه مهریه، زوجه می تواند از دو طریق اجرای ثبت و دادگاه خانواده اقدام کند.

مطالبه از طریق اجرای ثبت (در صورت رسمی بودن سند ازدواج)

این روش برای مهریه هایی که در عقدنامه رسمی ثبت شده اند، سریع تر و کم هزینه تر است.

1. مراحل:
   • مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج: زن ابتدا باید به دفترخانه ای که عقد ازدواج در آن ثبت شده، مراجعه کرده و تقاضای صدور اجراییه برای مهریه خود را نماید.
   • صدور اجراییه ثبتی: دفترخانه پس از بررسی، یک اجراییه صادر می کند.
   • معرفی اموال زوج: زن باید اموال و دارایی های مرد را برای توقیف به اداره اجرای ثبت معرفی کند. این اموال می تواند شامل حساب های بانکی، حقوق، املاک و مستغلات، خودرو، سهام و… باشد.
2. مزایا و محدودیت ها:
   • مزایا: سرعت بالاتر، عدم نیاز به تشکیل جلسه دادگاه، هزینه های کمتر نسبت به دادگاه.
   • محدودیت ها: در این روش نمی توان مرد را جلب یا زندانی کرد. برای جلب، حتماً باید از طریق دادگاه اقدام شود. اگر مرد اموال قابل توقیف نداشته باشد، این روش ممکن است بی نتیجه بماند. همچنین، برای مطالبه مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه که ضمانت اجرای کیفری ندارد، این روش مناسب است.

مطالبه از طریق دادگاه خانواده

این روش برای تمامی انواع مهریه (اعم از مهرالمسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه) و در مواردی که سند ازدواج عادی است یا زن قصد جلب زوج را دارد، مورد استفاده قرار می گیرد.

1. مراحل ثبت دادخواست:
   • ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی: زن باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را ثبت کند.
   • مدارک لازم: تصویر مصدق سند ازدواج، شناسنامه و کارت ملی زوجین.
2. توقیف اموال قبل از صدور حکم (قرار تأمین خواسته): زن می تواند همزمان با ثبت دادخواست یا قبل از آن، درخواست قرار تأمین خواسته (توقیف اموال مرد) را به دادگاه ارائه دهد. این اقدام از انتقال اموال توسط زوج جلوگیری می کند.
3. رسیدگی و صدور حکم: دادگاه پس از تشکیل جلسات دادرسی و بررسی مدارک، رأی به محکومیت زوج به پرداخت مهریه صادر می کند.

دادخواست اعسار از پرداخت مهریه

پس از صدور حکم مهریه، مرد می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را تقدیم دادگاه کند. اعسار به معنای ناتوانی مالی از پرداخت یکجای دین است. اگر دادگاه اعسار مرد را احراز کند، حکم به تقسیط مهریه صادر خواهد کرد. در این حالت، معمولاً بخشی از مهریه به عنوان پیش قسط و مابقی به صورت اقساط ماهانه تعیین می شود.

جلب مرد برای مهریه

در صورتی که مهریه تا ۱۱۰ سکه باشد و مرد با وجود توانایی مالی، از پرداخت آن خودداری کند و اعسار او نیز اثبات نشود، زن می تواند درخواست جلب او را از دادگاه بخواهد. این جلب تا زمان پرداخت مهریه یا اثبات اعسار، منجر به بازداشت مرد می شود.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، با سرعت و هزینه کمتر همراه است، در حالی که مسیر دادگاه خانواده امکان اعمال ضمانت اجرای کیفری (جلب) را فراهم می آورد.

اجرای حکم مهریه

پس از صدور حکم قطعی مهریه و در صورت عدم پرداخت توسط زوج، زوجه می تواند از طریق واحد اجرای احکام دادگستری، اقدام به توقیف اموال زوج کند. روش های توقیف شامل موارد زیر است:

• توقیف اموال منقول و غیرمنقول: شامل حساب های بانکی، خودرو، سهام شرکت ها، حقوق و مستمری (طبق قانون)، و املاک و مستغلات.
• کسر از حقوق: مانند نفقه، در صورت شاغل بودن زوج، می توان درخواست کسر یک سوم یا یک چهارم از حقوق او (بسته به مجرد یا متأهل بودن) را مطرح کرد.

تفاوت ها و شباهت های مطالبه نفقه و مهریه

با وجود اینکه هر دو حق نفقه و مهریه جزو حقوق مالی زن محسوب می شوند و در خانواده اهمیت حیاتی دارند، تفاوت ها و شباهت های بنیادینی بین آن ها وجود دارد که شناختشان برای پیگیری حقوقی ضروری است.

تفاوت ها

1. ماهیت حقوقی:
   • نفقه: یک حق جاری و مستمر است که برای تأمین نیازهای روزمره زن در طول زندگی مشترک پرداخت می شود و ماهیت حمایتی دارد. نفقه یک دین نیست که زن بتواند آن را ببخشد یا انتقال دهد، بلکه یک حق است که از زمان وجوب (با تمکین زن) ایجاد می شود.
   • مهریه: یک دین است که به محض جاری شدن عقد نکاح، به مالکیت زن در می آید و می تواند هرگونه دخل و تصرفی در آن داشته باشد. ماهیت آن بیشتر شبیه به عوض در یک معامله است و قابل نقل و انتقال، بخشش یا مطالبه در هر زمان است.
2. شرایط وجوب:
   • نفقه: مشروط به تمکین زوجه است. در صورت عدم تمکین بدون عذر موجه، نفقه زن ساقط می شود.
   • مهریه: به محض عقد نکاح بر ذمه مرد مستقر می شود و هیچ شرطی برای وجوب آن وجود ندارد. حتی عدم تمکین یا طلاق، حق مهریه را از بین نمی برد.
3. زمان مطالبه:
   • نفقه: نفقه گذشته (معوقه) از زمان عدم پرداخت و نفقه جاریه (آینده) از زمان درخواست یا صدور حکم قابل مطالبه است.
   • مهریه: عندالمطالبه است و زن می تواند هر زمان که بخواهد (حتی بلافاصله پس از عقد) آن را مطالبه کند.
4. مجازات عدم پرداخت:
   • نفقه: عدم پرداخت نفقه (ترک انفاق) جرم بوده و دارای مجازات حبس است.
   • مهریه: عدم پرداخت مهریه تا ۱۱۰ سکه بهار آزادی، ضمانت اجرای کیفری (جلب) دارد، اما مازاد بر آن فاقد این ضمانت اجرا است و صرفاً یک دین مالی محسوب می شود.
5. تأثیر حق حبس:
   • نفقه: اگر زن به درستی از حق حبس مهریه استفاده کند، حتی با وجود عدم تمکین، نفقه او ساقط نمی شود.
   • مهریه: حق حبس برای مهریه است و تأثیری بر میزان مهریه ندارد، بلکه فقط به زن حق می دهد تا زمان دریافت آن، از تمکین خودداری کند.

شباهت ها

1. مرجع رسیدگی: هر دو مطالبه عموماً در صلاحیت دادگاه خانواده هستند، اگرچه نفقه با مبلغ کم می تواند در شورای حل اختلاف نیز رسیدگی شود و مهریه نیز از طریق اجرای ثبت قابل پیگیری است.
2. امکان توقیف اموال: در هر دو مورد، پس از صدور حکم و در صورت عدم پرداخت، امکان توقیف اموال زوج (منقول، غیرمنقول، حقوق و …) برای وصول مطالبات وجود دارد.
3. نیاز به مشاوره حقوقی: با توجه به پیچیدگی های قانونی و مراحل اجرایی، در هر دو مورد، مشاوره با وکیل متخصص خانواده برای احقاق حق و طی مسیر قانونی به بهترین شکل، ضروری است.
4. تأمین خواسته: در هر دو مورد، زن می تواند برای جلوگیری از انتقال اموال توسط مرد، درخواست تأمین خواسته (توقیف اموال قبل از صدور حکم) را مطرح کند.

نمونه دادخواست مطالبه نفقه و مهریه (با قابلیت انطباق)

تنظیم صحیح دادخواست، گام اول و مهم در فرآیند مطالبه نفقه و مهریه است. هر دادخواست شامل بخش های مشخصی است که باید با دقت تکمیل شوند.

ساختار کلی دادخواست

باسمه تعالی

ریاست محترم دادگاه خانواده/شورای حل اختلاف شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛

خواهان: [نام و نام خانوادگی زوجه] فرزند [نام پدر]، کد ملی [شماره ملی]، به نشانی [آدرس کامل زوجه]
خوانده: [نام و نام خانوادگی زوج] فرزند [نام پدر]، کد ملی [شماره ملی]، به نشانی [آدرس کامل زوج]

خواسته:
۱. صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت [میزان سکه بهار آزادی/مبلغ ریالی] بابت مهریه، به انضمام کلیه خسارات دادرسی (حق الوکاله وکیل، هزینه های دادرسی و کارشناسی).
۲. صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه ایام گذشته (معوقه) از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه] لغایت تاریخ تقدیم دادخواست، به میزان [مبلغ ریالی پیشنهادی یا عبارت با ارجاع امر به کارشناسی] به انضمام کلیه خسارات دادرسی.
۳. صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه آینده (جاریه) از تاریخ تقدیم دادخواست، به میزان [مبلغ ریالی پیشنهادی یا عبارت با ارجاع امر به کارشناسی] به انضمام کلیه خسارات دادرسی.
۴. صدور قرار تأمین خواسته جهت توقیف اموال خوانده به میزان خواسته (اختیاری).

دلایل و مستندات:
۱. تصویر مصدق سند ازدواج شماره [شماره سند ازدواج] تاریخ [تاریخ ثبت]، صادره از دفترخانه شماره [شماره دفترخانه].
۲. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان.
۳. (در خصوص نفقه) تصویر مصدق اظهارنامه ارسالی به خوانده (در صورت ارسال).
۴. (در خصوص نفقه) گواهی عدم سازش یا رأی تمکین (در صورت وجود).
۵. شهادت شهود (در صورت لزوم).
۶. درخواست ارجاع امر به کارشناسی رسمی دادگستری جهت تعیین میزان نفقه.

شرح ماجرا:
اینجانب خواهان به موجب سند ازدواج مذکور، همسر دائمی خوانده محترم می باشم. [در اینجا شرح دهید که از چه زمانی خوانده از پرداخت مهریه یا نفقه خودداری کرده است. اگر مطالبه هر دو است، به صورت مجزا و منطقی توضیح دهید. برای نفقه، بر تمکین خود و عدم پرداخت خوانده تأکید کنید. برای مهریه، صرفاً به عدم پرداخت آن اشاره نمایید.]
با توجه به اینکه خوانده محترم از ایفای تکالیف مالی خود در خصوص پرداخت مهریه و نفقه استنکاف ورزیده اند، لذا با تقدیم این دادخواست، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مطابق با ستون خواسته را از محضر محترم دادگاه/شورا استدعا دارم.

با تشکر و احترام
[امضا خواهان]

این یک قالب کلی است و باید با اطلاعات دقیق و مستندات مربوط به هر پرونده تکمیل شود. در صورت امکان، می توان درخواست نفقه و مهریه را در یک دادخواست واحد مطرح کرد، اما این امر به شرایط پرونده، تمایل خواهان و نظر دفاتر خدمات قضایی بستگی دارد.

نکات مهم و کاربردی در روند درخواست نفقه و مهریه

روند مطالبه حقوق مالی در دادگاه های خانواده می تواند زمان بر و پیچیده باشد. توجه به نکات کاربردی زیر، می تواند به افزایش اثربخشی و سرعت این فرآیند کمک کند:

• ضرورت مشاوره با وکیل متخصص خانواده: قوانین مربوط به نفقه و مهریه دارای جزئیات و تبصره های فراوانی هستند. یک وکیل متخصص می تواند بهترین راهکار را با توجه به شرایط خاص شما ارائه دهد و از اتلاف وقت و منابع جلوگیری کند.
• جمع آوری دقیق مستندات و ادله: هرچه مستندات شما (مانند سند ازدواج، شناسنامه، اظهارنامه ها، پیامک ها، پرینت بانکی، شهادت شهود) کامل تر و قوی تر باشد، روند اثبات دعوی شما در دادگاه آسان تر خواهد بود.
• اهمیت تعیین صحیح میزان خواسته: مبلغی که به عنوان خواسته در دادخواست درج می شود، تأثیر مستقیمی بر مرجع رسیدگی (شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده) و هزینه های دادرسی دارد. در صورت عدم قطعیت، می توان از عبارت با ارجاع به کارشناسی استفاده کرد.
• امکان صلح و سازش: در هر مرحله از روند دادرسی، امکان صلح و سازش بین زوجین وجود دارد. این امر می تواند به حل و فصل سریع تر اختلافات و کاهش تنش ها کمک کند.
• اهمیت پیگیری مستمر پرونده: پس از ثبت دادخواست، پیگیری فعالانه پرونده از طریق سامانه ثنا و حضور در جلسات دادگاه، برای جلوگیری از تأخیر در روند رسیدگی ضروری است.
• آشنایی با سامانه ثنا: تمامی ابلاغیه های قضایی و اطلاع رسانی ها از طریق سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیک قضایی) صورت می گیرد. ثبت نام در این سامانه و بررسی مداوم حساب کاربری، برای آگاهی از وضعیت پرونده بسیار مهم است.

مدارک مورد نیاز جهت ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، شامل تصویر مصدق اسناد هویتی (شناسنامه و کارت ملی) و سند ازدواج می باشد. همچنین در برخی موارد، ارائه شهادت شهود یا مستندات دیگر برای اثبات ادعا می تواند حیاتی باشد.

مطالبه	مرجع اولیه رسیدگی	شرط اصلی	ضمانت اجرای کیفری
نفقه	دادگاه خانواده / شورای حل اختلاف	تمکین زوجه	حبس (جرم ترک انفاق)
مهریه	دادگاه خانواده / اجرای ثبت	عدم شرط و شروط	جلب (تا ۱۱۰ سکه)

نتیجه گیری

مطالبه نفقه و مهریه، دو حق مالی بنیادین و حیاتی برای زنان در نظام حقوقی ایران هستند که احقاق آن ها نیازمند آگاهی دقیق و گام های صحیح قانونی است. نفقه، با ماهیت حمایتی و استمراری، به تأمین نیازهای ضروری زن در طول زندگی مشترک می پردازد و مشروط به تمکین اوست؛ در حالی که مهریه، به عنوان یک دین عندالمطالبه، به محض عقد نکاح بر ذمه زوج مستقر می شود و استحقاق آن مستقل از تمکین است.

هرچند مسیرهای قانونی مطالبه این حقوق متفاوت است (حقوقی یا کیفری برای نفقه؛ ثبتی یا قضایی برای مهریه)، اما در هر دو مورد، نقش اسناد و مدارک کافی، پیگیری مستمر و به ویژه مشاوره با وکیل متخصص خانواده، برای عبور از پیچیدگی های دادرسی و وصول مطالبات، غیرقابل انکار است. زنان با شناخت کامل حقوق خود و استفاده از مجاری قانونی صحیح، می توانند از این پشتوانه های مالی اطمینان حاصل کرده و از حق و حقوق خود در زندگی مشترک و پس از آن دفاع کنند. توصیه می شود در مراحل اولیه هر گونه اختلاف، قبل از هر اقدامی، با متخصصین حقوقی مشورت نمایید تا با آگاهی کامل از تمامی گزینه ها، بهترین تصمیم را برای احقاق حقوق خود اتخاذ کنید.