ویپینگ: روشی محتاطانه برای مصرف مواد مخدر غیرقانونی

در اوایل دهه‌ی نخست قرن بیست و یکم بود که فرآورده‌ی نوینی از چین راهی بازارهای اروپایی و امریکایی شد. بدین ترتیب، بسیاری از شهروندان این مناطق، جذب تبلیغات بسیار جذاب کارخانه‌های چینی و پخش کننده‌های اروپایی و امریکایی این فرآورده‌ی به اصطلاح “انقلابی” شدند. فرآورده‌ای به نام “سیگار الکترونیکی” که به گفته‌ی سازندگان آن، درست مثل سیگار بود، ولی همواره قابل مصرف و در واقع، بسیار ارزان‌قیمت و خصوصاً بدون اثرات سوء و عواقب مضر سیگار برای مصرف کنندگان، از جمله مواد شیمیایی سرطان‌زا و خصوصاً مسئله‌ی اعتیاد به نیکوتین.

سیگار الکترونیکی بو، طعم، مزه و احساس کشیدن سیگار واقعی را به مصرف کننده می‌دهد اما به دروغ ادعا می‌شود که زیان‌های سیگار واقعی را نداشته و یا آن‌ها را به حداقل می‌رساند. به همین دلیل این نوع سیگار می‌تواند جایگزین سیگار عادی و یا وسیله‌ای برای ترک آن باشد. از چندسال پیش همزمان با وارد شدن سیگار الکترونیکی در فروشگاه پاد شارژی تهران بحث‌ها و سوالات زیادی در مورد آن مطرح شده که همچنان ادامه دارد. از جمله این که آیا این فراورده هنگام ترک سیگار عادی وسیله‌ای برای تجدید قوا، یا وسیله‌ای برای شروع اعتیاد به سیگار عادی است؟ از آنجایی که حاوی نیکوتین هستند باید از آنها به عنوان یک ماده اعتیادآور نام برد.

مصرف کنندگان تا به حال به استناد به اطلاعاتی که موجود بود، برای سیگار کشیدن بی‌ضرر و یا برای ترک سیگار، بدون واهمه از سیگارهای الکترونیکی استفاده می‌کردند. ولی دوم سپتامبر سال ۲۰۱۴ میلادی، در کنگره‌ی سالانه‌ی جامعه‌ی اروپایی بیماری‌های تنفسی، پژوهش‌گران یونانی نتایج تحقیقات خود را پیرامون سیگار الکترونیکی منتشر ساختند و برای نخستین بار مضر بودن این فرآورده برای سلامتی انسان و بهداشت جامعه رسماً به اثبات رسید. نه تنها مصرف ویپ یا سیگار الکترونیکی بهتر و کم‌ضررتر از سیگار نیست، بلکه در ارتباط با بروز مشکلات تنفسی، بیش از سیگار به شُش مصرف کنندگان ضرر می‌رساند

مضرات سیگار الکترونیکی

بنا به نتایج این تحقیقات، زیان‌بارترین اثرات استفاده از سیگار الکترونیکی، در ارتباط با افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی و خصوصاً آسم است و هم‌چنین می‌تواند افراد سالم را به بیماری آسم مبتلا سازد. پژوهش‌گران یونانی برای تحقیقات خود، افراد سیگاری و غیرسیگاری مختلفی را مورد آزمایش قرار دادند. در این میان، در هر دو گروه، افراد مبتلا به آسم و افرادی بدون ناراحتی تنفسی نیز حضور داشتند. در تمامی این افراد، پس از تنها ۱۰ دقیقه استفاده از سیگار الکترونیکی، مجاری تنفسی افراد تنگ شده، ناگهان در برابر تنفس و استشمام هوا و اکسیژن مقاوم می‌شدند، به طوری که نزد افراد غیرسیگاری و سالم، این مقاومت و کم رسیدن هوا و اکسیژن به شُش، بیش از ۲۰۰درصد حالت طبیعی تنفس عادی افزایش می‌یافت و نزد افراد سیگاری به بیش از ۲۲۰درصد می‌رسید.

بدین ترتیب، پژوهش‌گران یونانی متذکر شدند که به دنبال نتایج حاصله از این تحقیقات، بدون شک می‌توان گفت که باید با سیگار الکترونیکی نیز همانند سیگار عادی مبارزه کرد و نه تنها مصرف این فرآورده‌ی الکترونیکی بهتر و کم‌ضررتر از سیگار نیست، بلکه در ارتباط با بروز مشکلات تنفسی، بیش از سیگار به شُش مصرف کنندگان ضرر می‌رساند و بیش از سیگار عادی، اکسیژن‌رسانی به شش‌ها را کاهش می‌دهد.

بنا به آخرین آمار و ارقام وزارت بهداشت فرانسه، در این کشور بیش از یک میلیون نفر مصرف کننده‌ی “سیگار الکترونیکی” شده‌اند. گرچه تا به حال جنبه‌های مضر و زیان‌بار “سیگار الکترونیکی” ثابت نشده بود، مقامات بهداشتی با بدبینی به این جایگزین الکترونیکی عامل اصلی بسیاری سرطان‌ها در جهان، یعنی سیگار عادی، چشم دوخته بودند.

در ایران، پزشکان نسبت به سرطان‌زا بودن سیگارهای الکترونیک هشدار داده و از افراد سیگاری خواستند تا از مصرف این نوع سیگارها به‌علت عوارض جبران ناپذیری که در پی دارند، اجتناب کنند

سیگار الکترونیکی و ترک سیگار

بحث درباره فواید یا خطرات احتمالی سیگارهای الکترونیکی همچنان ادامه خواهد داشت.مطالعه‌ای در بریتانیا نشان می‌دهد احتمال موفقیت در ترک سیگار برای کسانی که به سیگارهای الکترونیکی روی می آورند بیشتر از کسانی است که فقط به اراده شخصی تکیه می‌کنند یا از آدامس یا پچ نیکوتین دار استفاده می‌کنند.این مطالعه بر شش هزار نفر نشان داد که یک پنجم آنها با کمک سیگارهای الکترونیکی دخانیات را ترک کرده‌اند. این ۶۰ درصد بیشتر از کسانی بود که به سایر شیوه ها متوسل شدند. تیم محققان یونیورسیتی کالج لندن گفت که به طور محتاطانه به اثر مثبت سیگارهای الکترونیکی خوشبین است.

پروفسور رابرت وست از یونیورسیتی کالج لندن که در این مطالعه نقش داشته به بی بی سی گفت: “میزان مصرف سیگار درحال پایین آمدن است، درصد افرادی که سعی دارند سیگار را ترک کنند بیشتر شده، نسبت کسانی که از سیگار الکترونیکی استفاه می‌کنند اما قبلا سیگار نکشیده‌اند پایین است.”“براساس مشاهداتمان در مورد درصد ناکامی در ترک سیگار، ما تقریبا مطمئنیم که آثاری که در کمک سیگار الکترونیکی به ترک سیگار مشاهده کرده‌ایم احتمالا ماندگار خواهد بود.”

بعضی گزارش‌ها هشدار میدهد تحقیقات مشکوکی با سرمایه گزاری تولید گنندگان سیگار و غول‌های چند ملیتی آمریکا برای گمراه کردن جوانان انجام شده است. متاسفانه مصرف این سیگارها در سال های اخیر به شدت افزایش یافته به طوری که هم اکنون دو میلیون نفر در بریتانیا از آن استفاده می کنند که سه برابر دو سال پیش است. در این سیگارها بخار آب آمیخته به نیکوتین استنشاق می‌شود. اما اقبال از آنها به معنی این نیست که سوالی در مورد ایمنی آنها وجود ندارد. برعکس اخیرا مطالعات زیادی وجود داشته که فواید آنها را زیر سوال برده و حتی به خطرات احتمالی آنها اشاره دارد.

مقدار زیادی نیکوتین همراه با مواد شیمیایی ناشناخته دیگر از طریق این سیگارها وارد بدن می‌شود که هر کدام می‌تواند برای بدن مضر باشد.از جمله سازمان مواد دارویی و غذایی آمریکا، اف دی ای، اخیرا اعلام کرد که عوارض جانبی این محصولات برای سلامتی هنوز به خوبی معلوم نیست و بنابراین رشد شدید عرضه و تقاضا در این بازار نیازمند نظارت بیشتر است. دولت ولز هم خواهان محدود کردن استفاده از آنها در اماکن عمومی است چون می ترسد سیگار کشیدن را عادی جلوه دهد.

سرطان‌زا بودن سیگارهای الکترونیک

سازمان نظارت بر محصولات پزشکی و بهداشتی بریتانیا  بر سیگار الکترونیکی برچسب دارو خواهد زد، به طوری که باید با نسخه خریداری شوند. بسیاری از کارشناسان و متخصصین امور ترک سیگار معتقدند که سیگار الکترونیکی به دلیل بهره‌مند بودن از تبلیغات مبنی بر بی‌خطر بودن کامل، خود می‌تواند اثر عکس داشته باشد و افراد غیرسیگاری را کم‌کم به مصرف سیگار معتاد سازد.

اما در ایران، پزشکان نسبت به سرطان‌زا بودن سیگارهای الکترونیک که با هدف ترک سیگار در شبکه‌های ماهواره‌ای تبلیغ و به‌صورت غیرمجاز عرضه می‌شوند هشدار داده و از افراد سیگاری خواستند تا از مصرف این نوع سیگارها به‌علت عوارض جبران ناپذیری که در پی دارند، اجتناب کنند. مضرات و عوارض ناشی از این نوع سیگارها بسیار زیاد است. براین اساس افرادی که قصد ترک سیگار دارند باید از روش‌های دیگری به این منظور استفاده کنند. براساس این گزارش، سیگارهای الکترونیک در واقع ابزارهای تحویل‌دهنده نیکوتین تصفیه شده هستند.

رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات درباره این سیگارها گفت: برخلاف ادعای فروشندگان سیگارهای الکترونیک مبنی بر اینکه هیچ ماده شیمیایی در این وسیله وجود ندارد مقدار زیادی نیکوتین همراه با مواد شیمیایی ناشناخته دیگر از طریق این سیگارها وارد بدن می‌شود که هر کدام می‌تواند برای بدن مضر باشد.

غلامرضا حیدری افزود: استفاده از سیگار الکترونیک باعث ایجاد التهاب در ریه‌ها و خارش، سوزش و ملتهب شدن دهان می‌شود. وی با اشاره به هشدارهای سازمان بهداشت جهانی درخصوص سیگارهای الکترونیک، تصریح کرد: این وسیله نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای داروهای ترک سیگار باشد چرا که مقدار زیادی از نیکوتین آن در دهان جذب می‌شود و به ریه‌ها نمی‌رسد، درحالی‌که به‌طور عمده درصد نیکوتین خون را به‌طور کامل بالا می‌برد.