گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا ـ حسین بوذری؛ ۳۰ بهمن سال ۱۴۰۱ بود که محمد علی‌اکبری معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی از راه اندازی سامانه کاتب به منظور بارگذاری محتوای کلاس درس دانشجویان و برگزاری متمرکز آزمون پایان نیمسال دوم تحصیلی دانشگاه آزاد اسلامی خبر داد.
این طرح که در راستای تحقق بسته کاری ارتقای کیفیت، کارآمدی دوره‌های تحصیلی و سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی مبنی بر پایش و ارزیابی کیفیت و کارآمدی دوره‌های تحصیلی و برنامه‌های آموزشی، سامانه کلاس استاندارد تکمیلی برنامه‌ریزی درسی (کاتب) راهاندازی شده است، از همان ابتدا مورد استقبال بسیاری از استادان و دانشجویان قرار گرفت.
البته در این بین استادان و اعضای هیئت علمی بودند که این طرح را به دلیل کاهش اختیار استادان مورد تخطئه قرار میدادند و اغلب آنان را استادان حقالتدریس تشکیل میدادند و دلیلشان این بود که در طراحی سرفصل‌ها و سؤالات به آنان میدان داده نمیشود.
از سویی پیش از اجرای طرح آزمون متمرکز، استادان مختار بودند که بخشی از سرفصل‌های کتاب را تدریس کنند و برخی استادان حتی تنها به ۳۰ تا ۴۰ درصد سرفصل کتب اکتفا میکردند، در حالی که نکات مهم ارائه شده در ۶۰ تا ۷۰ درصد سرفصلی بود که استادان توجهی به آن نداشتند.
البته طرح آزمون متمرکز بیشتر در علوم پایه مورد استفاده قرار گرفت و اجرای آن در دروس تخصصی نیازمند کار کارشناسی و تخصصی است تا در آینده این دروس هم به جرگه متمرکز وارد شود.
مهم‌ترین موضوعی که می‌تواند برگزاری آزمون متمرکز را توجیه کند اینکه عدالت آموزشی در مراکز آموزش عالی برقرار خواهد شد، به اینصورت که دانشجویانی که بیشترین تلاش را برای درک بهتر مطالب داشته‌اند با سرفصل‌های مشترک سازمان مرکزی قادر خواهند بود به طور عادلانه به حق خود برسند.
همچنین طرح آزمون و سرفصل متمرکز این امکان را برای دانشگاه آزاد اسلامی مهیا می‌کند که استادان با مطالعه بیشتر و دقیق‌تر مطالب و سرفصل‌ها را بهتر و تخصصی‌تر به دانشجویان ارائه کنند.
موضوع مهم‌تر و اثرگذارتر اینکه باید پیش از اجرای این طرح برای استادان کلاس‌های توجیهی مناسب برگزار می‌شد تا آنان با شیوه دقیق تدریس سرفصل‌ها آگاهی کامل داشته باشند.
**ناهماهنگی برای اجرای طرح آزمون متمرکز در برخی واحدهای دانشگاهی
این گزاره از این جهت مهم است که در ابتدای اجرای طرح آزمون و سرفصل‌های متمرکز ناهماهنگی‌هایی بین سازمان مرکزی و برخی واحدهای دانشگاهی ایجاد شده بود.
به اینصورت که به عنوان مثال به برخی واحدهای دانشگاهی اعلام شده بود از ابتدای سرفصل تا سرفصل هشتم آزمون متمرکز خواهند داشت و طراحان سؤال سرفصل‌های دیگری را هم جزء سؤالات خود قرار داده‌اند.
شاید بتوان گفت که این ناهماهنگی‌ها در ابتدای راه آزمون متمرکز عادی و طبیعی است، اما باید از سوی سازمان مرکزی کلاس‌های توجیهی بیشتری برای اعضای هیئت علمی و دانشجویان برپا شود.
پیش از طرح آزمون و سرفصل‌های متمرکز استادان مختار بودند که بخش زیادی از سرفصل را حذف کنند و تنها به بخش کمتری از سرفصل اکتفا کنند و این روی کیفیت آموزشی در دانشگاه‌ها تأثیر منفی گذاشته بود.
از سویی بخش زیادی از زمان کلاس به بطالت سپری می‌شد و دانشجویان آموزش علمی کافی از سوی استادان دریافت نمی‌کردند و اینگونه بود که کیفیت آموزشی در بسیاری از واحدهای دانشگاهی دچار اُفت فاحشی شده بود.
همچنین باید آزمون و سرفصل‌های مشترک از دروس پایه و عمومی به دروس تخصصی نیز سوق پیدا کند، در این راستا کیفیت آموزشی بسیاری از واحدهای دانشگاهی افزایش خواهد یافت.
در گام آزمایشی مقرر شده تا واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در استان‌های البرز، فارس، علوم و تحقیقات در دروس شیمی ۲، زیست‌شناسی و زبان، واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان‌های هرمزگان، زنجان، لرستان و واحد اهر در دروس ریاضی ۲ و استان‌های گلستان، همدان و سمنان در دروس فیزیک ۲ ذیل آزمون متمرکز قرار بگیرند.
در آینده در صورت موفقیت‌آمیز بودن طرح آزمون متمرکز در این استان‌ها، این طرح در سایر استان‌ها نیز اجرا خواهد شد.
**تدریس مشابه سرفصل‌ها در واحدهای دانشگاهی از مزایای طرح آزمون متمرکز است
معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز در رابطه با طرح آزمون متمرکز به خبرنگار آنا می‌گوید: مهم‌ترین مشکلی که در موضوع آموزش وجود دارد اینکه ۷۰ تا۸۰ درصد سرفصل‌ها به تدریس نمی‌رسد و در بهترین حالت ۶۰ تا ۷۰ درصد درس آموزش داده می‌شود.
سعید رازقی اضافه می‌کند: البته در برخی دروس سرفصل ارائه شده به ۳۰ تا ۴۰ درصد هم نمی‌رسد، اما در مقابل در دروس علوم پایه از ۷۰ تا۸۰ درصد سرفصل‌ها سؤال طرح می‌شود و استاد ملزم به تدریس است.
وی در ادامه درباره اینکه استقبال استادان از طرح آزمون متمرکز چگونه بود؟ گفت: استقبال بسیار خوب بود، البته برخی استادان گلایه‌هایی داشتند و آن هم به دلیل کم و محدود شدن اختیاراتشان بود و اختیارات استادان نیز در چارچوب آیین‌نامه‌ای بود.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان گلستان هم در گفت‌وگو با خبرنگار آنا یادآوری می‌کند: یکی از آثار مهم آزمون متمرکز بالارفتن سطح دانشجویان و استادان در سطح استان‌هاست.
حجت‌الاسلام سیدعلی طاهری البته پیشنهاد می‌کند که سازمان مرکزی باید توجه داشته باشد که سرفصل‌ها به همه استان‌ها اعلام شده باشد که موقع برگزاری ازمون‌ها سؤالات با سرفصل‌ها یکسان باشد و موجب نارضایتی دانشجو نشود.
معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز هم به خبرنگار آنا خاطرنشان می‌کند: طرح متمرکز دروس به‌صورت یکپارچه این امکان را مهیا کرد که دانشجویان مناطق دورافتاده نیز به محتوای دروس دسترسی داشته باشند و در این طرح استادان به‌نامی حضور دارند که اقدام به طراحی سؤالات و سرفصل‌ها می‌کنند.
عباس کریمی ادامه می‌دهد: موضوع دیگری که در راستای عدالت آموزشی می‌تواند در دانشگاه‌ها مورد توجه قرار بگیرد، اینکه به‌عنوان مثال در درس شیمی سرفصل استادان ممکن است متفاوت باشد و به‌لحاظ شیوه آموزشی، امتحانی و منابع درسی یکسان آموزش داده نشود و این موجب اعتراض دانشجو خواهد شد و متمرکز شدن آزمون با سامانه «کاتب» از اعتراض‌ها جلوگیری می‌کند.
معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد هم در گفت‌وگو با خبرنگار آنا مطرح می‌کند: از مزایای طرح آزمون و سرفصل‌های متمرکز آن است که سرفصل‌ها در تمام نقاط کشور به یک شکل تدریس می‌شود، البته ممکن است سطح علمی دانشجویان یکسان نباشد.
محمد یاراحمدی تصریح می‌کند: مشکل بعدی طرح آزمون متمرکز آن است که بعضاً ناهماهنگی‌هایی در این زمینه دیده می‌شد، به‌طوری که در آزمون میان‌ترم ریاضی عنوان شده بود از یک بخشی آزمون گرفته می‌شود، در حالی که از سایر بخش‌ها نیز آزمون گرفته شد و این ناهماهنگی با واحد‌ها در برگزاری آزمون دیده می‌شود.
برمبنای آنچه عنوان شده آزمون و سرفصل متمرکز در دانشگاه‌ها برای نخستین‌بار در مراکز آموزش عالی از سوی دانشگاه آزاد اسلامی مطرح و به اجرا درآمد.
سامانه کاتب نیز به‌منظور بارگذاری محتوای کلاس درس دانشجویان و برگزاری متمرکز آزمون پایان نیمسال دوم تحصیلی دانشگاه آزاد اسلامی راهاندازی شد تا در راستای تحقق عدالت آموزشی در دانشگاه‌ها گام‌های محکم‌تر و مناسب‌تری برداشته شود.
طرح آزمون متمرکز از نیمسال دوم سال گذشته در ۹ استان به صورت آزمایشی اجرا شد و مقرر شده تمامی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی را دربربگیرد.