کشاورزی در روستای سرخاب

کشاورزی در روستای سرخاب، واقع در شهرستان ساوجبلاغ استان البرز، یکی از ارکان اصلی اقتصاد محلی و هویت دیرینه این منطقه محسوب می شود که فراتر از شهرت آن در زمینه گردشگری و ویلاسازی است. خاک حاصلخیز این روستا، که در طول سالیان متمادی با رسوبات غنی رودخانه کردان شکل گرفته، بستری بی نظیر برای رشد انواع محصولات باغی و زراعی فراهم آورده و آن را به گنجینه ای پنهان در قلب تهراندشت بدل ساخته است.

این مقاله به بررسی جامع و تخصصی جنبه های مختلف کشاورزی در سرخاب، از بستر طبیعی و تاریخی گرفته تا محصولات عمده، مدیریت منابع آبی، چالش ها و فرصت های پیش رو می پردازد. هدف، ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی برای کشاورزان، سرمایه گذاران و پژوهشگران علاقه مند به پتانسیل های کشاورزی این منطقه است تا تصویری کامل از این بخش کمتر شناخته شده اما حیاتی از روستای سرخاب ارائه شود. با شناخت عمیق این مؤلفه ها، می توان به توسعه پایدار و بهره برداری بهینه از قابلیت های زراعی و باغی این نگین ساوجبلاغ کمک شایانی کرد.

۱. بستر طبیعی و تاریخی کشاورزی در سرخاب

روستای سرخاب در شهرستان ساوجبلاغ، در شمال غربی استان البرز، واقع شده است. این منطقه، بخشی از دشت وسیع تهراندشت محسوب می شود که به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، از ویژگی های اقلیمی و خاکی منحصربه فردی برخوردار است که آن را برای فعالیت های کشاورزی بسیار مستعد می سازد. شناخت این بستر طبیعی و پیشینه تاریخی آن، کلید درک پتانسیل ها و چالش های کشاورزی در این روستا است.

۱.۱. موقعیت جغرافیایی و تأثیر آن بر خاک و اقلیم کشاورزی

روستای سرخاب در جنوب تهراندشت و در مسیر جاده سهیلیه قرار دارد. این موقعیت، در نزدیکی کوهپایه های البرز مرکزی، موجب شده تا سرخاب از آب و هوایی معتدل کوهستانی با تأثیرپذیری از جریان های هوایی شمال و غرب کشور بهره مند شود. ارتفاع از سطح دریا و شیب ملایم زمین در این منطقه، به همراه وجود منابع آبی کافی، شرایطی ایده آل برای زهکشی مناسب خاک و جلوگیری از ماندابی فراهم می آورد.

میانگین دمای سالانه در روستای سرخاب، که در حدود ۲۳ درجه سانتی گراد برآورد شده، به همراه رطوبت نسبی مناسب ناشی از عبور رودخانه کردان، اقلیمی مطلوب برای طیف وسیعی از محصولات کشاورزی ایجاد می کند. زمستان های نسبتاً سرد با کاهش دما تا حدود منفی ۵ درجه سانتی گراد در ماه های آذر و دی، به نیاز سرمایی بسیاری از درختان میوه معتدله پاسخ می دهد و به بهبود کیفیت و باردهی آن ها کمک شایانی می کند. این ویژگی های اقلیمی، در کنار ویژگی های خاک که در ادامه به آن می پردازیم، روستای سرخاب را به یکی از حاصلخیزترین مناطق ساوجبلاغ برای کشت و کار تبدیل کرده است.

۱.۲. نقش حیاتی رودخانه کردان (عباس آباد) در حاصلخیزی خاک

یکی از مهم ترین عوامل در خاک حاصلخیز سرخاب، نقش محوری رودخانه کردان (یا رودخانه عباس آباد) است. این رودخانه فصلی و دائمی که از ارتفاعات البرز سرچشمه می گیرد و از این روستا عبور می کند، در طول هزاران سال، رسوبات غنی و حاصلخیز را به دشت های اطراف خود حمل کرده و در این منطقه ته نشین ساخته است. این فرآیند رسوب گذاری، منجر به تشکیل خاک های آبرفتی (آلuvial) شده که از نظر بافت، معمولاً لومی تا لومی رسی و حاوی مقادیر زیادی مواد آلی و عناصر غذایی ضروری برای رشد گیاهان هستند.

این ویژگی، خاک سرخاب را از بسیاری از مناطق همجوار متمایز می کند. بافت ایده آل خاک، امکان نفوذپذیری مناسب آب و هوا را فراهم می آورد و از فشردگی خاک جلوگیری می کند، که برای توسعه ریشه ها و جذب مواد مغذی حیاتی است. این حاصلخیزی طبیعی، نیاز به کودهای شیمیایی را کاهش داده و به تولید محصولات باکیفیت تر و ارگانیک تر کمک می کند. به همین دلیل، زمین های کشاورزی در سرخاب از دیرباز مورد توجه کشاورزان و باغداران بوده اند و بخش عمده ای از باغات سرخاب بر روی همین خاک های غنی بنا شده اند.

۱.۳. نگاهی به پیشینه کشاورزی و ساکنین روستا

تاریخچه کشاورزی سرخاب به قرون متمادی بازمی گردد. شواهد تاریخی، از جمله تپه های باستانی و درختان کهنسال، نشان می دهد که این منطقه از دیرباز محل سکونت و فعالیت های کشاورزی بوده است. کشاورزی، ستون فقرات معیشت مردم این روستا را تشکیل داده و شیوه زندگی آن ها را تحت تأثیر قرار داده است.

یکی از جنبه های جالب توجه در پیشینه کشاورزی سرخاب، تأثیر مهاجرت اقوام مختلف بر توسعه و غنی سازی دانش بومی کشاورزی در این منطقه است. بر اساس سرشماری های انجام شده، بخش عمده ای از ساکنان این روستا از شهرهای مختلف ایران مانند تبریز، یزد، خراسان و ساوه به این منطقه مهاجرت کرده اند. هر یک از این اقوام، با دانش و تجربه کشاورزی خاص خود از اقلیم های متفاوت، به تنوع روش های کشت و کار و محصولات زراعی در سرخاب افزوده اند. این تبادل دانش و تجربه، منجر به شکل گیری یک سیستم کشاورزی پویا و سازگار با شرایط محلی شده که تا به امروز نیز ادامه دارد. این تنوع فرهنگی، نه تنها به غنای اجتماعی روستا افزوده، بلکه به کشت و کار در ساوجبلاغ و به ویژه در سرخاب، بُعدی منحصر به فرد بخشیده است.

۲. محصولات عمده کشاورزی و باغات سرخاب

تنوع اقلیمی و حاصلخیزی خاک در روستای سرخاب، امکان کشت و پرورش طیف وسیعی از محصولات کشاورزی را فراهم آورده است. این محصولات، به ویژه انواع میوه های درختی، نه تنها نیازهای محلی را برطرف می کنند، بلکه بخش مهمی از تولیدات کشاورزی منطقه را به بازارهای اطراف و حتی تهران عرضه می دارند و در اقتصاد روستایی سرخاب نقش حیاتی ایفا می کنند.

۲.۱. مهم ترین محصولات باغی منطقه

باغات سرخاب شهرت فراوانی دارند و قلب تپنده فعالیت های کشاورزی این روستا محسوب می شوند. عمده ترین و پررونق ترین محصولات کشاورزی سرخاب شامل انواع میوه های معتدله است. برخی از مهم ترین انواع میوه های سرخاب و ویژگی های آن ها به شرح زیر است:

• گردو: از مهم ترین محصولات باغی منطقه است. ارقام محلی گردو در سرخاب به دلیل مقاومت بالا و کیفیت مطلوب مغز، شهرت دارند. برداشت گردو معمولاً در اوایل پاییز صورت می گیرد.
• بادام: همراه با گردو، بادام نیز از درختان مقاوم و پربازده در این منطقه است. ارقام مختلف بادام کاغذی و سنگی در باغات سرخاب کشت می شوند. زمان برداشت آن اواخر تابستان است.
• آلو: سرخاب به دلیل تولید انواع آلو با کیفیت بالا، به ویژه آلو بخارا و آلو شابلون، شناخته شده است. این محصول در اوایل تا اواسط تابستان برداشت می شود و مصرف تازه خوری و خشکباری دارد.
• گیلاس و آلبالو: این میوه های تابستانی با توجه به نیاز سرمایی و آب و هوای خنک سرخاب، به خوبی در این منطقه پرورش می یابند. گیلاس و آلبالو سرخاب به شیرینی و طعم دلپذیرشان معروفند.
• سیب: ارقام مختلف سیب، از جمله سیب قرمز و سیب زرد، در باغات سرخاب کشت می شوند. این میوه با توجه به ماندگاری بالا، از اهمیت اقتصادی ویژه ای برخوردار است و در فصول پاییز و زمستان نیز عرضه می شود.
• هلو و زردآلو: این میوه های هسته دار نیز در تابستان برداشت می شوند و به دلیل طعم و عطر بی نظیرشان، بازارپسندی خوبی دارند.

کیفیت بالای این محصولات، ناشی از ترکیب خاک حاصلخیز، آب و هوای مطلوب و مدیریت سنتی و بعضاً مدرن باغداران است. پتانسیل تولیدی بالای این باغات، نه تنها سودآوری قابل توجهی برای کشاورزان به همراه دارد، بلکه فرصت هایی برای توسعه صنایع تبدیلی و بسته بندی نیز فراهم می کند.

۲.۲. محصولات زراعی و گلخانه ای

علاوه بر محصولات باغی، در برخی مناطق کشاورزی در روستای سرخاب به کشت محصولات زراعی نیز می پردازد، هرچند که عمده توجه به باغبانی است. کشت گندم و جو به صورت دیم یا آبی در اراضی وسیع تر رواج دارد. همچنین، صیفی جات نظیر گوجه فرنگی، خیار، و انواع سبزیجات نیز در مقیاس کوچک تر برای مصرف محلی یا عرضه به بازارهای نزدیک تولید می شوند.

در سال های اخیر، با توجه به چالش های آبی و تمایل به بهره وری بیشتر، توسعه کشت های گلخانه ای نیز در دستور کار قرار گرفته است. اگرچه هنوز در مقیاس وسیع فراگیر نشده، اما برخی کشاورزان به سمت احداث گلخانه های کوچک برای کشت محصولاتی نظیر خیار گلخانه ای، گوجه فرنگی و فلفل روی آورده اند. کشت های مدرن تر مانند هیدروپونیک (آب کشت) نیز، با وجود پتانسیل بالای خود در صرفه جویی آب، نیازمند سرمایه گذاری اولیه و دانش فنی بیشتر است و تاکنون رواج گسترده ای در سرخاب نیافته است، اما می تواند به عنوان یک فرصت در آینده مد نظر قرار گیرد.

۲.۳. دامپروری و فرآورده های جانبی

دامپروری در روستای سرخاب بیشتر نقش مکمل را در کنار کشاورزی ایفا می کند. پرورش گوسفند و بز در مقیاس کوچک، و نیز نگهداری تعداد محدودی گاو شیری یا گوشتی، به منظور تأمین نیازهای پروتئینی خانوارها و تولید فرآورده های لبنی محلی انجام می شود. نقش اصلی دامپروری در چرخه کشاورزی سرخاب، تأمین کود آلی (دامی) برای حاصلخیزی بیشتر خاک و کاهش وابستگی به کودهای شیمیایی است. این کودها به بهبود ساختار خاک و افزایش مواد آلی آن کمک شایانی می کنند و به پایداری سیستم کشاورزی منطقه می افزایند. این همزیستی بین کشاورزی و دامپروری، بخشی از سیستم اکولوژیک و اقتصادی سنتی و پایدار روستا را تشکیل می دهد.

۳. منابع و مدیریت آب در کشاورزی سرخاب

آب، شریان حیاتی کشاورزی در روستای سرخاب است. دسترسی به منابع آبی پایدار و مدیریت صحیح آن، اساسی ترین عامل در حفظ حاصلخیزی و باردهی اراضی کشاورزی این منطقه محسوب می شود. در سرخاب، همچون بسیاری از مناطق کشاورزی ایران، منابع آبی اصلی شامل آب های سطحی و زیرزمینی است که هر یک نقش مهمی در تأمین نیاز آبی مزارع و باغات ایفا می کنند.

۳.۱. نقش محوری رودخانه کردان به عنوان منبع آبی اصلی

رودخانه کردان، که از نزدیکی روستای سرخاب عبور می کند، بدون شک مهم ترین منبع آبی برای آبیاری در سرخاب و تأمین آب کشاورزی است. این رودخانه، با جریان نسبتاً پایدار خود، آب مورد نیاز باغات و مزارع واقع در حاشیه خود را تأمین می کند. بهره برداری از آب رودخانه کردان به دو صورت سنتی و تا حدودی مدرن صورت می گیرد:

• سیستم های سنتی: از دیرباز، کشاورزان سرخاب با استفاده از کانال ها و جوی های خاکی، آب رودخانه را به اراضی خود منتقل می کردند. این سیستم ها هرچند کارآمدی کمتری دارند، اما با دانش بومی منطقه و به صورت اشتراکی توسط کشاورزان مدیریت می شوند.
• سیستم های مدرن تر: در سالیان اخیر، با افزایش آگاهی از اهمیت صرفه جویی در مصرف آب، برخی کانال های بتنی و سدهای کوچک محلی برای مدیریت بهتر و توزیع عادلانه تر آب احداث شده اند. این اقدامات به کاهش هدررفت آب در مسیر انتقال کمک شایانی کرده است.

اهمیت رودخانه کردان و کشاورزی سرخاب به اندازه ای است که هرگونه تغییر در دبی یا کیفیت آب این رودخانه، مستقیماً بر وضعیت کشاورزی منطقه تأثیر می گذارد.

۳.۲. چاه های عمیق، نیمه عمیق و قنات ها

علاوه بر رودخانه، قنات های سرخاب و چاه های عمیق و نیمه عمیق نیز نقش مهمی در تأمین آب اراضی کشاورزی، به ویژه در مناطقی که دسترسی مستقیم به رودخانه ندارند، ایفا می کنند.

• قنات ها: اگرچه بسیاری از قنات های قدیمی به دلیل خشکسالی ها و افت سطح آب های زیرزمینی خشک شده اند یا کم آب شده اند، اما برخی قنات ها هنوز فعال هستند و آب مورد نیاز باغات را تأمین می کنند. این قنات ها میراثی از سیستم های هوشمندانه مدیریت آب در گذشته بوده اند.
• چاه های عمیق و نیمه عمیق: با گسترش کشاورزی و نیاز روزافزون به آب، حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق برای دسترسی به سفره های آب زیرزمینی رواج یافته است. بهره برداری از این چاه ها مستلزم دریافت مجوزهای لازم از وزارت نیرو است و تابع قوانین سفت و سختی است تا از برداشت بی رویه و افت سطح آب های زیرزمینی جلوگیری شود. با این حال، مدیریت این منابع به دلیل محدودیت های اقلیمی، همواره با چالش هایی همراه است.

۳.۳. چالش های آبی و راهکارهای مدیریت

چالش های کشاورزی سرخاب در زمینه آب، بسیار حائز اهمیت است. تغییرات اقلیمی، کاهش بارش ها و دوره های خشکسالی، تأثیرات مخربی بر منابع آبی منطقه گذاشته است. این مسائل، لزوم اتخاذ رویکردهای نوین و پایدار در آبیاری در سرخاب را دوچندان کرده است:

• تأثیر خشکسالی: کاهش دبی رودخانه کردان و افت سطح آب چاه ها، نگرانی های جدی برای آینده کشاورزی در سرخاب ایجاد کرده است. این امر، کشاورزان را به سمت استفاده از روش های جایگزین سوق می دهد.
• روش های نوین آبیاری: معرفی و ترویج سیستم های آبیاری تحت فشار مانند آبیاری قطره ای و بارانی، از راهکارهای مؤثر برای بهینه سازی مصرف آب است. اگرچه هزینه های اولیه این سیستم ها نسبتاً بالاست، اما در بلندمدت به افزایش بهره وری آب و کاهش مصرف کمک می کنند. میزان رواج این روش ها در سرخاب در حال افزایش است، اما هنوز جای کار فراوان دارد.
• نقش سازمان ها: سازمان های محلی و دولتی، مانند جهاد کشاورزی و شرکت آب منطقه ای، نقش مهمی در مدیریت بهینه منابع آبی، ترویج روش های نوین آبیاری، و نظارت بر بهره برداری از چاه ها دارند. آموزش کشاورزان و ارائه تسهیلات برای تغییر الگوهای آبیاری، از برنامه های مهم در این زمینه است.

مدیریت پایدار منابع آب در سرخاب، نه تنها برای بقای کشاورزی، بلکه برای حفظ اکوسیستم طبیعی و پایداری بلندمدت روستا ضروری است. آینده کشاورزی سرخاب، در گرو اتخاذ رویکردهای هوشمندانه در مصرف و مدیریت آب است.

۴. اقتصاد کشاورزی و چشم انداز آینده سرخاب

کشاورزی در روستای سرخاب نه تنها یک فعالیت معیشتی، بلکه یک ستون مهم در اقتصاد روستایی سرخاب است. با وجود چالش های فراوان، این بخش همچنان پتانسیل های قابل توجهی برای رشد و توسعه دارد که می تواند به پایداری و رونق اقتصادی روستا در آینده کمک کند. بررسی سهم کشاورزی در اقتصاد، شناسایی چالش ها و فرصت ها، برای ترسیم چشم اندازی واقع بینانه از آینده این بخش حیاتی است.

۴.۱. سهم کشاورزی در اقتصاد محلی و اشتغال زایی

محصولات باغی و زراعی سرخاب، نقش مهمی در درآمدزایی کشاورزان و ایجاد فرصت های شغلی در منطقه ایفا می کنند. فروش مستقیم میوه های تازه در بازارهای محلی، فروش به واسطه ها برای عرضه در شهرهای اطراف نظیر کرج و تهران، و همچنین فرآوری برخی محصولات، جریان درآمدی پایداری را برای بسیاری از خانواده های روستایی فراهم می آورد.

کشاورزی در روستای سرخاب، فرصت های شغلی مستقیم و غیرمستقیم متعددی ایجاد می کند. مشاغلی نظیر کارگری فصلی برای کاشت، داشت و برداشت، بسته بندی محصولات، حمل و نقل، و حتی صنایع تبدیلی کوچک، به طور مستقیم به این بخش وابسته هستند. این مشاغل، به ویژه برای جوانان و نیروی کار محلی، از اهمیت بالایی برخوردارند و از مهاجرت روستاییان به شهر جلوگیری می کنند. بازارهای هدف اصلی محصولات سرخاب، شهرهای اطراف در استان البرز و پایتخت (تهران) هستند که به دلیل نزدیکی و دسترسی مناسب، ظرفیت بالایی برای جذب این محصولات دارند.

۴.۲. چالش ها و تهدیدات پیش روی کشاورزی

چالش های کشاورزی سرخاب متعدد و پیچیده هستند که بقا و توسعه این بخش را با تهدید مواجه می کنند:

• تغییر کاربری اراضی: یکی از بزرگترین تهدیدات، تبدیل اراضی کشاورزی حاصلخیز به باغ ویلا و کاربری های غیرکشاورزی است. این پدیده، به دلیل افزایش قیمت زمین کشاورزی سرخاب قیمت بالا، سودآوری کوتاه مدت برای برخی مالکان دارد، اما در بلندمدت منجر به کاهش مساحت زمین های زیر کشت، افت تولیدات کشاورزی و نابودی هویت زراعی روستا می شود.
• مشکلات بازاریابی و فروش: کشاورزان اغلب با چالش هایی نظیر عدم دسترسی مستقیم به بازارهای عمده، حضور واسطه ها، و نوسانات قیمت مواجه هستند. عدم وجود زیرساخت های مناسب برای فرآوری و نگهداری محصولات، به ویژه در فصول برداشت، منجر به هدررفت و کاهش سودآوری می شود.
• کمبود نیروی کار ماهر و جوان: با توجه به جذابیت کمتر فعالیت های کشاورزی برای جوانان و تمایل آن ها به مهاجرت به شهرها، روستا با کمبود نیروی کار ماهر و جوان در بخش کشاورزی مواجه است که این امر می تواند در آینده به تولید آسیب برساند.
• آفات، بیماری ها و نیاز به دانش نوین: شیوع آفات و بیماری های گیاهی، یکی دیگر از چالش ها است. کشاورزان برای مقابله با این مسائل و نیز افزایش بهره وری، نیاز مبرمی به آموزش و به کارگیری دانش فنی نوین، ارقام مقاوم و روش های مبارزه پایدار دارند.
• نوسانات قیمت: قیمت گذاری محصولات کشاورزی به شدت تحت تأثیر عرضه و تقاضا، شرایط جوی و سیاست های کلان است که این نوسانات می تواند سودآوری کشاورزان را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.

۴.۳. فرصت ها و پتانسیل های توسعه کشاورزی

با وجود چالش ها، کشاورزی در روستای سرخاب از فرصت های سرمایه گذاری کشاورزی سرخاب و پتانسیل های توسعه قابل توجهی نیز برخوردار است:

• پتانسیل گردشگری کشاورزی (Agritourism): با توجه به شهرت سرخاب به عنوان یک مقصد گردشگری و ویلایی، توسعه گردشگری کشاورزی در کرج می تواند یک فرصت بی نظیر باشد. جذب گردشگران برای تجربه برداشت محصول، بازدید از باغات، و آشنایی با فرآیندهای کشاورزی، نه تنها منبع درآمد جدیدی برای کشاورزان ایجاد می کند، بلکه به حفظ اراضی کشاورزی و آگاهی سازی در مورد اهمیت آن نیز کمک می کند.
• توسعه صنایع تبدیلی کوچک و خانگی: فرآوری محصولات کشاورزی در مقیاس کوچک (مانند تولید مربا، آبمیوه طبیعی، لواشک، خشکبار و حتی روغن گیری از گردو و بادام) می تواند ارزش افزوده بالایی ایجاد کند و به کاهش ضایعات کمک کند.
• استفاده از فناوری های نوین و کشاورزی هوشمند: به کارگیری سیستم های آبیاری هوشمند، استفاده از پهپادها برای نظارت بر مزارع، و اپلیکیشن های کشاورزی برای مدیریت آفات و بیماری ها، می تواند بهره وری را افزایش داده و مصرف منابع را بهینه کند.
• کشاورزی ارگانیک و ارزش افزوده آن: با توجه به حاصلخیزی طبیعی خاک و کیفیت بالای محصولات، توسعه کشاورزی ارگانیک در سرخاب می تواند بازار ویژه ای برای محصولات با ارزش افزوده بالا ایجاد کند و به سلامت جامعه نیز کمک کند.
• حمایت از تعاونی های کشاورزی محلی: تشکیل و تقویت تعاونی های کشاورزی می تواند به کشاورزان در زمینه بازاریابی، خرید نهاده ها، و دسترسی به تسهیلات مالی کمک کند و قدرت چانه زنی آن ها را در بازار افزایش دهد.

۵. نتیجه گیری

کشاورزی در روستای سرخاب، به عنوان یک بخش حیاتی و باسابقه، نه تنها به دلیل تولید محصولات باکیفیت و حاصلخیزی خاک، بلکه به دلیل نقش کلیدی اش در اقتصاد روستایی سرخاب و حفظ هویت بومی منطقه، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این روستا، با خاک حاصلخیز سرخاب و آب فراوان ناشی از رودخانه کردان و کشاورزی سرخاب، پتانسیل های عظیمی برای توسعه پایدار و افزایش تولیدات کشاورزی دارد.

با این حال، مواجهه با چالش های کشاورزی سرخاب، به ویژه تغییر کاربری اراضی و مسائل مربوط به مدیریت آب، نیازمند برنامه ریزی جامع و حمایت های مؤثر است. بهره برداری از فرصت های سرمایه گذاری کشاورزی سرخاب، مانند گردشگری کشاورزی در کرج و توسعه صنایع تبدیلی، می تواند راهگشای آینده ای روشن تر برای این بخش باشد. حفظ اراضی کشاورزی، ترویج دانش نوین و حمایت از کشاورزان، نه تنها به پایداری تولید محصولات کشاورزی سرخاب کمک می کند، بلکه تضمین کننده رونق و شکوفایی باغات سرخاب و سلامت محیط زیست این روستای ارزشمند خواهد بود.

آینده کشاورزی در سرخاب، در گرو هم افزایی دانش بومی، تکنولوژی های نوین و سیاست گذاری های حمایتی است تا این گنجینه پنهان در قلب ساوجبلاغ، همچنان به عنوان یک منبع غذایی و اقتصادی پایدار، نقشی بی بدیل ایفا کند.