مهریه را چگونه می توان گرفت

مهریه، حق قانونی و شرعی زن در ازدواج است که به واسطه آن، زن می تواند در هر زمانی، چه در دوران زندگی مشترک و چه پس از جدایی، آن را مطالبه و وصول کند. برای گرفتن مهریه، دو مسیر اصلی وجود دارد: از طریق اداره اجرای ثبت اسناد رسمی و از طریق دادگاه خانواده که هر یک مراحل، مزایا و چالش های خاص خود را دارند. انتخاب مسیر مناسب به شرایط پرونده و دارایی های زوج بستگی دارد.

مهریه، که به موجب عقد نکاح بر عهده زوج قرار می گیرد، یکی از بنیادی ترین حقوق مالی زوجه در نظام حقوقی ایران محسوب می شود. این حق، با هدف حمایت از استقلال مالی زن و تضمین پشتوانه ای برای وی در مواقع لزوم، در قوانین شرعی و مدنی کشور به رسمیت شناخته شده است. مطالبه و وصول مهریه فرآیندی حقوقی است که آگاهی از جزئیات آن برای زنان، امری حیاتی به شمار می رود. هدف این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع و تخصصی برای درک مراحل، روش ها، مدارک و نکات کلیدی مربوط به مطالبه مهریه است تا مخاطبان بتوانند با دیدی باز و آگاهانه، برای احقاق حق خود اقدام کنند.

مفهوم و جایگاه قانونی مهریه در ایران

مهریه، تعهدی مالی است که در زمان وقوع عقد نکاح، زوج در قبال زوجه بر عهده می گیرد. این تعهد می تواند شامل وجه نقد، سکه، طلا، اموال غیرمنقول (مانند ملک یا زمین)، یا هر مال دیگری باشد که دارای ارزش اقتصادی و قابلیت تملک باشد. ماهیت مهریه، مستقل از نفقه و سایر حقوق مالی زن، و جزئی جدایی ناپذیر از عقد ازدواج دائم است.

انواع مهریه از نظر تعیین

مهریه در فقه و حقوق ایران به سه دسته اصلی تقسیم می شود که هر یک شرایط و آثار حقوقی خاص خود را دارند:

• مهرالمسمی: این نوع مهریه، رایج ترین شکل مهریه است که در زمان جاری شدن صیغه عقد نکاح، به صورت صریح و با توافق طرفین (زوج و زوجه) تعیین و مقدار آن مشخص می شود. مهرالمسمی باید مالی، مشروع و قابل تملک باشد.
• مهرالمثل: در صورتی که در عقد نکاح دائم، مهریه ای مشخص نشده باشد یا مهریه تعیین شده باطل باشد (مثلاً مالیت نداشته باشد)، پس از وقوع نزدیکی بین زوجین، زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود. مهرالمثل بر اساس وضعیت زن از نظر سن، زیبایی، تحصیلات، جایگاه خانوادگی و اجتماعی، شأن و عرف جامعه تعیین می شود.
• مهرالمتعه: این مهریه مخصوص زمانی است که در عقد نکاح دائم، مهریه ای تعیین نشده و زوج قبل از وقوع نزدیکی، زوجه را طلاق دهد. در این حالت، زوج موظف است بر اساس توانایی مالی خود، مبلغی را به عنوان مهرالمتعه به زوجه بپردازد.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه: تفاوت ها و آثار حقوقی

یکی از تفکیک های مهم در خصوص مهریه، نحوه مطالبه آن است که به دو نوع عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم می شود:

• مهریه عندالمطالبه: در این حالت، زن می تواند در هر زمان که اراده کند، مطالبه مهریه خود را مطرح نماید و مرد مکلف به پرداخت آن است، مگر اینکه بتواند اعسار (ناتوانی مالی) خود را ثابت کند. اکثریت مهریه ها در ایران از این نوع هستند و زن برای مطالبه آن نیازی به اثبات توانایی مالی مرد ندارد.
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، که معمولاً به درخواست زوج و با توافق زوجه در سند ازدواج درج می شود، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که توانایی مالی مرد برای پرداخت آن به اثبات برسد. در عمل، بار اثبات توانایی مالی مرد در این نوع مهریه بر عهده زن است که فرآیند مطالبه را پیچیده تر می کند.

شرایط قانونی مهریه قابل مطالبه

برای اینکه مهریه قابل مطالبه و وصول قانونی باشد، باید شرایط زیر را دارا باشد:

1. مشخص بودن: مقدار و نوع مهریه باید به صورت دقیق مشخص شده باشد (مثلاً 114 سکه تمام بهار آزادی یا یک دانگ از منزل مسکونی به آدرس مشخص).
2. مشروع بودن: مهریه نباید از اموال یا اعمال نامشروع باشد.
3. مالیت داشتن: مهریه باید دارای ارزش اقتصادی باشد.
4. قابلیت تسلیم: مهریه باید چیزی باشد که بتوان آن را به زن تحویل داد یا انتقال داد.

مهریه هایی که این شرایط را ندارند (مانند مهریه های نامشخص یا شرط ضمن عقد بدون تعیین مقدار)، معمولاً از طریق صدور اجراییه در اداره ثبت قابل مطالبه نیستند و زوجه باید از طریق دادگاه اقدام به طرح دعوی کند و الزام زوج به تعیین یا پرداخت را خواستار شود.

روش های اصلی مطالبه مهریه: مقایسه و انتخاب بهینه

برای به اجرا گذاشتن مهریه در نظام حقوقی ایران، دو مسیر قانونی اصلی پیش روی زوجه قرار دارد که هر یک دارای فرآیند، مزایا و معایب خاص خود هستند:

1. از طریق اداره اجرای ثبت اسناد (دفترخانه ازدواج)
2. از طریق دادگاه خانواده (دفاتر خدمات الکترونیک قضایی)

مقایسه تطبیقی روش های مطالبه مهریه

انتخاب مسیر صحیح، تأثیر چشمگیری بر سرعت و سهولت وصول مهریه دارد. جدول زیر به مقایسه این دو روش می پردازد:

ویژگی	روش از طریق اداره اجرای ثبت	روش از طریق دادگاه خانواده
سرعت فرآیند	عموماً سریع تر (در صورت وجود اموال رسمی)	معمولاً زمان برتر (نیاز به دادرسی و تجدیدنظر)
هزینه ها	اولیه کمتر (هزینه اجراییه، نیم عشر در پایان)	بالاتر (هزینه دادرسی، تمبر، کارشناسی)
پیچیدگی اجرایی	ساده تر (تمرکز بر توقیف اموال)	پیچیده تر (نیاز به حضور در جلسات، دفاعیات)
میزان قدرت اجرایی	قدرتمند در توقیف اموال ثبتی (ملک، خودرو)	جامع تر (امکان طرح دعاوی مرتبط، شناسایی اموال پیچیده)
موارد مناسب	مهریه عندالمطالبه، وجود اموال رسمی و قابل شناسایی، عدم نیاز به طلاق همزمان.	مهریه عندالاستطاعه، عدم اطلاع از اموال، مهریه های خاص (مثلاً مجهول)، نیاز به طلاق همزمان، اختلاف در میزان مهریه.

چرا انتخاب روش صحیح اهمیت دارد؟

انتخاب روش مناسب برای مطالبه مهریه، نه تنها بر سرعت وصول حق زوجه تأثیر می گذارد، بلکه می تواند در هزینه های دادرسی، میزان درگیری های حقوقی و حتی نتیجه نهایی پرونده نیز تعیین کننده باشد. اگر زوج دارای اموال رسمی و قابل شناسایی مانند ملک ثبت شده، خودرو، یا حساب بانکی مشخص باشد، مراجعه به اداره اجرای ثبت اسناد معمولاً گزینه کارآمدتر و سریع تری است. این روش با سرعت بیشتری امکان توقیف اموال را فراهم می کند. اما در مواردی که اموال زوج به راحتی قابل شناسایی نیستند، مهریه از نوع عندالاستطاعه است، یا زوجه قصد دارد همزمان با مطالبه مهریه، دعاوی دیگری مانند طلاق یا نفقه را نیز مطرح کند، مراجعه به دادگاه خانواده گزینه جامع تر و مناسب تری خواهد بود.

بر اساس تجربه، در بسیاری از موارد که اموال رسمی و مشخصی از زوج در دسترس است، شروع فرآیند مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد، می تواند مسیر کوتاه تری برای وصول حق زوجه باشد و از فرسایش طولانی در مراجع قضایی جلوگیری کند.

راهنمای گام به گام مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد (روش سریع تر و رایج)

این روش، عموماً برای مهریه های عندالمطالبه و زمانی که زوج دارای اموال رسمی و قابل شناسایی است، توصیه می شود. مراحل آن به شرح زیر است:

گام 1: مراجعه به دفترخانه ازدواج و درخواست صدور اجراییه

اولین گام برای مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت، مراجعه به دفترخانه رسمی ازدواجی است که عقد نکاح در آن ثبت شده است. در این مرحله، زوجه (یا وکیل قانونی او) باید مدارک زیر را ارائه دهد:

• اصل سند ازدواج (عقدنامه)
• اصل شناسنامه زوجه
• اصل کارت ملی زوجه
• وکالت نامه (در صورتی که وکیل اقدام می کند)

پس از ارائه مدارک، زوجه فرم درخواست صدور اجراییه مهریه را تکمیل و تقدیم می کند. دفترخانه پس از بررسی و احراز هویت، تقاضای اجراییه را صادر می نماید. هزینه های این مرحله معمولاً شامل هزینه صدور اجراییه است که مبلغ ناچیزی است.

نکات مهم:
در صورتی که دفترخانه محل عقد منحل شده باشد، زوجه می تواند با مراجعه به کانون سردفتران و دفتریاران، دفترخانه جایگزین (کفیل) را شناسایی و به آن مراجعه کند.

گام 2: ابلاغ اجراییه به زوج و مهلت قانونی

پس از صدور اجراییه توسط دفترخانه، این اجراییه به زوج ابلاغ می شود. زوج از زمان ابلاغ، ده روز مهلت دارد تا مهریه را به صورت کامل پرداخت کند یا اموالی را برای پرداخت معرفی نماید. در صورتی که زوج در این مدت اقدام به پرداخت یا معرفی اموال نکند، فرآیند اجرای مهریه وارد مراحل بعدی خواهد شد.

گام 3: ارجاع پرونده به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک

اگر زوج ظرف 10 روز پس از ابلاغ اجراییه، مهریه را پرداخت نکند، پرونده از دفترخانه به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک محل اقامت زوج یا محل وقوع مال ارجاع داده می شود. در این مرحله، زوجه می تواند با معرفی اموال و دارایی های احتمالی زوج، به اداره ثبت در شناسایی و توقیف آن ها کمک کند. این اموال می تواند شامل موارد زیر باشد:

• حساب های بانکی
• املاک ثبت شده به نام زوج
• خودرو
• سهام شرکت ها
• جواز کسب
• مطالبات زوج از اشخاص ثالث

گام 4: توقیف اموال و دارایی های زوج

اداره اجرای ثبت با بررسی درخواست زوجه و استعلام از مراجع ذی ربط (مانند اداره ثبت اسناد و املاک، بانک ها، اداره راهنمایی و رانندگی)، اقدام به شناسایی و توقیف اموال منقول و غیرمنقول زوج می کند. توقیف اموال به این معنی است که زوج دیگر نمی تواند آن اموال را بفروشد، منتقل کند یا تصرفی در آن ها داشته باشد.

مستثنیات دین:
مهم است که بدانیم تمامی اموال زوج قابل توقیف نیستند. قانونگذار برای حمایت از حداقل زندگی زوج، برخی اموال را از شمول توقیف مستثنی کرده است که به آن ها «مستثنیات دین» می گویند. این موارد شامل:

• منزل مسکونی مورد نیاز و در حد شأن زوج
• لوازم و اثاثیه ضروری زندگی
• ابزار و وسایل کار و کسب زوج که برای امرار معاش ضروری است (مانند تاکسی برای راننده تاکسی)
• مبلغی از ودیعه مسکن در حد عرف اجاره بها
• بخش مشخصی از حقوق و مزایای کارمندان و بازنشستگان

توقیف حقوق و مزایای زوج:
در صورتی که زوج کارمند یا بازنشسته باشد، زوجه می تواند درخواست توقیف قسمتی از حقوق یا مستمری او را برای پرداخت مهریه ارائه دهد. میزان توقیف حقوق و مزایا برای مهریه به شرح زیر است:

• در صورت نداشتن فرزند: یک سوم حقوق
• در صورت داشتن فرزند: یک چهارم حقوق

گام 5: ارزیابی، مزایده و وصول مهریه

پس از توقیف اموال، اداره ثبت یک کارشناس رسمی دادگستری را برای ارزیابی و قیمت گذاری اموال توقیف شده تعیین می کند. پس از تأیید قیمت کارشناسی، اموال از طریق مزایده عمومی به فروش می رسند. مبلغ حاصل از فروش اموال توقیف شده، پس از کسر هزینه های اجرایی و نیم عشر دولتی، به زوجه پرداخت می شود تا مهریه خود را وصول کند.

مدت زمان و هزینه های تقریبی مطالبه مهریه از طریق ثبت

مدت زمان:
فرآیند مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت می تواند متغیر باشد. ابلاغ اجراییه و مهلت 10 روزه حدود 2 تا 4 هفته زمان می برد. شناسایی و توقیف اموال بسته به نوع و تعدد اموال، از چند هفته تا چند ماه به طول می انجامد. ارزیابی و مزایده نیز می تواند چند ماه زمان ببرد. به طور کلی، از چند ماه تا یک سال (و در موارد پیچیده تر، بیشتر) برای وصول کامل مهریه از این طریق باید در نظر گرفت.

هزینه ها:
هزینه های اصلی در این روش شامل:

• هزینه اجراییه: مبلغ ثابتی است که در دفترخانه پرداخت می شود.
• نیم عشر دولتی: مبلغی معادل 5 درصد از مهریه وصول شده است که در پایان فرآیند و هنگام پرداخت مهریه به زوجه، از مبلغ دریافتی کسر می شود. این هزینه در صورت انصراف زوجه پس از شروع عملیات اجرایی نیز ممکن است اخذ شود.
• هزینه کارشناسی: برای ارزیابی اموال توقیف شده.
• هزینه نشر آگهی مزایده: در صورت نیاز.

راهنمای گام به گام مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده (روش جامع تر و برای موارد خاص)

این روش، برای مهریه های عندالاستطاعه، زمانی که اموال زوج نامشخص یا پنهان است، یا هنگامی که زوجه قصد طرح دعاوی همزمان دیگری (مانند طلاق) را دارد، مناسب تر است.

گام 1: تنظیم و ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

زوجه (یا وکیل او) برای شروع فرآیند، ابتدا باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند. مدارک لازم در این مرحله شامل:

• اصل سند ازدواج
• اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه
• وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)

در این دفاتر، دادخواست مطالبه مهریه تنظیم و به ثبت می رسد. دادخواست باید شامل مشخصات کامل زوجین، میزان مهریه، تاریخ عقد و شرح دلایل مطالبه باشد. هزینه دادرسی بر اساس میزان مهریه (قیمت سکه در روز تنظیم دادخواست) محاسبه می شود و در همان دفتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت می گردد.

گام 2: فرآیند دادرسی و صدور حکم

پس از ثبت دادخواست، پرونده به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شود و برای طرفین (زوج و زوجه) وقت رسیدگی تعیین و ابلاغ می شود. در جلسات دادرسی، قاضی به دفاعیات طرفین گوش می دهد و مدارک و مستندات را بررسی می کند. زوج می تواند در این مرحله درخواست اعسار از پرداخت مهریه (ناتوانی مالی) را مطرح کند که در ادامه مقاله به آن می پردازیم. پس از اتمام دادرسی، دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر می کند.

گام 3: قطعی شدن حکم و اجرای آن

حکم صادره از دادگاه بدوی، قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان و در موارد خاص، قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور است. پس از طی مراحل قانونی و اتمام مهلت های اعتراض، حکم قطعی و لازم الاجرا می شود. برای اجرای حکم قطعی، زوجه باید به واحد اجرای احکام مدنی دادگاه مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه و اجرای حکم را تقدیم کند. در این مرحله نیز زوجه می تواند اموال زوج را برای توقیف معرفی کند یا از دادگاه بخواهد که از مراجع ذی ربط استعلام اموال را انجام دهد. توقیف و مزایده اموال در اجرای احکام مدنی، مشابه فرآیند اداره ثبت است.

مدت زمان و هزینه های تقریبی مطالبه مهریه از طریق دادگاه

مدت زمان:
فرآیند قضایی معمولاً طولانی تر است. مرحله بدوی می تواند از چند ماه تا یک سال زمان ببرد. مرحله تجدیدنظرخواهی نیز بین چند ماه تا شش ماه طول می کشد. در صورت فرجام خواهی، این زمان طولانی تر نیز خواهد شد. پس از قطعی شدن حکم، مرحله اجرای احکام نیز خود نیازمند زمان است. به طور کلی، انتظار می رود این روش بین یک تا سه سال (و در موارد پیچیده تر بیشتر) به طول انجامد.

هزینه ها:
هزینه های اصلی در این روش شامل:

• هزینه دادرسی: بر اساس تعرفه های قانونی و متناسب با میزان مهریه در هر مرحله (بدوی، تجدیدنظر، فرجام خواهی) پرداخت می شود.
• هزینه تمبر: که بر روی دادخواست الصاق می شود.
• هزینه کارشناسی: در صورت نیاز به ارزیابی اموال یا درآمد زوج.
• هزینه های مربوط به نشر آگهی: در صورت نیاز به انتشار آگهی.

چالش ها و سوالات رایج در مسیر مطالبه مهریه

در فرآیند مطالبه مهریه، سوالات و چالش های متعددی برای زوجین پیش می آید که درک پاسخ آن ها برای اقدام مؤثر حیاتی است.

اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن

یکی از شایع ترین دفاعیات زوج در برابر مطالبه مهریه، ادعای اعسار (ناتوانی مالی) است. اعسار به معنای این است که زوج توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد و درخواست تقسیط آن را مطرح می کند.

• شرایط درخواست اعسار: زوج باید با ارائه مدارک و استشهادیه کتبی از حداقل دو شاهد مطلع، ناتوانی مالی خود را ثابت کند. این مدارک می تواند شامل لیست اموال، میزان درآمد، لیست بدهی ها و تعداد افراد تحت تکفل باشد.
• نحوه دفاع زوجه در برابر اعسار: زوجه می تواند با معرفی اموال پنهان یا منابع درآمدی که زوج معرفی نکرده، در برابر درخواست اعسار دفاع کند.
• میزان اقساط و نحوه تعیین آن: در صورت اثبات اعسار، دادگاه با در نظر گرفتن توانایی مالی زوج (شغل، درآمد، میزان دارایی، تعداد فرزندان و مسئولیت ها)، اقدام به تعیین پیش پرداخت (معمولاً یک سکه یا مبلغی معادل آن) و اقساط ماهانه می کند.
• عواقب عدم پرداخت اقساط مهریه: اگر زوج اقساط تعیین شده را پرداخت نکند، زوجه می تواند درخواست جلب او را مطرح کند و یا اموال جدیدی را که به دست آورده، توقیف نماید.

مطالبه مهریه در صورت عدم وجود اموال ظاهری

این پرسش برای بسیاری از زنان مطرح می شود که اگر زوج هیچ مال و دارایی به نام خود نداشته باشد، آیا می توان مهریه را گرفت؟ پاسخ مثبت است و راهکارهایی وجود دارد:

• شناسایی اموال مخفی شده: با کمک وکیل و تحقیقات، می توان اموالی که ممکن است به نام دیگران اما در تصرف زوج است، یا اموال منقولی که ثبت رسمی ندارند (مانند پول نقد در حساب ها، سهام در بورس) را شناسایی کرد.
• توقیف حقوق بازنشستگی یا کارمندی: همانطور که قبلاً ذکر شد، قسمتی از حقوق و مزایای زوج (یک سوم یا یک چهارم) قابل توقیف است.
• توقیف سهام، موجودی حساب بانکی، جواز کسب: این موارد نیز جزو دارایی های زوج محسوب شده و قابل توقیف هستند.

بخشش مهریه: شرایط و پیامدها

بخشش مهریه یک اقدام حقوقی است که پیامدهای مهمی دارد. زن می تواند مهریه خود را به طور کامل یا جزئی ببخشد. این بخشش می تواند به صورت ابراء ذمه (اسقاط طلب) یا هبه (بخشیدن مال) باشد. در ابراء، زن حق مطالبه مجدد ندارد، اما در هبه با شرایط خاصی ممکن است بتواند آن را مطالبه کند. انصراف از پرونده مطالبه مهریه (مختومه کردن) در اداره ثبت یا دادگاه، بسته به مرحله و نوع انصراف، ممکن است امکان پیگیری مجدد را فراهم آورد، اما بهتر است با وکیل مشورت شود.

مطالبه همزمان مهریه و طلاق

امکان طرح همزمان دعوای مطالبه مهریه و درخواست طلاق وجود دارد:

• تأثیر مهریه در طلاق توافقی: در طلاق توافقی، زوجین باید در خصوص تمامی مسائل از جمله مهریه به توافق برسند.
• طلاق از جانب زوجه و مهریه: در طلاق از جانب زوجه، زن می تواند همزمان با طرح دعوای طلاق، مطالبه مهریه خود را نیز درخواست کند. در این شرایط، ارائه دلیل کافی برای طلاق (مثلاً عسر و حرج) ضروری است.
• محل اقامت در طلاق و مهریه: دعوای طلاق معمولاً در دادگاه محل اقامت زوجه، و دعوای مطالبه مهریه می تواند در دادگاه محل اقامت زوج یا محل وقوع اموال مطرح شود.

مهریه غیرنقدی (ملک، خودرو، دانگ)

اگر مهریه به صورت غیرنقدی (مانند یک دانگ از منزل، زمین یا خودرو) تعیین شده باشد، زوجه می تواند عین همان مال را مطالبه کند. در صورت عدم تحویل، ارزش آن توسط کارشناس تعیین و از زوج مطالبه می شود و در صورت لزوم، همان مال توقیف و به مزایده گذاشته می شود.

بروزرسانی مهریه پولی (شاخص بانک مرکزی)

در خصوص مهریه هایی که به صورت وجه نقد (پولی) تعیین شده اند، قانون به زوجه این حق را می دهد که مهریه خود را بر اساس شاخص تورم سالانه بانک مرکزی، به نرخ روز دریافت کند. این بروزرسانی بر اساس سال عقد و سال مطالبه محاسبه می شود و در طول زمان، ارزش واقعی مهریه را حفظ می کند.

مطالبه مهریه از پدرشوهر یا شخص ثالث

مطالبه مهریه از پدرشوهر یا هر شخص ثالثی، تنها در صورتی امکان پذیر است که آن شخص رسماً و به صورت قانونی (با سندی معتبر و امضای رسمی) پرداخت مهریه را ضمانت کرده باشد. در غیر این صورت، مهریه فقط بر عهده زوج است.

آیا می توان قسمتی از مهریه را به اجرا گذاشت؟

بله، زوجه می تواند به جای مطالبه کل مهریه، تنها قسمتی از آن را به اجرا بگذارد. این امر در مواردی که زوجه صرفاً به بخشی از مهریه نیاز دارد یا قصد دارد فشار حقوقی کمتری بر زوج وارد کند، کاربرد دارد.

چگونگی پیگیری پرونده های مهریه نیمه کاره یا مختومه شده

اگر پرونده مهریه در اداره ثبت یا دادگاه نیمه کاره رها شده یا مختومه شده باشد، امکان پیگیری مجدد آن وجود دارد. در اداره ثبت، می توان با پیگیری پرونده را مجدداً به جریان انداخت. در دادگاه، اگر حکم قطعی صادر شده باشد، می توان درخواست اجراییه برای حکم قطعی را مطرح کرد. اگر پرونده به دلیل عدم پیگیری مختومه شده باشد، می توان مجدداً دادخواست جدید ارائه داد. اما این روند به جزئیات پرونده و مرحله ای که در آن مختومه شده، بستگی دارد و نیاز به مشاوره حقوقی دارد.

نکات حقوقی مهم و توصیه های کلیدی

فرآیند مطالبه مهریه، با وجود ماهیت قانونی و مشخص، پیچیدگی های اجرایی و حقوقی خاص خود را دارد. آگاهی و رعایت نکات زیر می تواند به شما در این مسیر کمک شایانی کند:

اهمیت مشاوره و نقش وکیل متخصص خانواده

استفاده از خدمات یک وکیل متخصص در امور خانواده، به خصوص در زمینه مهریه، می تواند تأثیر بسزایی در تسریع و تسهیل روند مطالبه و وصول مهریه داشته باشد. یک وکیل مجرب می تواند:

• مسیر قانونی مناسب (ثبت یا دادگاه) را بر اساس شرایط پرونده شما تشخیص دهد.
• مدارک لازم را به درستی جمع آوری و تنظیم کند.
• در شناسایی و توقیف اموال زوج، حتی اموال پنهان، به شما یاری رساند.
• در جلسات دادرسی از حقوق شما دفاع کند و به درخواست های اعسار زوج پاسخ دهد.
• در مدیریت هزینه ها و جلوگیری از اشتباهات حقوقی که ممکن است زمان بر یا پرهزینه باشند، به شما کمک کند.

مشاوره با وکیل، نه تنها شانس موفقیت شما را افزایش می دهد، بلکه می تواند از بروز استرس و فرسایش روانی ناشی از فرآیندهای حقوقی نیز بکاهد.

لزوم صبر و پیگیری مستمر

مطالبه مهریه، به خصوص در مواردی که زوج همکاری نمی کند یا ادعای اعسار دارد، فرآیندی زمان بر است. لازم است که زوجه با صبر و پیگیری مداوم مراحل قانونی، حقوق خود را مطالبه کند و از دلسرد شدن در طول مسیر اجتناب ورزد. پیگیری مستمر در اداره ثبت یا دادگاه، باعث می شود پرونده به فراموشی سپرده نشود و روند اجرایی آن تسریع یابد.

حفظ و جمع آوری دقیق مدارک

از همان ابتدای ازدواج، حفظ و نگهداری دقیق تمامی اسناد و مدارک مربوط به زندگی مشترک، اموال (در صورت اطلاع از دارایی های زوج)، مکاتبات و مستندات دیگر اهمیت فراوان دارد. این مدارک می توانند در مراحل مختلف مطالبه مهریه، به عنوان دلیل و مدرک اثبات حقانیت شما مورد استفاده قرار گیرند.

سوالات متداول

آیا می توان مهریه را همزمان با طلاق مطالبه کرد؟

بله، زوجه می تواند همزمان با طرح درخواست طلاق، دعوای مطالبه مهریه خود را نیز اقامه کند. این امر به خصوص در طلاق از جانب زوجه، که زن باید دلایل کافی برای طلاق ارائه دهد، می تواند روند را تسریع کند. در طلاق توافقی نیز، توافق بر سر مهریه جزئی از شروط توافق محسوب می شود.

اگر همسر هیچ مالی نداشته باشد، آیا می توان مهریه را گرفت؟

بله، حتی اگر زوج هیچ مال و دارایی ظاهری به نام خود نداشته باشد، باز هم امکان مطالبه و وصول مهریه وجود دارد. در این شرایط، می توان از راه هایی مانند توقیف یک سوم یا یک چهارم حقوق و مزایای کارمندی یا بازنشستگی زوج (در صورت وجود)، شناسایی اموال مخفی شده یا طرح دعوای اعسار برای تقسیط مهریه اقدام کرد. مهم است که ناامید نشد و با کمک متخصصین حقوقی، به دنبال راه های قانونی بود.

هزینه به اجرا گذاشتن مهریه چقدر است؟

هزینه های مطالبه مهریه بسته به روش انتخابی (اداره ثبت یا دادگاه) و میزان مهریه متغیر است. در روش اداره ثبت، هزینه های اولیه شامل هزینه صدور اجراییه است و نیم عشر دولتی (5% از مهریه وصول شده) در پایان فرآیند کسر می شود. در روش دادگاه، هزینه های دادرسی بر اساس تعرفه های قانونی و میزان مهریه در هر مرحله (بدوی، تجدیدنظر و غیره) محاسبه و پرداخت می گردد. همچنین، هزینه های کارشناسی و حق الوکاله (در صورت استفاده از وکیل) نیز به این موارد اضافه می شود.

آیا برای مطالبه مهریه حتماً باید به وکیل مراجعه کرد؟

خیر، الزامی به مراجعه به وکیل برای مطالبه مهریه نیست و زوجه می تواند شخصاً مراحل قانونی را پیگیری کند. با این حال، با توجه به پیچیدگی های حقوقی، فرآیندهای اداری و قضایی، و احتمال مواجهه با دفاعیات زوج (مانند اعسار)، استفاده از خدمات وکیل متخصص به شدت توصیه می شود. وکیل می تواند با تسلط بر قوانین و رویه های قضایی، روند را تسریع، از اشتباهات احتمالی جلوگیری و شانس موفقیت را افزایش دهد.

مهلت پرداخت مهریه پس از صدور اجراییه چقدر است؟

پس از صدور اجراییه مهریه از سوی دفترخانه ازدواج و ابلاغ آن به زوج، او ده روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت کامل مهریه یا معرفی اموالی برای پرداخت آن اقدام کند. در صورت عدم اقدام زوج در این مهلت قانونی، پرونده جهت ادامه عملیات اجرایی به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک ارجاع خواهد شد.

نتیجه گیری

مطالبه مهریه، حقی قانونی و شرعی برای زنان است که نظام حقوقی ایران از آن حمایت می کند. آگاهی از روش های مطالبه مهریه، شامل مسیر اداره اجرای ثبت و دادگاه خانواده، برای هر زنی که قصد احقاق این حق را دارد، ضروری است. انتخاب روش صحیح، شناخت مستثنیات دین، مقابله با ادعای اعسار زوج و همچنین بهره گیری از دانش یک وکیل متخصص، می تواند فرآیند وصول مهریه را تسهیل و تسریع نماید. با وجود چالش های احتمالی، قانون پشتیبان زوجه است تا بتواند به حق قانونی و مشروع خود دست یابد. بنابراین، اقدام آگاهانه و پیگیرانه، کلید موفقیت در این مسیر حقوقی است.