قاهره پایتخت مصر شهری است که در نگاه اول شاید تصویری از ازدحام ترافیک و صداهای بلند را به ذهن متبادر کند. اما در پس این ظاهر پرهیاهو لایه هایی از تاریخ غنی فرهنگ اصیل و زیبایی های پنهان نهفته است که هر بیننده ای را مجذوب خود می کند. این شهر با قدمتی هزاران ساله شاهد فراز و نشیب های بسیاری بوده و تمدن های گوناگونی را در خود جای داده است. از اهرام باشکوه جیزه و مجسمه ابوالهول گرفته تا مساجد و کلیساهای تاریخی و بازارهای سنتی قاهره گنجینه ای از آثار باستانی و فرهنگی است که هر ساله میلیون ها گردشگر را به سوی خود جذب می کند. با این حال قاهره امروزی با چالش های اقتصادی اجتماعی و سیاسی متعددی نیز دست و پنجه نرم می کند. فقر بیکاری فساد اداری و سرکوب سیاسی از جمله مشکلاتی هستند که زندگی روزمره مردم این شهر را تحت تاثیر قرار داده اند. در سال های اخیر اعتراضات و ناآرامی های اجتماعی متعددی در قاهره به وقوع پیوسته اند که نشان دهنده نارضایتی مردم از وضعیت موجود است. در این میان ناصرگرایی به عنوان یک ایدئولوژی سیاسی و اجتماعی همچنان جایگاه ویژه ای در میان مردم مصر و جهان عرب دارد. جمال عبدالناصر رهبر کاریزماتیک مصر در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ با ملی کردن کانال سوئز و حمایت از جنبش های آزادی بخش در سراسر جهان به نمادی از استقلال و غرور ملی برای مصری ها تبدیل شد. اما میراث ناصرگرایی نیز با چالش ها و انتقاداتی روبرو بوده است. در این مقاله سعی خواهیم کرد تا تصویری جامع و واقع بینانه از قاهره ارائه دهیم. شهری که در عین داشتن جاذبه های گردشگری فراوان با مشکلات و چالش های جدی نیز روبرو است. شهری که در آن تاریخ و مدرنیته سنت و تجدد زیبایی و آشفتگی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.
مصر باستان
مصر باستان تمدنی کهن که در شمال شرقی آفریقا و در امتداد رود نیل شکل گرفت یکی از تاثیرگذارترین و ماندگارترین تمدن های تاریخ بشری است. این تمدن با قدمتی بیش از سه هزار سال دستاوردهای شگرفی در زمینه های مختلف از جمله معماری هنر پزشکی ریاضیات و نجوم داشته است. اهرام جیزه معابد باشکوه کارناک و ابوسیمبل مجسمه های عظیم الجثه و نقاشی های دیواری رنگارنگ تنها بخشی از میراث غنی مصر باستان هستند که هنوز هم پس از گذشت هزاران سال شکوه و عظمت خود را حفظ کرده اند.
تاریخ
تاریخ مصر باستان به دوره های مختلفی تقسیم می شود که هر کدام ویژگی ها و تحولات خاص خود را داشته اند. از دوره پیش دودمانی و شکل گیری پادشاهی های اولیه گرفته تا دوره پادشاهی کهن با ساخت اهرام عظیم الجثه دوره پادشاهی میانه با گسترش نفوذ مصر به سرزمین های همجوار دوره پادشاهی نوین با اوج قدرت و شکوه مصر و دوره پایانی با ضعف و انحطاط تدریجی تاریخ مصر باستان سرشار از رویدادها و شخصیت های مهمی است که نقش بسزایی در شکل گیری این تمدن داشته اند.
تمدن های عصر برنز
عصر برنز در مصر باستان دوره ای از پیشرفت و شکوفایی بود که با استفاده از فلز برنز ابزارها و سلاح های جدیدی ساخته شدند و کشاورزی و صنعت رونق بیشتری یافتند. در این دوره ارتباطات تجاری با سایر تمدن های منطقه نیز گسترش یافت و مصر به یکی از مراکز مهم تبادل فرهنگی و اقتصادی تبدیل شد. تمدن های عصر برنز در مصر نقش مهمی در شکل گیری پادشاهی های اولیه و ایجاد یک حکومت متمرکز داشتند.
پادشاهی نوین
پادشاهی نوین دوره ای طلایی در تاریخ مصر باستان بود که با قدرت گرفتن فراعنه و گسترش قلمرو مصر به اوج خود رسید. در این دوره معابد و بناهای باشکوهی ساخته شدند و هنر و فرهنگ مصری به شکوفایی رسید. فراعنه قدرتمندی مانند حتچپسوت توتمس سوم آمنهوتپ سوم و رامسس دوم در این دوره حکومت کردند و نام خود را در تاریخ جاودانه ساختند. پادشاهی نوین دوره ای از ثبات و رفاه برای مردم مصر بود و تاثیر بسزایی در شکل گیری هویت ملی مصری ها داشت.
تحولات تاریخی
مصر باستان در طول تاریخ خود شاهد تحولات سیاسی اجتماعی و فرهنگی بسیاری بوده است. از ظهور و سقوط سلسله های مختلف پادشاهی گرفته تا تغییرات در نظام اعتقادی و مذهبی مصر باستان همواره در حال تغییر و تحول بوده است. حمله اقوام بیگانه جنگ های داخلی قحطی و بیماری های واگیردار از جمله عواملی بودند که بر تحولات تاریخی مصر باستان تاثیرگذار بوده اند. با این حال مصر باستان همواره توانسته است هویت و فرهنگ خود را حفظ کند و به عنوان یکی از مهم ترین تمدن های تاریخ بشری باقی بماند.
میراث
میراث مصر باستان گنجینه ای ارزشمند برای بشریت است که شامل آثار باستانی بناهای تاریخی هنر ادبیات دانش و فناوری های پیشرفته است. اهرام جیزه معابد کارناک و ابوسیمبل دره پادشاهان موزه مصر و کتابخانه اسکندریه تنها بخشی از این میراث غنی هستند که هر ساله میلیون ها گردشگر را به سوی خود جذب می کنند. میراث مصر باستان نه تنها به عنوان یک جاذبه گردشگری مهم بلکه به عنوان یک منبع الهام برای هنرمندان نویسندگان دانشمندان و مهندسان در سراسر جهان همچنان به تاثیرگذاری خود ادامه می دهد.
فرهنگ
فرهنگ مصر باستان مجموعه ای از آداب و رسوم باورها ارزش ها هنر و ادبیات است که در طول هزاران سال شکل گرفته و تکامل یافته است. این فرهنگ تاثیر بسزایی بر فرهنگ های بعدی در منطقه و جهان داشته است. از نظام اعتقادی و مذهبی پیچیده گرفته تا هنر و معماری باشکوه فرهنگ مصر باستان نشان دهنده نبوغ و خلاقیت مردم این سرزمین است.
ادبیات
ادبیات مصر باستان شامل متون مذهبی داستان ها اشعار حکمت ها و دستورالعمل های اخلاقی است که بر روی پاپیروس سنگ و دیوارهای معابد نوشته شده اند. این متون اطلاعات ارزشمندی در مورد زندگی باورها و ارزش های مردم مصر باستان ارائه می دهند. کتاب مردگان داستان سینهو حکمت های آمِنِمُوپه و سرود آتون از جمله مهم ترین آثار ادبی مصر باستان هستند.
معماری
معماری مصر باستان یکی از شاخص ترین و تاثیرگذارترین سبک های معماری در تاریخ است. اهرام جیزه معابد کارناک و ابوسیمبل ستون های عظیم الجثه نقاشی های دیواری رنگارنگ و مجسمه های سنگی تنها بخشی از شاهکارهای معماری مصر باستان هستند. معماران مصری با استفاده از دانش و مهارت خود بناهایی را خلق کرده اند که هنوز هم پس از گذشت هزاران سال شکوه و عظمت خود را حفظ کرده اند.
هنر
هنر مصر باستان شامل نقاشی مجسمه سازی جواهرسازی و سایر هنرهای تزئینی است که با هدف بیان باورها ارزش ها و قدرت فراعنه خلق شده اند. نقاشی های دیواری رنگارنگ مجسمه های سنگی عظیم الجثه جواهرات طلا و نقره و ظروف سفالی تنها بخشی از آثار هنری مصر باستان هستند. هنر مصری با ویژگی های خاص خود مانند استفاده از خطوط ساده رنگ های روشن و نمادهای مذهبی تاثیر بسزایی بر هنر سایر تمدن های منطقه داشته است.
زندگی روزمره
زندگی روزمره مردم در مصر باستان به طبقه اجتماعی شغل و محل سکونت آن ها بستگی داشت. کشاورزان کارگران صنعتگران روحانیون سربازان و اشراف هر کدام زندگی و شغل خاص خود را داشتند. کشاورزی اصلی ترین منبع درآمد مردم مصر باستان بود و زندگی آن ها به طور مستقیم به رود نیل وابسته بود. مردم مصر باستان به جشن ها و مراسم مذهبی اهمیت زیادی می دادند و اوقات فراغت خود را با بازی موسیقی و رقص سپری می کردند.
آشپزی
آشپزی در مصر باستان بر پایه غلات سبزیجات میوه ها و ماهی استوار بود. نان جو گندم لوبیا عدس خیار پیاز سیر انگور خرما و انجیر از جمله مواد غذایی اصلی مردم مصر باستان بودند. گوشت به دلیل کمیاب بودن تنها در مناسبت های خاص مصرف می شد. مصریان باستان از روغن زیتون عسل و ادویه جات برای طعم دادن به غذاهای خود استفاده می کردند. نوشیدنی های رایج در مصر باستان آبجو و شراب بودند.
وضعیت بحرانی اقتصاد مصر
اقتصاد مصر در سال های اخیر با چالش های جدی روبرو بوده است. کاهش درآمدهای گردشگری افزایش بدهی های خارجی تورم بالا کمبود ارز و بیکاری از جمله مشکلاتی هستند که اقتصاد مصر را تحت تاثیر قرار داده اند. دولت مصر با اجرای برنامه های ریاضتی و دریافت وام های خارجی سعی در بهبود وضعیت اقتصادی دارد اما این اقدامات با انتقاداتی از سوی مردم و کارشناسان روبرو شده است. وضعیت بحرانی اقتصاد مصر تاثیر مستقیمی بر زندگی روزمره مردم داشته و باعث افزایش فقر و نارضایتی عمومی شده است.
سرکوب سیاسی گسترده در مصر
دولت مصر در سال های اخیر به سرکوب سیاسی گسترده ای متهم شده است. بازداشت فعالان سیاسی روزنامه نگاران نویسندگان و هنرمندان محدود کردن آزادی بیان سانسور رسانه ها و سرکوب اعتراضات مسالمت آمیز از جمله مواردی هستند که سازمان های حقوق بشری به آن اشاره کرده اند. دولت مصر این اتهامات را رد کرده و مدعی است که اقداماتش در راستای حفظ امنیت و ثبات کشور است. با این حال سرکوب سیاسی گسترده در مصر باعث افزایش نارضایتی عمومی و نگرانی های بین المللی شده است.
فیلم/ اعتراضات ضد دولتی در قاهره مصر
در سال های اخیر اعتراضات ضد دولتی متعددی در قاهره و سایر شهرهای مصر به وقوع پیوسته اند. این اعتراضات که اغلب توسط جوانان و فعالان سیاسی سازماندهی می شوند به دلیل نارضایتی از وضعیت اقتصادی سیاسی و اجتماعی کشور برگزار می شوند. دولت مصر با استفاده از خشونت و بازداشت معترضان سعی در سرکوب این اعتراضات دارد. با این حال اعتراضات ضد دولتی در مصر نشان دهنده وجود نارضایتی عمیق در میان مردم و تمایل آن ها به تغییر است.
ناصرگرایی و جایگاه او در جهان عرب
ناصرگرایی یک ایدئولوژی سیاسی و اجتماعی است که بر پایه ملی گرایی عربی سوسیالیسم و ضد امپریالیسم استوار است. این ایدئولوژی توسط جمال عبدالناصر رئیس جمهور سابق مصر ترویج شد و در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ تاثیر بسزایی بر سیاست و فرهنگ جهان عرب داشت. ناصر با ملی کردن کانال سوئز حمایت از جنبش های آزادی بخش در سراسر جهان و تلاش برای ایجاد وحدت عربی به نمادی از استقلال و غرور ملی برای مصری ها و سایر مردم عرب تبدیل شد. با این حال ناصرگرایی نیز با چالش ها و انتقاداتی روبرو بوده است. شکست مصر در جنگ شش روزه سرکوب مخالفان سیاسی و تمرکز قدرت در دست دولت از جمله انتقاداتی هستند که به ناصرگرایی وارد شده است. با این حال ناصرگرایی همچنان به عنوان یک ایدئولوژی مهم در جهان عرب باقی مانده و تاثیر بسزایی بر جنبش های سیاسی و اجتماعی در این منطقه دارد.
انقلاب ۲۳ ژوئیه
انقلاب ۲۳ ژوئیه ۱۹۵۲ یک کودتای نظامی بود که توسط گروهی از افسران ارتش مصر به رهبری جمال عبدالناصر انجام شد. این انقلاب منجر به سرنگونی پادشاهی مصر و تاسیس جمهوری شد. انقلاب ۲۳ ژوئیه نقطه عطفی در تاریخ مصر بود و باعث تغییرات اساسی در نظام سیاسی اقتصادی و اجتماعی کشور شد. ملی کردن کانال سوئز اصلاحات ارضی گسترش آموزش و بهداشت و تلاش برای ایجاد عدالت اجتماعی از جمله دستاوردهای انقلاب ۲۳ ژوئیه بودند.
ملی کردن کانال سوئز
ملی کردن کانال سوئز در سال ۱۹۵۶ یکی از مهم ترین رویدادهای دوران ریاست جمهوری جمال عبدالناصر بود. کانال سوئز که در آن زمان تحت کنترل شرکت کانال سوئز فرانسه و بریتانیا بود به عنوان یک شریان حیاتی برای تجارت جهانی محسوب می شد. ملی کردن کانال سوئز با واکنش شدید قدرت های غربی روبرو شد و منجر به حمله نظامی مشترک فرانسه بریتانیا و اسرائیل به مصر شد. با این حال ملی کردن کانال سوئز به عنوان یک پیروزی بزرگ برای مصر و نمادی از استقلال و غرور ملی برای مصری ها تلقی شد.
جنگ شش روزه و شکست اعراب
جنگ شش روزه در سال ۱۹۶۷ یک جنگ کوتاه اما ویرانگر بین اسرائیل و کشورهای عربی مصر سوریه و اردن بود. این جنگ با پیروزی قاطع اسرائیل به پایان رسید و منجر به اشغال سرزمین های وسیعی از کشورهای عربی از جمله صحرای سینا کرانه باختری رود اردن و بلندی های جولان شد. شکست اعراب در جنگ شش روزه ضربه سنگینی به اعتبار ناصرگرایی و وحدت عربی وارد کرد و باعث تضعیف موقعیت مصر در منطقه شد.
یاران مصری جولانی گروه جدید تشکیل دادند می خواهیم دولت قاهره را سرنگول کنیم
گزارش ها حاکی از آن است که یک گروه جدید با نام «یاران مصری جولانی» تشکیل شده و هدف خود را سرنگونی دولت قاهره اعلام کرده است. جزئیات دقیقی از ماهیت اهداف و توانایی های این گروه در دست نیست اما تشکیل چنین گروهی می تواند نشان دهنده افزایش نارضایتی ها و ناآرامی ها در مصر باشد. با توجه به وضعیت بحرانی اقتصادی و سرکوب سیاسی گسترده در مصر احتمال افزایش فعالیت های گروه های مخالف دولت وجود دارد. لازم به ذکر است که هرگونه اقدام خشونت آمیز و تروریستی محکوم است و تنها از طریق راه های مسالمت آمیز و دموکراتیک می توان به تغییرات مثبت در جامعه دست یافت.
چرا قاهره به زیبایی در آشفتگی توصیف می شود؟
قاهره با وجود ترافیک شلوغی و آلودگی دارای جاذبه های تاریخی فرهنگی و هنری فراوانی است که این تضاد زیبایی خاصی به شهر بخشیده است.
مهمترین جاذبه های تاریخی قاهره کدامند؟
اهرام جیزه موزه مصر مسجد محمد علی بازار خان الخلیلی و شهر قبطی از مهم ترین جاذبه های تاریخی قاهره هستند.
وضعیت سیاسی کنونی قاهره چگونه است؟
فضای سیاسی در قاهره تحت تاثیر محدودیت های اعمال شده از سوی دولت با سرکوب مخالفان و محدودیت آزادی بیان همراه است.
زندگی روزمره مردم در قاهره چگونه است؟
زندگی در قاهره با چالش هایی مانند ترافیک آلودگی هوا و مشکلات اقتصادی همراه است اما مردم به فرهنگ و سنت های خود پایبند هستند.
آشپزی و غذاهای معروف قاهره چیست؟
فول مدمس کوشاری فلافل و کباب از جمله غذاهای معروف قاهره هستند که طعم و عطر خاصی دارند.