فرودگاه و دسترسی های آن

فرودگاه ها به عنوان شریان های حیاتی حمل و نقل هوایی، نیازمند طراحی دقیق و دسترسی های کارآمد هستند تا مسافران و بارها بتوانند به سهولت جابجا شوند. شناخت اجزای مختلف یک فرودگاه و چگونگی ارتباط آن ها، از جمله بخش های هوایی و زمینی، برای تضمین عملکرد بهینه و امنیت بالای این مراکز حیاتی است. این پیچیدگی ها، از برنامه ریزی دقیق مسیرهای حمل و نقل گرفته تا مدیریت پارکینگ و سامانه های امنیت حمل و نقل، همگی در راستای فراهم آوردن راحتی دسترسی برای تمامی کاربران است. در ادامه، به بررسی جامع فرآیند طراحی و بخش های کلیدی یک فرودگاه می پردازیم.

طراحی فرودگاه یک فرآیند پیچیده و چندوجهی است که ابعاد اقتصادی، فنی، عملیاتی، امنیتی و عمومی را در بر می گیرد. این فرآیند مستلزم درک عمیق ارتباطات و عملکردهای متقابل بخش های مختلف فرودگاه است تا طرحی جامع و با قابلیت توسعه ارائه شود. سازمان های بین المللی و موسسات تحقیقاتی دستورالعمل ها و استانداردهای متعددی را برای برنامه ریزی و طراحی فرودگاه ها تدوین کرده اند. در این میان، طراحی بخش زمینی فرودگاه ها معمولاً چالش برانگیزتر و متنوع تر از بخش هوایی است، زیرا باید به طیف وسیعی از نیازهای جابجایی مسافر، بار و خدمات عمومی پاسخ دهد. فرودگاه در واقع مانند یک شهر کوچک عمل می کند که افراد و مشاغل گوناگونی در آن فعالیت دارند تا جابجایی مسافران و ارائه خدمات را تسهیل کنند. با توجه به رشد روزافزون تقاضا برای سفرهای هوایی، نیاز به توسعه مداوم فرودگاه ها وجود دارد و از این رو، طراحی باید با نگاه به آینده و امکان گسترش صورت گیرد. عملیات کلی یک فرودگاه به دو دسته اصلی زمینی و هوایی تقسیم می شود که هر یک دارای اجزا و ویژگی های خاص خود هستند و در ادامه به تفصیل به آن ها می پردازیم.

بخش های مختلف فرودگاه

فرودگاه ها، به عنوان مراکز پیچیده و پویا، از بخش های متعددی تشکیل شده اند که هر یک وظایف خاصی را بر عهده دارند و در تعامل با یکدیگر، عملیات پرواز و جابجایی مسافر و بار را ممکن می سازند. شناخت این بخش ها و ارتباطات میان آن ها، برای طراحی، بهره برداری و توسعه کارآمد یک فرودگاه ضروری است. به طور کلی، فرودگاه به دو ناحیه اصلی بخش هوایی و بخش زمینی تقسیم می شود که هر یک دارای زیرمجموعه ها و تسهیلات خاص خود هستند.

بخش هوایی

بخش هوایی فرودگاه، شامل تمامی محوطه هایی است که هواپیماها در آنجا حرکت می کنند و فضاهای وابسته به آن که دسترسی های محدودی برای افراد دارند. در طراحی این بخش، باید ظرفیت ها و مشخصات فیزیکی سطوح پروازی را بر اساس نوع و حجم نشست و برخاست هواپیماها به دقت برنامه ریزی کرد. تسهیلات و خدمات ارائه شده در بخش هوایی، برای انجام عملیات ابتدایی یا انتهایی پروازها، شامل حمل و نقل مسافر و بار، مورد استفاده قرار می گیرد. این بخش مجموعه ای از اراضی، حریم ها، تأسیسات و تجهیزاتی را در بر می گیرد که مستقیماً با عملیات پرواز، توقف و حرکت هواپیما در ارتباط است و تحت ضوابط و مقررات سازمان جهانی هواپیمایی کشوری (ICAO) اداره می شود. همچنین، مقررات امنیتی ویژه ای برای تردد در این مناطق اعمال می گردد و با حصارکشی یا ایستگاه های کنترل امنیتی، از بخش زمینی جدا می شود تا از ورود افراد و وسایل نقلیه غیرمجاز و حیوانات جلوگیری شود. این جداسازی برای حفظ امنیت حمل و نقل و جلوگیری از هرگونه اختلال در عملیات پرواز حیاتی است.

تقسیم بندی بخش هوایی

بخش هوایی فرودگاه، با توجه به تنوع عملیات و نیازهای هواپیماها، به زیربخش های مختلفی تقسیم می شود که هر یک نقش مهمی در روان سازی و ایمنی پروازها ایفا می کنند. این تقسیم بندی شامل سطوح پروازی اصلی و محوطه های پشتیبانی است که حرکت، توقف و آماده سازی هواپیما را تسهیل می کنند. شناخت دقیق این اجزا برای طراحی بهینه و عملکرد صحیح فرودگاه ضروری است و به مدیران و طراحان امکان می دهد تا جریان ترافیک هوایی را به بهترین شکل مدیریت کنند. هر یک از این اجزا، با توجه به وظیفه خاص خود، دارای مشخصات فنی و عملیاتی منحصربه فردی هستند که باید در برنامه ریزی و ساخت آن ها مد نظر قرار گیرد.

باند های پرواز

باند پرواز، سطح روسازی شده ای در محوطه پروازی است که عملیات نشست و برخاست هواپیماها بر روی آن انجام می شود. این باندها، متناسب با رده فرودگاه، نوع هواپیمای طرح و تجهیزات کنترل ترافیک هوایی، دارای حریم های مشخصی در اطراف خود هستند. یک فرودگاه ممکن است دارای یک یا چند باند پرواز باشد که معمولاً محل، جهت، شکل و ترکیب آن ها به گونه ای طراحی می شود که سبب ایجاد کارایی بهینه و ارتقاء ایمنی فرودگاه در شرایط مختلف آب و هوایی و عملیاتی گردد. طراحی باندها نقش حیاتی در ظرفیت عملیاتی فرودگاه و جلوگیری از تاخیرهای ناخواسته ایفا می کند. این سطوح باید قادر به تحمل وزن و فشار بالای هواپیماها بوده و دارای سیستم های روشنایی و علامت گذاری مناسب برای عملیات در شب یا دید کم باشند.

باند های خزش

باند های خزش یا تاکسی وی ها، مسیرهای تعیین شده ای در بخش هوایی هستند که دسترسی هواپیماها را بین باند های پرواز و توقفگاه ها برقرار می کنند. این مسیرها به هواپیماها امکان می دهند تا پس از فرود یا قبل از برخاست، به آرامی و با نظم از باند پرواز خارج شده یا به آن وارد شوند. معمولاً انواع آرایش و عملکرد باند های خزش شامل سه حالت موازی، خروجی سریع و معمولی می شوند. باند های خزش موازی، در کنار باند اصلی قرار گرفته و امکان خروج سریع هواپیما از باند را فراهم می کنند. باند های خزش خروجی سریع، با زاویه ای طراحی می شوند که هواپیما بتواند با سرعت بالاتری از باند خارج شود. علاوه بر این، مسیر خزش میانی یا کناری توقفگاه های هواپیما برای ورود و خروج از محوطه توقف باید مورد توجه قرار گیرد تا جریان ترافیک هواپیماها روان و ایمن باشد. طراحی صحیح باند های خزش به کاهش زمان اشغال باند پرواز و افزایش ظرفیت عملیاتی فرودگاه کمک شایانی می کند.

توقفگاه هواپیما

توقفگاه هواپیما، محوطه ای از بخش هوایی است که برای استقرار هواپیما به منظور سوار و پیاده کردن مسافر، بارگیری و تخلیه بار، و نیز برای تعمیرات کوتاه مدت و سوخت گیری اختصاص دارد. توقفگاه هواپیما بسته به نوع استفاده، دارای دو عملکرد اصلی بهره برداری و تعمیراتی است. عملکرد بهره برداری شامل توقفگاه های مرتبط با پایانه مسافری و پایانه باری می شود. این بخش ها برای خدماتی مانند پیاده و سوار کردن مسافران، تخلیه و بارگیری چمدان و محموله های پستی، سوخت گیری، آماده سازی جهت پرواز بعدی و عملیات تعمیر و سرویس کوتاه مدت طراحی می شوند. در فرودگاه هایی با حجم بار هوایی کم، نیازی به ساخت توقفگاه مجزا با عملکرد مرتبط با پایانه بار نیست و بار معمولاً توسط هواپیماهای مسافری حمل می شود. اما در صورت نیاز به پایانه باری، بهتر است محل آن در نزدیکی توقفگاه مرتبط با پایانه مسافری باشد تا مسافت نقل و انتقال بار به حداقل برسد. تعمیرات اساسی هواپیماها اغلب در فرودگاه هایی انجام می شود که پایگاه اصلی شرکت هواپیمایی مربوطه هستند و دارای توقفگاه های تعمیراتی اختصاصی می باشند. همچنین، برای توقف های طولانی مدت یا شبانه هواپیماها، طراحی و تعبیه موقعیت های پارکینگ ضروری است، هرچند در صورت نادر بودن این توقف ها یا عدم تداخل با ساعات اوج ترافیک، می توان از توقفگاه های بهره برداری نیز استفاده کرد.

محوطه انتظار پرواز

محوطه انتظار پرواز، محلی است که به باند پرواز متصل بوده و هواپیما به دلایل مختلفی مانند اشغال بودن باند، عدم صدور مجوز توسط برج مراقبت، یا نیاز به انجام بررسی های نهایی قبل از ورود به باند، ناچار است در آنجا توقف نماید تا امکان پرواز برای آن فراهم گردد. این محوطه ها نقش مهمی در مدیریت جریان ترافیک هوایی و جلوگیری از تراکم در باند اصلی پرواز دارند. طراحی مناسب این محوطه ها به گونه ای است که هواپیماها بتوانند به صورت ایمن و منظم در صف انتظار قرار گیرند، بدون اینکه مانعی برای سایر عملیات فرودگاه ایجاد کنند. این فضاها معمولاً دارای علائم و نشانه گذاری های واضحی هستند تا خلبانان بتوانند به راحتی موقعیت خود را شناسایی کرده و دستورالعمل های برج مراقبت را دنبال کنند. وجود این محوطه ها به افزایش ظرفیت عملیاتی باند پرواز و کاهش تأخیرها کمک شایانی می کند.

محوطه یخ زدایی از هواپیما

محوطه یخ زدایی و جلوگیری از یخ زدن هواپیماها، فضایی حیاتی در فرودگاه ها، به ویژه در مناطق سردسیر است. این محوطه در نزدیکی آستانه باند غالب برای قرارگیری تسهیلات یخ زدایی و توقف هواپیما جهت انجام عملیات یخ زدایی طراحی می شود. یخ زدگی می تواند بر عملکرد آیرودینامیکی هواپیما تأثیر منفی بگذارد و ایمنی پرواز را به خطر اندازد؛ بنابراین، انجام عملیات یخ زدایی قبل از برخاست، ضروری است. این محوطه ها باید به گونه ای طراحی شوند که دسترسی آسان هواپیماها به آن ها فراهم باشد و مواد شیمیایی مورد استفاده برای یخ زدایی به صورت ایمن و مؤثر مدیریت شوند. وجود این تسهیلات تضمین کننده ادامه پروازها حتی در شرایط آب و هوایی نامساعد و حفظ امنیت حمل و نقل هوایی است.

بخش زمینی

در بخش زمینی فرودگاه، تمامی تأسیسات زیربنایی، شامل ساختمان ها و تسهیلات عمومی در قالب های خدماتی، اداری، فنی، عملیاتی و بازرگانی، برای تأمین نیازهای مسافران، همراهان، کارکنان بخش های تجاری و باربری پیش بینی می گردد. در واقع، بخش زمینی از مرز دسترسی زمینی فرودگاه یا ورودی شروع شده و تا مرز منطقه عملیاتی هواپیما که همان بخش هوایی است، ادامه دارد. در این بخش، جریان وسایل نقلیه مسافری و وسایل جابجایی بار بین نقاط مختلف برقرار می باشد. طراحی این بخش بسیار چالش برانگیز است زیرا باید پاسخگوی حجم بالای ترافیک و نیازهای متنوع کاربران باشد. این بخش قلب ارتباط فرودگاه با جامعه اطراف و شریان های حمل و نقل شهری و بین شهری است.

تسهیلات حمل و نقلی بخش زمینی

تسهیلات حمل و نقلی بخش زمینی، شامل راه های دسترسی و مسیرهای تردد در محدوده داخلی فرودگاه، پارکینگ های وسایل نقلیه عمومی و اختصاصی است. همچنین، کلیه نواحی بارگیری و باراندازی و کلیه مسیرهای عبور پیاده در بخش زمینی نیز شامل این بخش می شود. این اجزا، تأمین کننده دسترسی به جلوخان پایانه، پارکینگ، خیابان ها و شریان های عمومی داخل و خارج از فرودگاه می باشند. حجم ترافیک زمینی وسایل نقلیه مربوط به مسافران ورودی و خروجی، مشایعین و مستقبَلین، کارکنان فرودگاه و شرکت های هواپیمایی و خدماتی، بار و محموله های مختلف و خدمات پشتیبانی فرودگاه باید در طراحی این مسیرها مورد توجه قرار گیرند. در طراحی شبکه راه های دسترسی باید علامت گذاری مناسب، جهت تسهیل تعیین مسیر برای مراجعان فراهم گردد. علائم باید به گونه ای طراحی و مکان یابی شوند که در شب و یا نور کم قابل استفاده بوده و مراجعان را به سهولت هدایت نمایند. علاوه بر راه های دسترسی عمومی، راه های اختصاصی خدماتی نیز وجود دارند که تأمین کننده دسترسی به تمامی محدوده های اختصاصی فرودگاه، اعم از بخش هوایی، زمینی و پایانه ها می باشند. این راه ها توسط افراد و گروه های خاص استفاده می شوند و وسایل نقلیه ویژه ای می توانند در آن ها تردد کنند که عموماً شامل وسایل نقلیه باری، غذارسانی، تعمیر و نگهداری، آتش نشانی، امدادرسانی و سوخت رسانی می باشند. طراحی نقشه راه / مسیر و زیرساخت های حمل و نقل در این بخش، نقش حیاتی در راحتی دسترسی و کارایی کلی فرودگاه ایفا می کند.

پارکینگ ها، که به صورت فضای باز و یا ساختمان های طبقاتی هستند، برای توقف وسایل نقلیه مراجعان و کارکنان فرودگاه، خودروهای اجاره ای، تاکسی ها و اتوبوس ها مورد نیاز می باشند. در طراحی گنجایش هر یک از این پارکینگ ها باید تناسب آن با حجم ترافیک مسافر و بار و نقش عملیاتی فرودگاه مورد توجه قرار گیرد. در طراحی فرودگاه، محل پارکینگ ها می تواند نزدیک پایانه مسافری در نظر گرفته شود تا فاصله پیاده روی برای مسافران سفرهای کوتاه مدت به حداقل برسد. برای مسافران سفرهای طولانی مدت بهتر است فضاهای پارکینگ دور از ترمینال پیش بینی شود. همچنین مسیرهای اتصالی بین پارکینگ ها و پایانه، باید متناسب با شرایط جوی و روز و شب تجهیز گردند. این نواحی ضمن مجاورت با پایانه های باری، باید به انبارهای فرودگاه و سایر نقاطی که جابجایی کالا در آن انجام می گیرد، قابل دسترسی باشند. مسیرهای پیاده روی نیز در مجاورت خیابان ها و سیستم گردشی بخش زمینی فرودگاه هستند که به شکل پیاده روها، تونل ها، پل ها و سیستم های اتوماتیک می باشند، ارتباط بین محل پارکینگ ها و خیابان ها تا ساختمان پایانه و همچنین ارتباط بین نقاط مختلف بخش زمینی مورد استفاده مسافران، مراجعان و کارکنان را تأمین می کنند. توجه به معلولین / جانبازان در طراحی این مسیرها و تسهیلات، از اهمیت بالایی برخوردار است تا دسترسی پذیری برای همه فراهم شود. علاوه بر این، فضای سبز / محوطه اطراف این بخش ها می تواند به زیبایی و آرامش محیط کمک کند.

پایانه های مسافری

مسافران با استفاده از تسهیلات حمل و نقلی بخش زمینی، به جلوخان پایانه مسافری می رسند و پس از عبور از آن وارد پایانه مسافری می شوند. در حقیقت، جلوخان منطقه ای برای تردد امن مسافرین و مراجعین بین پایانه و سیستم حمل و نقل مسافری می باشد. مسافران پس از پردازش در پایانه به طرف دروازه های خروجی پایانه هدایت و از آنجا به بخش هوایی منتقل می شوند. بالعکس همین حالت برای مسافران ورودی اتفاق می افتد. در ساختمان پایانه، مجموعه فعالیت هایی جهت پردازش مسافر و بار همراه انجام می گیرد که طراحی پایانه را به مجموعه ای متنوع تبدیل می نماید. آگاهی کامل از تنوع هواپیماهای مسافری مراجعه کننده به فرودگاه و به ویژه نوع غالب آن که بیشترین عملیات را برای جابجایی مسافر انجام می دهد، و همچنین قسمت های مختلف و عملکردهای مرتبط با هر قسمت و ارتباط میان قسمت ها، برای طراحی پایانه لازم و ضروری است، به نحوی که با حداقل زمان سفر ممکن با لحاظ نمودن راحتی دسترسی مسافر و حفظ برنامه و امنیت پروازها، پردازش مسافر انجام گیرد. طراحی پایانه مسافری از طراحی بخش هوایی به خصوص آرایش توقفگاه هواپیماها و از سمت بخش زمینی از سیستم دسترسی فرودگاه تأثیر می پذیرد. جانمایی و ملاحظات توسعه این مجموعه در طرح جامع فرودگاه مشخص می گردد. تمامی پایانه ها باید طوری به نواحی و بخش های دیگر متصل شوند، که فاصله پیاده روی برای مسافران حداقل گردد. در مواردی که فاصله پیاده روی با توجه به شرایط موجود، افزایش می یابد، طراح ملزم است وسایل و تسهیلات جابجا کننده، برای سهولت در امر جابجایی مسافران را تعبیه کند.

پایانه های مسافری، قلب تپنده فرودگاه هستند که با پردازش دقیق و سریع مسافران و بار، نقش کلیدی در تجربه سفر و کارایی عملیاتی ایفا می کنند.

بخش های مختلفی که باید در طراحی پایانه های مسافری فرودگاه طراحی شوند شامل:

• سالن عمومی
• محوطه پذیرش بار و صدور کارت پرواز
• تسهیلات کنترل انتظامی و امنیتی پایانه
• پردازش بار همراه مسافر در باراندازها
• سالن انتظار پرواز
• دروازه های خروجی از پایانه تا سوار شدن به هواپیما
• دفاتر شرکت های هواپیمایی
• تسهیلات عمومی خدمات
• فضاهای مدیریتی پایانه
• تجهیزات اشتراکی پایانه
• محوطه تحویل بار مسافر
• سالن عمومی ورودی
• خدمات و تسهیلات پروازهای بین المللی
• علائم راهنما

ساختمان پایانه باری

رشد روزافزون جابجایی بار هوایی، تحولی در برنامه ریزی و طراحی تسهیلات بار غیرهمراه در فرودگاه ها ایجاد کرده است. از سال های دور، نحوه جابجایی بار غیرهمراه از طریق دو روش استفاده از هواپیماهای تمام باری و یا هواپیماهای مسافری انجام می شود. بار غیرهمراه در شبکه بین المللی غالباً از طریق پروازهای مسافری حمل می گردد. در سال های اخیر، پایانه های باری در فرودگاه ها به مجتمع های کاملی تبدیل شده اند که بار غیرهمراه در آن پردازش می گردد. در واقع، در ساختمان پایانه باری، جریان بار، چه بار بین المللی و چه داخلی، جایگزین جریان مسافر در پایانه مسافری می گردد. در این مجتمع، الگوی جریان بار ساده تر است، زیرا بار به صورت یک شیء قابلیت پردازش منظم و برنامه ریزی شده را دارد. ارائه استانداردهای یکسان جهت طراحی قسمت تسهیلات بار هوایی فرودگاه عملاً امکان پذیر نمی باشد. این ضوابط بسته به نیازهای شرکت های هواپیمایی باری، تناسب میان حجم بارهای داخلی و بین المللی، نیازهای آتی هواپیماهای باری و فناوری پردازش بارهای ورودی و خروجی و اعمال نظارت های مختلف قانونی (ضوابط گمرک) بر روی آن ها می تواند متنوع باشد. این تنوع شامل نوع نظارت ها و تعرفه ها در مناطق آزاد و سایر مناطق نیز می گردد. طراحی دقیق این پایانه ها برای امنیت حمل و نقل بار و کاهش هزینه سفر برای شرکت های باری ضروری است.

ساختمان های جانبی و عملیاتی فرودگاه

برای راهبری فرودگاه و انجام فعالیت های مربوط به جابجایی بار و مسافر و پروازها، عملکردهای متعددی سازماندهی و در ساختمان هایی مستقر می گردند که وظایف و نقش پشتیبانی کننده را بر عهده دارند. این ساختمان ها شامل طیف وسیعی از تأسیسات از جمله برج مراقبت پرواز، ایستگاه های آتش نشانی و امداد، ساختمان های اداری و مدیریتی، مراکز نگهداری و تعمیرات تجهیزات فرودگاهی، تأسیسات سوخت رسانی، و انبارهای مختلف هستند. این ساختمان ها اغلب در بخش زمینی و در نزدیکی مناطق عملیاتی قرار دارند تا دسترسی سریع و کارآمد به نقاط مورد نیاز فراهم شود. طراحی این ساختمان ها باید با توجه به نیازهای عملیاتی و امنیتی فرودگاه صورت گیرد و امکان توسعه آتی نیز در آن ها پیش بینی شود. این بخش ها نقش حیاتی در حفظ ایمنی، کارایی و پایداری عملیات فرودگاه ایفا می کنند.

فرودگاه ها مناطق کلیدی نیازمند کنترل دسترسی

با حجم زیاد افرادی که در حال رفت و آمد به فرودگاه ها هستند، امنیت از اهمیت بالایی برای اپراتورهای فرودگاه برخوردار است. دور نگاه داشتن افراد غیرمجاز و خطرناک از مناطق ممنوعه با استفاده از سیستم های کنترل دسترسی قدرتمند بسیار حائز اهمیت است. امنیت و ایمنی مسافرین و کارکنان به عنوان یک اولویت بزرگ برای فرودگاه ها تلقی می شوند و اپراتورها در حال روی آوردن به تکنولوژی های پیشرفته ای چون سیستم های نظارتی مجهز به آنالیتیک های پیشرفته، راهکارهای مرتبط با اینترنت اشیاء و تجهیزات شبکه سازی پیشرفته هستند تا امنیت تأسیسات خود را تضمین کنند. تقاضا برای محصولات امنیتی فرودگاهی در حال افزایش یافتن است. سیستم های کنترل دسترسی، قلب امنیت فرودگاه ها هستند. هنگامی که صحبت از امنیت می شود، دغدغه اصلی سیستم های کنترل دسترسی به چالشی برای صدور اجازه ورود به افرادی می شود که دارای دسترسی تأییدشده به مناطق ممنوعه هستند. در فرودگاه های شلوغ، این موضوع می تواند به یک چالش واقعی تبدیل شود. راهکارهای کنترل دسترسی و همچنین تلفیق آن ها با سایر پلتفرم های مدیریت داده از اهمیت بالایی برای تضمین حفظ سطح مناسبی از دسترسی در سراسر تأسیسات فرودگاه برخوردار هستند. چالش موجود آن است که بیشتر کارکنان برای خود فرودگاه کار نمی کنند؛ آن ها برای خطوط هوایی، اداره امنیت حمل و نقل (TSA) یا فروشندگان حاضر در محیط فرودگاه کار می کنند. سیستم های کنترل دسترسی به فرودگاه ها اجازه می دهند تا بین فروشندگان تفکیک صورت بگیرد و بین اینکه چه کسی باید یا نباید به برخی مناطق خاص دسترسی داشته باشد، تمایز قائل شد. استفاده از سامانه هوشمند در این زمینه می تواند کارایی را به شدت افزایش دهد.

مناطق کلیدی فرودگاه که نیاز به محافظت دارند

در یک فرودگاه، مناطق مهم و حساس گوناگونی وجود دارد که امنیت آن باید تأمین شود. فرودگاه ها نقاط ممنوعه متعددی دارند که برای حفظ استانداردهای امنیتی، تنها پرسنل مجاز باید اجازه دسترسی به آن ها را داشته باشند. این مناطق شامل موارد زیر می شوند:

1. باند فرودگاه ها: برای جلوگیری از تأخیر و اختلال در فرآیندهای مربوط به تیک آف یا فرود، دسترسی به این مناطق به شدت محدود است.

2. پناهگاه هواپیماها: برای جلوگیری از هرگونه دستکاری و اختلال در هواپیماها، محافظت از این مکان ها ضروری است.

3. مراکز داده: در این مراکز اطلاعات حساس و حیاتی فرودگاه ذخیره سازی می شوند که نیازمند بالاترین سطح امنیت هستند.

4. برج های کنترل ترافیک: این برج ها رفت و آمد هواپیماها و مناطق مربوط به چمدان ها را تحت نظارت در می آورند و هرگونه دسترسی غیرمجاز به آن ها می تواند فاجعه بار باشد.

مناطق مربوط به پیاده شدن/سوار شدن مسافرین نیز نقاط حساسی هستند که نیازمند سیستم های کنترل دسترسی می باشند. از آنجایی که این نقاط بخشی از تلاش فرودگاه برای اعمال کنترل مرزی تلقی می شوند، تفکیک بین مسافرین تازه به مقصد رسیده و مسافرینی که عازم مقصد خود هستند از اهمیت بالایی برخوردار است. مناطقی چون داخل محل تحویل چمدان، اتاق ها و برج های کنترل همگی باید با یک سیستم کنترل دسترسی مورد محافظت قرار بگیرند. افرادی که در صدد وارد آوردن بیشترین میزان خسارت به این نوع تأسیسات هستند، به دنبال دسترسی پیدا کردن به این مناطق خواهند بود. حوالی مناطق حساسی چون مرکز فرمان و کنترل و همچنین مناطق مربوط به ساماندهی چمدان ها باید سیستم های کنترل دسترسی دقیقی بکار گرفته شود. از آنجایی که چمدان ها هدف اصلی تروریست ها و قاچاقچیان هستند، محافظت مناسب از محدوده آن ها بسیار حائز اهمیت است. منطقه دیگری که نیازمند سطوح بالایی از امنیت است، تأسیسات مربوط به خرده فروشی های حاضر در فرودگاه ها می باشد. فرودگاه های مدرن دارای فضاهای بسیار بزرگی از خرده فروشی ها و محل پذیرایی از مسافرین هستند که کالاها و اجناس ارزشمندی را در خود جای داده اند. از آنجایی که تمام افراد می توانند به بسیاری از این مناطق دسترسی داشته باشند، این موضوع حائز اهمیت است که از کالاهای موجود در این فضاها در برابر سرقت و دستکاری محافظت به عمل آید. احراز هویت چندفاکتوری می تواند با درخواست ارائه بج و وارد کردن کد پین از سوی کارکنان، لایه ای مضاعف از امنیت را ایجاد کند. در صورتی که یکی از کارکنان بج خود را گم کند، متخلفی که با آن بج اقدام به ورود کند، بدون وارد کردن کد پین نمی تواند حتی یک درب را باز کند. در حال حاضر استفاده از بیومتریک های پیشرفته در حال افزایش پیدا کردن است و سیستم های تشخیص چهره را نیز شامل می شود.

حصارکشی و جاده حفاظتی

با توجه به مسائل امنیتی و حفاظتی بخش هوایی که اهمیت بسیاری دارد، باید این بخش از فرودگاه از دسترسی افراد و وسایل نقلیه غیرمجاز و نیز حیوانات محفوظ باشد. به همین دلیل، ضروری است کل مرز بخش هوایی به وسیله حصار مطمئن محدود و محصور شود. این حصارکشی نه تنها از ورود افراد متفرقه جلوگیری می کند، بلکه مانعی برای ورود حیوانات به محوطه پروازی نیز محسوب می شود که می تواند خطرات جدی برای عملیات پرواز ایجاد کند. جهت دسترسی و مراقبت های لازم، جاده حفاظتی در طول حصار مزبور و در داخل بخش هوایی احداث می گردد. این جاده به نیروهای امنیتی و کارکنان فرودگاه امکان می دهد تا به سرعت و به آسانی در امتداد مرز حرکت کرده و نظارت دائمی بر منطقه داشته باشند. این زیرساخت های حمل و نقل حفاظتی، جزء جدایی ناپذیر سیستم امنیتی فرودگاه محسوب می شوند و به امنیت حمل و نقل و حفظ آرامش عملیاتی کمک شایانی می کنند. طراحی این جاده باید به گونه ای باشد که امکان تردد وسایل نقلیه امنیتی و اضطراری را در هر شرایطی فراهم آورد و نقشه راه / مسیر مشخصی برای آن وجود داشته باشد.

مناطق مورد نیاز برای توسعه

علاوه بر اجزای مختلف ذکر شده، مناطق دیگری نیز جهت توسعه سال های آتی فرودگاه در قالب برنامه ریزی راهبردی و جامع در نظر گرفته می شوند. این مناطق برای پاسخگویی به رشد آتی ترافیک مسافر و بار، گسترش زیرساخت ها و افزایش ظرفیت عملیاتی فرودگاه حیاتی هستند. همچنین، مناطقی نیز به صورت حریم های برنامه ریزی شده جهت جلوگیری از موانع هوانوردی و آلودگی صوتی برای بخش زمینی و هوایی فرودگاه در نظر گرفته می شوند که جزء اراضی مرتبط با فعالیت های فرودگاه به حساب می آیند. این حریم ها تضمین کننده ایمنی پرواز و کاهش تأثیرات منفی زیست محیطی بر مناطق مسکونی اطراف هستند. در نتیجه، برای ارائه یک طراحی جامع برای فرودگاه، در نظر گرفتن این مناطق امری ضروری است. این برنامه ریزی بلندمدت به فرودگاه اجازه می دهد تا به صورت پایدار رشد کرده و نیازهای آینده حمل و نقل هوایی را برآورده سازد. این شامل تخصیص فضای کافی برای باندها، پایانه ها، پارکینگ ها و سایر زیرساخت های حمل و نقل است که با توجه به پیش بینی زمان سفر و هزینه سفر برای مسافران و شرکت های هواپیمایی، طراحی می شوند. در این راستا، اتصال بین وجهی با سیستم های حمل و نقل عمومی مانند مترو، قطار، اتوبوس و تاکسی، و همچنین دسترسی آسان برای خودرو شخصی، از اهمیت بالایی برخوردار است.

برنامه ریزی جامع برای توسعه آینده فرودگاه، تضمین کننده پایداری و رشد این مراکز حیاتی در صنعت حمل و نقل هوایی است.

سوالات متداول

دسترسی به فرودگاه چگونه است؟

دسترسی به فرودگاه از طریق انواع گزینه های حمل و نقل شامل خودرو شخصی، تاکسی، اتوبوس، مترو، قطار و شاتل فرودگاه امکان پذیر است. وجود پارکینگ های عمومی و اختصاصی و همچنین مسیرهای بزرگراه / جاده دسترسی مناسب، به راحتی دسترسی کمک می کند و مسافران می توانند با استفاده از اپلیکیشن های حمل و نقل بهترین نقشه راه / مسیر را انتخاب کنند.

بخش های اصلی یک فرودگاه کدامند؟

بخش های اصلی یک فرودگاه به طور کلی شامل دو قسمت کلیدی هستند: بخش هوایی (Airside) که مربوط به حرکت و عملیات هواپیماهاست و بخش زمینی (Groundside) که شامل تمامی تسهیلات و زیرساخت های حمل و نقل مربوط به دسترسی مسافران، بار و خدمات زمینی است. پایانه های مسافری و باری نیز از اجزای اصلی هر فرودگاه محسوب می شوند.

تفاوت بخش هوایی و زمینی فرودگاه چیست؟

تفاوت اصلی بخش هوایی و زمینی فرودگاه در نوع عملیات و سطح دسترسی است. بخش هوایی شامل باندها و محوطه های حرکت هواپیماهاست و دسترسی به آن به شدت محدود و کنترل شده است. در مقابل، بخش زمینی شامل پایانه ها، پارکینگ ها، جاده ها و تسهیلات حمل و نقل عمومی است که دسترسی عمومی به آن آزادتر می باشد و برای جابجایی مسافران و بار به فرودگاه و بالعکس استفاده می شود.

اهمیت کنترل دسترسی در فرودگاه ها چیست؟

اهمیت کنترل دسترسی در فرودگاه ها به دلیل حفظ امنیت حمل و نقل و ایمنی مسافران و کارکنان است. با حجم بالای ترافیک انسانی و عملیاتی، کنترل دسترسی از ورود افراد غیرمجاز به مناطق حساس و ممنوعه جلوگیری کرده و ریسک های امنیتی مانند تروریسم، قاچاق و خرابکاری را به حداقل می رساند.

مناطق ممنوعه در فرودگاه کدامند؟

مناطق ممنوعه در فرودگاه شامل بخش هوایی (مانند باند های پرواز، باند های خزش و توقفگاه هواپیما)، پناهگاه های هواپیما، مراکز داده، برج های کنترل ترافیک، و مناطق حساس پردازش چمدان ها و مراکز فرمان و کنترل می شوند. دسترسی به این مناطق تنها برای پرسنل مجاز و با احراز هویت دقیق امکان پذیر است.