زخم تغییرات اقلیمی بر تن تالاب‌ها

به گزارش مجله لوکس تالاب‌ها در فصل مشترک اکوسیستم‌های خشکی و آبی شکل می‌گیرند و می‌توانند ویژگی‌های هر دو اکوسیستم را داشته و در عین حال ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارا باشند. در چنین محیط های انتقالی بین خشکی و آب جمعیت‌های مهم موجودات، نقش‌های کلیدی را در شبکه‌های غذایی ایفا می‌کنند. از این رو از تنوع زیستی بالایی برخوردار هستند و زیستگاه بسیاری از گونه‌های مهم اکولوژیک و اقتصادی محسوب می‌شوند.

در حالی‌که تالاب‌ها ممکن است از نظر ظاهر و ترکیب گونه‌ای بسیار متغیر باشند، آبگرفتگی یک ویژگی مشترک است که به نوبه خود در فرآیندهای خاک و سازگاری موجودات زنده منعکس می‌شود بنابراین آب عامل اصلی در حفظ موجودیت تالاب‌هاست.

انواع مختلفی از تالاب‌ها از مناطق ساحلی شور، مصب‌ها و حتی صخره‌های مرجانی گرفته تا مناطق داخلی سرزمین نظیر رودخانه‌ها، باتلاق‌ها و دریاچه‌ها وجود دارند اما به‌طور کلی بیشتر آن‌ها با آب شیرین مرتبط هستند.

تالاب‌ها همیشه نقش مهمی در زندگی انسان‌ها ایفا کرده‌اند. این اکوسیستم‌ها از جمله مولدترین اکوسیستم‌های جهان هستند که با جنگل‌های بارانی قابل مقایسه اند. علاوه بر این تالاب‌ها نقش‌های حیاتی دیگری دارند که کمتر مشهود هستند به عنوان مثال اکسیژن تولید می‌کنند، کربن ذخیره می‌کنند و چرخه نیتروژن را کامل می‌کنند بنابراین در حالی که تنها شش درصد از سطح زمین را پوشش می‌دهند، خدمات اکوسیستمی نسبتا زیادی را ارائه می‌دهند که برای رفاه اجتماعی و اقتصادی مردم سودمند هستند و محیط زیست آنها را حفاظت می کنند.

ما داخل کشور نزدیک به ۲۵۰ پیکره آبی داریم که نسبت به ابعاد آن‌ها در رده‌های مختلف از جمله برکه، دریاچه، دریاچه متوسط و بزرگ دسته‌بندی می‌شوند و به همراه زیستگاه‌های آبی کنار ساحلی در جمع ۴ میلیون هکتار از اراضی کشور را به خود اختصاص داده‌اند.

تغییرات اقلیمی و تالاب‌ها

در حالی تالاب‌ها نقش مهمی در اکوسیستم ایفا می‌کنند که این پهنه‌های آبی نیز از تبعات تغییرات اقلیمی مصون نمانده‌اند. به گفته حمید نوری – مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی کشور- در منطقه خاورمیانه به‌شدت با موضوع تغییر اقلیم مواجه هستیم. تغییرات اقلیمی موجب شده است که بسیاری از تالاب‌ها و منابع آبی درنقاط مختلف جهان خشک و از تعداد آن‌ها کاسته شود.

با توجه به داده‌های دو دهه اخیر، بارندگی‌های کمتر از نرمال در کشور موجب خشک شدن سطح برخی دریاچه‌ها و تالاب‌ها شده است بنابراین در حال حاضر سطحی شور و نمکی و بافتی نرم و فاقد چسبندگی دارند و در معرض فرسایش بادی قرار گرفته‌اند.

 علی سلاجقه – رییس سازمان حفاظت محیط زیست- در این زمینه به خشکی تالاب‌ها ودریاچه‌های بزرگ جهان اشاره می‌کند و می‌گوید: بر اساس آخرین مقالاتی که ساینس منتشر کرده است، دریاچه‌های بزرگ و منابع عظیم آبی جهان به خشکی گراییده‌اند که این موضوع دال بر افزایش منابع گرد و غبار است.

چه باید کرد؟

در شرایطی که خشکسالی و کم‌آبی ناشی از تغییرات اقلیمی بر تالاب‌ها تاثیر منفی گذاشته است، سحر تاجبخش به تاثیر همکاری‌های بین بخشی برای حفاظت از آب اشاره می‌کند و می‌گوید: بخشی از مدیریت یکپارچه آب مربوط به این است که با ظرفیت‌های موجود بتوانیم به دستگاه‌های کاربر آب چگونگی مدیریت آن را اعلام کنیم همچنین برای فعالیت‌های محیط زیستی و حفظ منابع آبی تالاب‌ها باید تلاش کنیم. سازمان هواشناسی و وزارت نیرو در زمینه تامین داده‌های لازم برای تصمیم‌گیری در این زمینه همکاری کرده‌اند و امیدواریم با استمرار همکاری این کار تکمیل شود.

افشین دانه کار – استاد محیط زیست دانشگاه‌های کشور – نیز با اشاره به اینکه تالاب‌ها بزرگ‌ترین خدمات را به جوامع محلی ارائه می‌دهند که اغلب آن‌ها دیده نمی‌شوند، اظهار می‌کند: حفاظت از تالاب‌ها در امنیت اکوسیستم و امنیت ملی بسیار موثر است و می‌تواند از مهاجرت افراد از مناطق کم آب جلوگیری کند.

به اعتقاد نوری نیاز است به مردم محلی در جهت سازگاری با تغییر اقلیم آموزش داده شود البته به دلیل جغرافیای منطقه، تغییر اقلیم به‌شدت بر کشور ما تاثیر گذاشته است.

به گفته دانه‌کار به نظر می‌رسد باید سطح آگاهی مردم و مسوولان نسبت به این زیستگاه ارزشمند بیش از بیش افزایش یابد و تجربیات چند سال اخیر نشان می‌دهد که بخش بزرگی از خدمات تالاب‌ها را دقیقا زمانی متوجه می‌شویم که آن را از دست داده‌ایم.

بیشتر بخوانید:

تالاب‌ها از مهاجرت اقلیمی جلوگیری می کنند

آبخیزداری راهی برای مهار تاثیرات تغییرات اقلیمی

ایران جزء ۵ کشور با بیشترین تاثیرپذیری از گرد و غبار

چاره تامین غذا و بقا چیست؟

انتهای پیام