برای رفع سوء چک چه باید کرد
برای رفع سوء اثر چک برگشتی، روش های متعددی از جمله تامین موجودی و وصول چک، ارائه لاشه چک برگشتی به بانک، یا کسب رضایت نامه محضری از ذینفع چک وجود دارد. این اقدامات برای حذف سابقه منفی از سیستم بانکی و بازیابی خدمات مالی ضروری است.
چک، به عنوان یکی از مهم ترین اسناد تجاری در مبادلات مالی و اقتصادی، نقش حیاتی ایفا می کند. این سند، تعهدی برای پرداخت وجه در آینده نزدیک یا عندالمطالبه ایجاد می نماید که صادرکننده ملزم به ایفای آن است. با این حال، در مواقعی به دلایل گوناگون، مانند عدم موجودی کافی در حساب، مسدود شدن حساب، یا عدم تطابق امضا، ممکن است چک برگشت بخورد و سوء اثر آن در سوابق بانکی صادرکننده ثبت شود. این اتفاق، تبعات جدی و گسترده ای را در پی دارد که نه تنها بر وضعیت مالی و اعتباری فرد یا کسب وکار تأثیر می گذارد، بلکه می تواند دسترسی به بسیاری از خدمات بانکی و مالی را محدود سازد. آگاهی از این پیامدها و تسلط بر راه های قانونی و عملی برای رفع سوء اثر چک برگشتی، برای هر فردی که با چنین وضعیتی مواجه شده یا ممکن است در آینده مواجه شود، امری ضروری است. در این مقاله، به بررسی جامع فرآیند رفع سوء اثر چک برگشتی، از مفهوم و عواقب آن گرفته تا روش های مختلف و نکات کلیدی در این زمینه خواهیم پرداخت تا راهنمایی کامل و کاربردی برای تمامی ذینفعان ارائه شود.
درک مفهوم چک برگشتی و پیامدهای آن
مواجهه با چک برگشتی می تواند برای صادرکننده و حتی دارنده آن، نگرانی های جدی ایجاد کند. درک صحیح از ماهیت چک برگشتی و عواقب قانونی و بانکی آن، گام نخست برای مدیریت و حل این مشکل است.
چک برگشتی چیست و چرا صادر می شود؟
چک برگشتی یا چک بلامحل، به چکی گفته می شود که هنگام ارائه به بانک در تاریخ سررسید، به دلایلی مانند عدم موجودی کافی در حساب، مسدود بودن حساب صادرکننده، یا هرگونه نقص در مشخصات ظاهری (مانند عدم تطابق امضا یا قلم خوردگی)، توسط بانک پرداخت نمی شود و یک گواهینامه عدم پرداخت صادر می گردد. این گواهینامه نشان دهنده نقص در تعهد پرداخت صادرکننده چک است و به معنای ثبت سوء اثر چک در سوابق بانکی اوست.
دلایل رایج برگشت خوردن چک عبارتند از:
- عدم موجودی یا کسری حساب: متداول ترین دلیل، کافی نبودن وجه در حساب جاری صادرکننده برای پوشش مبلغ چک است.
- بسته یا مسدود بودن حساب: حساب صادرکننده ممکن است به دلایل قانونی یا قضایی، یا حتی به درخواست خود شخص، بسته یا مسدود شده باشد.
- تطابق نداشتن امضا: در صورتی که امضای روی چک با نمونه امضای ثبت شده در بانک مطابقت نداشته باشد، چک برگشت می خورد.
- قلم خوردگی یا نقص در مندرجات: هرگونه خط خوردگی، دست کاری، یا نقص در اطلاعات ضروری چک (مانند مبلغ، تاریخ یا نام گیرنده) می تواند منجر به برگشت خوردن آن شود.
- دستور عدم پرداخت: صادرکننده چک ممکن است قبل از سررسید، به دلایل موجه (مانند سرقت یا مفقودی چک)، دستور کتبی عدم پرداخت را به بانک ارائه کرده باشد.
محدودیت ها و عواقب بانکی چک برگشتی
برگشت خوردن چک، علاوه بر تبعات حقوقی و کیفری، محدودیت های جدی بانکی را برای صادرکننده به همراه دارد. این محدودیت ها تا زمان رفع سوء اثر چک در سیستم بانکی ادامه خواهند داشت:
- ممنوعیت افتتاح حساب و دریافت کارت بانکی جدید: صادرکننده چک برگشتی مجاز به افتتاح هیچ نوع حساب بانکی جدید و دریافت کارت عابربانک نخواهد بود.
- مسدود شدن سایر حساب ها: تمامی حساب های بانکی صادرکننده چک برگشتی در کلیه بانک ها و مؤسسات مالی، به میزان کسری مبلغ چک، مسدود می شوند و تا رفع سوء اثر امکان برداشت از آن ها وجود نخواهد داشت.
- ممنوعیت دریافت تسهیلات و ضمانت نامه های بانکی: شخص دارای سابقه چک برگشتی از دریافت هرگونه وام، تسهیلات بانکی، و صدور ضمانت نامه های ارزی یا ریالی محروم می شود.
- عدم امکان ثبت و صدور دسته چک جدید (سامانه صیاد): با توجه به قوانین جدید، صادرکننده نمی تواند دسته چک جدیدی دریافت کند یا چک های جدید را در سامانه صیاد ثبت کند.
- محدودیت های دیگر: در مراحل پیشرفته تر قضایی، ممکن است محدودیت هایی نظیر ممنوع الخروجی یا حتی حکم جلب برای صادرکننده صادر شود.
انواع چک برگشتی: کیفری، حقوقی و ثبتی
برگشت خوردن چک می تواند پیامدهای متفاوتی در پی داشته باشد که بسته به شرایط، به سه دسته کیفری، حقوقی و ثبتی تقسیم می شود:
- چک کیفری: اگر چک حال (وعده دار نباشد) و در مهلت های قانونی مشخص (شش ماه از تاریخ صدور برای برگشت زدن و شش ماه پس از برگشت برای شکایت کیفری) اقدام شود، قابلیت پیگیری کیفری دارد و می تواند منجر به مجازات حبس برای صادرکننده شود.
- چک حقوقی: در صورتی که شرایط لازم برای پیگیری کیفری فراهم نباشد (مانند گذشت مهلت های قانونی یا وعده دار بودن چک)، دارنده می تواند از طریق مراجع حقوقی برای مطالبه وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه اقدام کند.
- چک ثبتی: در برخی موارد، دارنده می تواند از طریق مراجع ثبتی برای صدور اجراییه و وصول مبلغ چک اقدام کند. این روش معمولاً سریع تر از فرآیند حقوقی است و نیاز به لاشه چک دارد.
روش های گام به گام رفع سوء اثر چک برگشتی: راهنمای جامع
رفع سوء اثر چک برگشتی فرآیندی است که نیازمند آگاهی دقیق از مراحل و الزامات قانونی است. در این بخش، به تفصیل به روش های موجود برای حذف سابقه منفی چک برگشتی از سیستم بانکی پرداخته می شود.
رفع سوء اثر با وجود لاشه چک
دسترسی به لاشه چک برگشتی، فرآیند رفع سوء اثر را ساده تر و سریع تر می کند. در این حالت، صادرکننده می تواند با همکاری دارنده چک، اقدام به رفع سوء اثر نماید:
-
تأمین موجودی و وصول توسط ذینفع:
در این روش، صادرکننده چک باید مبلغ کسری موجودی را به حساب جاری خود واریز کند. پس از تأمین وجه، دارنده چک (ذینفع) مجدداً به بانک مراجعه کرده و مبلغ چک را وصول می نماید. با پرداخت کامل وجه چک و اعلام وصول آن توسط بانک، سوء اثر از سوابق صادرکننده حذف می شود. این روش یکی از ساده ترین و سریع ترین راه ها برای رفع سوء اثر است.
-
ارائه لاشه چک برگشتی به بانک توسط صادرکننده:
در این حالت، صادرکننده با دارنده چک خارج از سیستم بانکی به توافق می رسد (مثلاً با پرداخت نقدی مبلغ چک یا ارائه یک چک جدید با تاریخ دیگر). پس از تسویه حساب، صادرکننده، لاشه چک برگشتی را از دارنده دریافت کرده و آن را به شعبه بانک خود تحویل می دهد. بانک پس از بررسی و اطمینان از صحت لاشه، رسید به صادرکننده ارائه کرده و فرآیند رفع سوء اثر را آغاز می کند.
رفع سوء اثر بدون دسترسی به لاشه چک یا عدم همکاری ذینفع
در مواردی که لاشه چک به هر دلیلی در دسترس نیست (مانند مفقودی، سرقت یا از بین رفتن) یا دارنده چک حاضر به همکاری برای استرداد لاشه نیست، روش های دیگری برای رفع سوء اثر پیش بینی شده است:
-
ارائه رضایت نامه محضری ذینفع چک به بانک:
اگر لاشه چک موجود نباشد، دارنده چک می تواند با حضور در یکی از دفاتر اسناد رسمی، رضایت خود را مبنی بر دریافت وجه و رفع سوء اثر چک اعلام و یک رضایت نامه رسمی تنظیم کند. صادرکننده چک باید این رضایت نامه محضری را به شعبه بانکی که چک را برگشت زده است، تحویل دهد. بانک موظف است با دریافت این سند رسمی، نسبت به رفع سوء اثر اقدام کند.
نکته مهم: در صورتی که دارنده چک شخص حقوقی (مانند شرکت یا سازمان) یا نهاد عمومی غیردولتی باشد، ارائه نامه رسمی با امضای صاحبان امضا و مهر معتبر شرکت یا نهاد، به جای رضایت نامه محضری کفایت می کند.
-
واریز مبلغ چک به سپرده قرض الحسنه جاری و مسدود کردن آن:
در شرایطی که دارنده چک حاضر به همکاری نباشد و امکان دسترسی به لاشه چک یا رضایت نامه محضری فراهم نیست، صادرکننده می تواند معادل مبلغ کسری چک را به سپرده قرض الحسنه جاری خود واریز کند و از بانک درخواست مسدود کردن این مبلغ را نماید. این مبلغ به مدت حداقل ۱۲ ماه (و در برخی قوانین سابق تا ۲۴ ماه) مسدود می شود تا دارنده چک در صورت مراجعه به بانک، بتواند وجه خود را دریافت کند. بانک در این شرایط مکلف است ظرف مدت ۵ روز کاری، تأمین وجه را طی نامه ای رسمی به دارنده چک (فردی که گواهی نامه عدم پرداخت به نامش صادر شده) اطلاع دهد و سپس نسبت به رفع سوء اثر از سوابق صادرکننده اقدام کند. البته این روش مشروط بر این است که حساب جاری صادرکننده توسط مراجع قضایی مسدود نشده باشد.
-
ارائه حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر یا برائت ذمه:
در صورتی که صادرکننده چک از طریق مراجع قضایی، حکم قطعی مبنی بر رفع سوء اثر، پرداخت وجه چک یا برائت ذمه خود را دریافت کرده باشد، می تواند این حکم را به بانک ارائه دهد. بانک پس از تأیید اصالت و اعتبار حکم، موظف به رفع سوء اثر از چک برگشتی است. این روش معمولاً در پی طرح دعوا در دادگاه و اثبات عدم مسئولیت صادرکننده یا انجام تعهدات وی صورت می گیرد.
-
ارائه نامه رسمی از مرجع ثبتی ذیصلاح:
مطابق آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا، در صورتی که دارنده چک از طریق اداره ثبت برای وصول وجه چک اقدام کرده باشد، لاشه چک در پرونده های اجرایی ثبت نگهداری می شود. در این حالت، صادرکننده می تواند با ارائه نامه رسمی از مرجع ثبتی ذیصلاح (که حاوی شماره، تاریخ و مبلغ چک و تأییدیه نگهداری لاشه در پرونده ثبت است) به بانک، درخواست رفع سوء اثر کند. این نامه به منزله جایگزین اصل لاشه چک تلقی می شود و بانک بر اساس آن اقدام می نماید.
-
انقضای مدت نگهداری سوابق (مرور زمان ۳ ساله):
یکی از روش های خودکار برای رفع سوء اثر چک برگشتی، انقضای مدت زمان قانونی نگهداری سوابق در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی است. اگر صادرکننده چک به هر دلیلی هیچ یک از روش های فوق را برای رفع سوء اثر انجام ندهد و در طول این مدت، دارنده چک نیز هیچ گونه دعوای حقوقی یا کیفری علیه او طرح نکند، پس از گذشت ۳ سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت، سوء اثر چک به صورت خودکار از سیستم بانک مرکزی حذف می شود. لازم به ذکر است که این مدت در قوانین قبلی ۷ سال بود که به ۳ سال کاهش یافته است.
چالش ها و نکات کلیدی در فرآیند رفع سوء اثر
فرآیند رفع سوء اثر چک برگشتی، با توجه به قوانین و رویه های بانکی و قضایی، ممکن است با چالش ها و سوالاتی همراه باشد که آگاهی از آن ها برای صادرکننده چک ضروری است.
مدت زمان رفع سوء اثر و خروج از لیست سیاه بانکی
پس از انجام یکی از روش های رفع سوء اثر، بانک موظف است فرآیند حذف سابقه منفی را آغاز کند. این فرآیند معمولاً ۷ تا ۱۰ روز کاری زمان می برد تا اطلاعات از سامانه بانک مرکزی به روزرسانی شود. در صورتی که پس از این مدت، سابقه چک برگشتی شما همچنان در استعلامات بانکی مشاهده شد، باید حضوری به شعبه بانکی که چک را صادر کرده اید، مراجعه کرده و پیگیری های لازم را انجام دهید. بانک مکلف است به درخواست مشتری، صورت کامل سوابق چک های برگشتی او را با درج تاریخ برگشت ارائه دهد.
هزینه های مرتبط با رفع سوء اثر چک برگشتی
علاوه بر مبلغ اصلی کسری موجودی چک که باید تأمین شود، فرآیند ثبت و رفع سوء اثر چک برگشتی شامل کارمزدهای بانکی نیز هست. کارمزد صدور گواهی نامه عدم پرداخت (ثبت برگشتی چک) معمولاً ۱۲,۰۰۰ تومان و کارمزد رفع سوء اثر چک برگشتی در دو مرحله (هر مرحله ۱۲,۰۰۰ تومان + ۲,۰۰۰ تومان) و در مجموع ۱۴,۰۰۰ تومان می باشد. بنابراین، بانک ها بابت هر چک برگشتی و فرآیند رفع سوء اثر آن، در مجموع حدود ۲۶,۰۰۰ تومان کارمزد دریافت می کنند.
فرصت ۱۰ روزه رفع سوء اثر در قوانین جدید
بر اساس ضوابط جدید، صادرکننده چک برگشتی از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت، ۱۰ روز فرصت دارد تا نسبت به رفع سوء اثر چک خود اقدام کند. در صورتی که در این بازه زمانی، اقدام مؤثری صورت نگیرد، بانک مرکزی موظف است اطلاعات مربوط به گواهینامه عدم پرداخت را از طریق سامانه های مربوطه، در دسترس تمامی بانک ها، مؤسسات اعتباری غیربانکی و عموم مردم قرار دهد. این امر به معنای تشدید محدودیت های بانکی و اعتباری برای صادرکننده خواهد بود.
امکان افتتاح حساب جاری و دریافت دسته چک با سابقه برگشتی
پیش از اصلاحات قانونی، داشتن سابقه چک برگشتی یا بدهی غیرجاری، مانع از افتتاح حساب جاری می شد. اما با اصلاحیه اخیر شورای پول و اعتبار، این ممنوعیت تا حدودی برداشته شده است. اشخاص حقیقی و حقوقی که فاقد شرایط دریافت دسته چک یا دارای بدهی غیرجاری هستند، می توانند نسبت به افتتاح حساب جاری اقدام کنند، اما بدون امکان دریافت دسته چک. برای دریافت دسته چک جدید، حتی با سابقه برگشتی، شرایط خاص و سخت گیرانه ای وجود دارد، به ویژه برای بنگاه های اقتصادی و واحدهای تولیدی. این شرایط شامل ارائه اظهارنامه مالیاتی ثبت شده، لیست واریز حق بیمه، و تأییدیه بانک مرکزی مبنی بر عدم تأثیر منفی بر فعالیت اقتصادی و اشتغال می شود. صدور دسته چک جدید برای مشتریانی که حساب جاری شان به دلایل قانونی یا قضایی مسدود شده باشد، همچنان ممنوع است.
اگر حساب جاری مشتری توسط مراجع قضایی مسدود شده باشد، حتی با رعایت سایر شرایط، امکان دریافت دسته چک جدید وجود نخواهد داشت.
رفع سوء اثر چک های صیادی قدیمی (قبل از ۱۴۰۰) و گم شدن لاشه
چک های صیادی که قبل از سال ۱۴۰۰ برگشت خورده اند، همچنان مشمول قوانین رفع سوء اثر هستند. در صورتی که لاشه چک برگشتی مفقود شده باشد و دارنده نیز حاضر به همکاری نباشد، صادرکننده می تواند از روش های جایگزین مانند واریز مبلغ چک به حساب و مسدود کردن آن برای ۱۲ ماه یا ارائه حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر استفاده کند.
وضعیت چک های برگشتی ضمانتی و پرداخت وجه بدون رفع سابقه
چک های ضمانتی یا امانی نیز در صورت برگشت خوردن، مشمول قوانین رفع سوء اثر می شوند. اگر مبلغ چک پرداخت شده باشد اما سابقه رفع نشده باشد، این موضوع معمولاً به دلیل عدم ثبت صحیح فرآیند رفع سوء اثر در سیستم بانکی است. در این شرایط، صادرکننده باید با مراجعه حضوری به شعبه بانک مربوطه و ارائه مستندات پرداخت (مانند فیش واریز یا رسید)، پیگیری کند تا سابقه از سیستم حذف شود.
جنبه های قانونی تکمیلی و مجازات های چک برگشتی
برگشت خوردن چک، فراتر از محدودیت های بانکی، پیامدهای قانونی متعددی دارد که از مجازات های مالی تا حبس و توقیف اموال را در بر می گیرد.
مجازات های قانونی صادرکننده چک برگشتی
بر اساس قوانین صدور چک، به ویژه ماده ۷ قانون جدید، برای چک های برگشتی بلامحل که جنبه کیفری پیدا می کنند، مجازات حبس پیش بینی شده است. میزان حبس، متناسب با مبلغ چک برگشتی تعیین می گردد:
- چک با مبلغ کمتر از یک میلیون تومان: در این موارد، قاضی می تواند مجازات های جایگزین حبس را در نظر بگیرد.
- چک با مبلغ یک تا پنج میلیون تومان: مجازات از سه ماه تا شش ماه حبس.
- چک با مبلغ بیش از پنج میلیون تومان تا ۲۰ میلیون تومان: مجازات از شش ماه تا یک سال حبس.
- چک با مبلغ بیش از ۲۰ میلیون تومان: مجازات از یک تا دو سال حبس.
این مجازات ها علاوه بر سایر محدودیت های بانکی مانند ممنوعیت دریافت دسته چک جدید یا افتتاح حساب است.
حکم جلب و توقیف اموال بابت چک برگشتی
در صورتی که دارنده چک، از طریق مراجع قضایی اقدام به شکایت کیفری نماید و شرایط جرم چک برگشتی احراز شود، دادگاه می تواند حکم جلب صادرکننده را صادر کند. حکم جلب می تواند به دو صورت صادر شود:
- حکم جلب عادی: در این حالت، محل سکونت یا کار بدهکار مشخص است و جلب توسط پلیس در همان محل صورت می گیرد.
- حکم جلب سیار: اگر محل بدهکار نامشخص باشد، حکم جلب سیار صادر می شود و کلیه کلانتری ها در سراسر کشور موظف به اجرای آن هستند.
همچنین، اگر طلبکار از دادگاه رأی قطعی مبنی بر محکومیت صادرکننده چک دریافت کند، می تواند از طریق اجرای احکام دادگستری، درخواست توقیف اموال صادرکننده را مطرح نماید. اموالی که توقیف می شوند، تا زمان وصول مطالبات یا اجرای کامل حکم، در اختیار مراجع قضایی باقی خواهند ماند.
درخواست اعسار (تقسیط بدهی) چک برگشتی
اگر صادرکننده چک برگشتی توان پرداخت یکجای مبلغ بدهی را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار (تقسیط بدهی) را به دادگاه ارائه دهد. در صورت پذیرش اعسار توسط دادگاه، بدهی به صورت اقساطی پرداخت خواهد شد و صادرکننده تا زمان تعیین شده از سوی دادگاه، از مجازات حبس معاف می گردد. این راهکار برای جلوگیری از عواقب سنگین قانونی ناشی از ناتوانی در پرداخت بدهی، بسیار حائز اهمیت است.
تکلیف چک برگشتی متوفی
در صورتی که صادرکننده چک، پیش از وصول آن فوت کند و موجودی حساب نیز کافی نباشد، مسئولیت پرداخت وجه چک بر عهده ورثه خواهد بود. ورثه مکلفند مبلغ چک را از ماترک (اموال به جای مانده از متوفی) پرداخت نمایند. اگر متوفی هیچ اموالی نداشته باشد یا اموالش برای پوشش بدهی کافی نباشد، ورثه نسبت به مازاد آن تکلیفی ندارند.
مروری بر قوانین جدید چک برگشتی صیادی
قانون جدید چک (به ویژه قانون صدور چک اصلاحی سال ۱۳۹۷) با هدف ساماندهی و افزایش اعتبار چک ها در کشور اجرایی شده است. مهم ترین تغییرات و ویژگی های آن عبارتند از:
- ثبت در سامانه صیاد: تمامی چک های جدید (صیادی) باید در سامانه یکپارچه بانک مرکزی (سامانه صیاد) ثبت شوند. در غیر این صورت، بانک ها از پرداخت وجه یا صدور گواهی عدم پرداخت خودداری می کنند.
- استعلام اعتبار صادرکننده: قبل از دریافت چک، دارنده می تواند از طریق سامانه صیاد یا پیامک، سوابق اعتباری صادرکننده را استعلام کند.
- سهولت در پیگیری قضایی: در قانون جدید، فرآیند صدور اجراییه برای چک های برگشتی صیادی، بدون نیاز به طی کردن مراحل طولانی دادرسی، تسریع شده است.
- محدودیت های شدیدتر برای صادرکننده: محرومیت های بانکی و مالی برای صادرکنندگان چک برگشتی در قوانین جدید، گسترده تر و سخت گیرانه تر شده است تا از صدور بی رویه چک بلامحل جلوگیری شود.
چگونگی استعلام وضعیت چک برگشتی
یکی از اقدامات مهم برای صادرکننده و دارنده چک، استعلام وضعیت چک برگشتی است. این استعلام به افراد کمک می کند تا از وجود یا عدم وجود سابقه چک برگشتی مطلع شوند.
استعلام آنلاین از طریق سامانه صیاد بانک مرکزی
سامانه صیاد بانک مرکزی، ابزاری کارآمد برای استعلام وضعیت اعتباری صادرکنندگان چک و همچنین وضعیت چک های برگشتی است. این سامانه امکان استعلام آنلاین را فراهم می کند که از طریق درگاه های مشخص بانکی یا سایت های مجاز قابل دسترسی است. با وارد کردن اطلاعات چک صیادی، می توان از وضعیت ثبت، تایید، انتقال، و همچنین سوابق برگشتی صادرکننده مطلع شد.
استعلام پیامکی با کد ملی (۷۰۱۷۰۱)
برای استعلام سریع و آسان وضعیت چک برگشتی، می توان از سامانه پیامکی بانک مرکزی استفاده کرد. این روش نیاز به دسترسی به اینترنت ندارد و با ارسال یک پیامک ساده، اطلاعات مورد نیاز در اختیار قرار می گیرد:
- نحوه ارسال پیامک: کد ۱۶ رقمی مندرج روی برگ چک را بدون هیچ کاراکتر اضافی به سرشماره ۷۰۱۷۰۱ ارسال کنید.
- پاسخ استعلام: نتیجه استعلام معمولاً پس از ۱۵ دقیقه به صورت یک پیامک حاوی رتبه بندی اعتباری و رنگ بندی برای شما ارسال می شود.
- رنگ بندی وضعیت چک:
- سفید: صادرکننده فاقد هرگونه سابقه چک برگشتی است یا تمامی سوء اثرها رفع شده اند.
- زرد: صادرکننده دارای تنها یک فقره چک برگشتی یا مجموع مبلغ چک های برگشتی وی حداکثر ۵ میلیون تومان است.
- نارنجی: صادرکننده دارای ۲ تا ۴ فقره چک برگشتی یا مجموع مبلغ چک های برگشتی وی حداکثر ۲۰ میلیون تومان است.
- قهوه ای: صادرکننده دارای ۵ تا ۱۰ فقره چک برگشتی یا مجموع مبلغ چک های برگشتی وی حداکثر ۵۰ میلیون تومان است.
- قرمز: صادرکننده دارای بیش از ۱۰ فقره چک برگشتی یا مجموع مبلغ چک های برگشتی وی بیش از ۵۰ میلیون تومان است.
- هزینه و تعداد مجاز استعلام: هزینه هر استعلام پیامکی ۳۵۰ تومان است و افراد می توانند روزانه تا ۴ بار از این طریق استعلام بگیرند.
استفاده از سیستم پیامکی ۷۰۱۷۰۱، یک راهکار سریع و کارآمد برای ارزیابی اولیه ریسک معامله با چک است، اما برای اطمینان کامل، همواره توصیه می شود اطلاعات دقیق تر از طریق سامانه صیاد یا بانک مربوطه پیگیری شود.
نتیجه گیری
چک برگشتی، به عنوان یک معضل رایج در معاملات مالی، می تواند پیامدهای جدی و گسترده ای را برای صادرکننده به همراه داشته باشد. از محدودیت های بانکی نظیر ممنوعیت افتتاح حساب و دریافت تسهیلات گرفته تا مجازات های قانونی مانند حبس و توقیف اموال، همگی بر اهمیت رفع سوء اثر از سوابق مالی تأکید دارند.
برای رفع سوء اثر چک برگشتی، روش های متعددی پیش بینی شده است که بسته به شرایط (وجود یا عدم وجود لاشه چک، همکاری دارنده، یا اقدامات قضایی)، متفاوت هستند. از تأمین موجودی و وصول چک توسط ذینفع گرفته تا ارائه رضایت نامه محضری، واریز مبلغ چک به حساب و مسدود کردن آن، یا ارائه حکم قضایی، همگی راه هایی هستند که به حذف سابقه منفی کمک می کنند. حتی در صورت عدم اقدام، پس از گذشت سه سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت، و در صورت عدم طرح دعوای قضایی، سوء اثر به صورت خودکار رفع می شود.
آگاهی از مدت زمان لازم برای رفع سوء اثر، هزینه های مرتبط، فرصت ۱۰ روزه قانونی، و همچنین قوانین جدید چک صیادی، برای تمامی افراد درگیر با این موضوع حیاتی است. همچنین، استعلام منظم وضعیت چک های برگشتی از طریق سامانه صیاد یا پیامک، می تواند به مدیریت بهتر وضعیت و پیشگیری از مشکلات آتی کمک کند. در نهایت، اقدام به موقع و در صورت لزوم، مشورت با متخصصین حقوقی و بانکی، کلید اصلی برای حل مؤثر و قانونی مشکل چک برگشتی و بازیابی اعتبار مالی است.