متن فسخ قرارداد توافقی
فسخ قرارداد توافقی، که در اصطلاح حقوقی «اقاله» نیز نامیده می شود، به معنای خاتمه دادن به یک قرارداد با رضایت و اراده مشترک تمامی طرفین آن است. این روش، راهکاری قانونی و مؤثر برای پایان بخشیدن به تعهدات قراردادی بدون نیاز به مداخله مراجع قضایی است و شرایطی را فراهم می آورد تا طرفین بتوانند به صورت مسالمت آمیز و با توافق متقابل، از ادامه اجرای قرارداد صرف نظر کنند. این فرآیند نه تنها از بروز اختلافات و طرح دعاوی حقوقی پیشگیری می کند، بلکه در زمان و هزینه ها نیز صرفه جویی قابل توجهی به همراه دارد.
در روابط حقوقی و تجاری، گاهی شرایطی پیش می آید که ادامه یک قرارداد، دیگر به صلاح طرفین نیست یا اهداف اولیه آن محقق نشده است. در چنین مواقعی، به جای اینکه یکی از طرفین به تنهایی تصمیم به فسخ بگیرد و به دنبال آن درگیر پیچیدگی های حقوقی و احتمالاً دعاوی قضایی شود، بهترین راهکار، استفاده از مفهوم فسخ توافقی است. این شیوه، مبنای تفاهم و همکاری را حفظ کرده و به طرفین امکان می دهد تا با حفظ روابط حرفه ای و شخصی، مسیر جدیدی را در پیش بگیرند. این مقاله راهنمای جامعی برای درک مفهوم فسخ توافقی، تفاوت های آن با سایر روش های خاتمه قرارداد، نکات حقوقی کلیدی در تنظیم متن آن، مدارک مورد نیاز و ارائه نمونه های کاربردی برای قراردادهای مختلف ارائه می دهد.
فسخ قرارداد توافقی (اقاله) چیست و چه تفاوتی با سایر روش های خاتمه قرارداد دارد؟
فسخ قرارداد توافقی، که در فقه و حقوق ایران تحت عنوان اقاله یا تفاسخ شناخته می شود، زمانی محقق می گردد که طرفین یک قرارداد به طور مشترک و با اراده آزاد، تصمیم به برهم زدن آن قرارداد می گیرند. این اراده مشترک، جوهره اقاله را تشکیل می دهد و آن را از سایر طرق خاتمه قرارداد متمایز می سازد. ماده ۲۸۳ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به این مفهوم اشاره دارد که «بعد از معامله طرفین می توانند به تراضی آن را اقاله و تفاسخ کنند.» این عبارت به روشنی نشان می دهد که اقاله، نتیجه توافق و رضایت دوجانبه است.
تعریف حقوقی اقاله (فسخ توافقی)
اقاله به معنای برهم زدن و بی اعتبار کردن قراردادی است که به صورت صحیح منعقد شده است. برخلاف فسخ یک جانبه که ناشی از اعمال حق خیار (اختیار فسخ) توسط یکی از طرفین است، در اقاله هر دو طرف با توافق کامل و بدون هیچ اجباری، تصمیم به پایان دادن به رابطه قراردادی می گیرند. این توافق می تواند به هر لفظ یا فعلی که دلالت بر قصد برهم زدن معامله کند، واقع شود. به عنوان مثال، اگر فروشنده و خریدار بر سر بازگرداندن کالا و مبلغ آن به توافق برسند، اقاله محقق شده است. در واقع، اقاله خود نوعی قرارداد است که موضوع آن برهم زدن یک قرارداد سابق است و تابع شرایط عمومی صحت معاملات است.
تفاوت اقاله با فسخ یک جانبه (خیارات)
تفاوت اساسی بین اقاله و فسخ یک جانبه در منشأ و ماهیت آنهاست. فسخ یک جانبه، اعمال حق قانونی یا قراردادی است که تحت عنوان خیارات (اختیارات فسخ) در قانون مدنی پیش بینی شده اند. خیارات به یکی از طرفین قرارداد (یا هر دو) اجازه می دهد تا بدون نیاز به رضایت طرف دیگر، قرارداد را برهم بزند. نمونه هایی از خیارات شامل خیار غبن (ضرر فاحش)، خیار عیب (وجود عیب در کالا یا مورد معامله)، خیار تأخیر ثمن (تأخیر در پرداخت قیمت) و خیار شرط (شرط فسخ در قرارداد) هستند. در این موارد، اراده یکی از طرفین برای اعمال حق فسخ کفایت می کند. در مقابل، اقاله کاملاً مبتنی بر اراده مشترک و توافق هر دو طرف قرارداد است.
تفاوت اقاله با بطلان قرارداد
بطلان قرارداد به معنای آن است که قرارداد از ابتدا و اساساً فاقد اعتبار و اثر حقوقی بوده است. دلایل بطلان ممکن است شامل عدم وجود قصد و رضا، عدم اهلیت طرفین، نامشروع بودن جهت معامله، یا نامعین بودن موضوع معامله باشد. یک قرارداد باطل، هرگز وجود حقوقی پیدا نکرده و هیچ اثر قانونی بر آن مترتب نیست. اما اقاله، برهم زدن قراردادی است که به درستی و با رعایت تمام شرایط قانونی منعقد شده و در زمان خود کاملاً معتبر بوده است. اقاله، اثرات قرارداد را از زمان توافق برهم زدن، از بین می برد و نه از ابتدای انعقاد آن. به عبارت دیگر، اقاله به آینده ناظر است و گذشته را تحت تأثیر قرار نمی دهد.
شرایط اساسی تحقق اقاله
برای اینکه یک اقاله به طور صحیح و قانونی محقق شود، لازم است شرایط زیر رعایت گردد:
- رضایت کامل و باطنی طرفین: مهم ترین شرط اقاله، توافق و رضایت قلبی و باطنی هر دو طرف قرارداد برای برهم زدن آن است. این رضایت باید آزادانه و بدون هیچ گونه اکراه یا اجبار خارجی باشد.
- اهلیت طرفین برای معامله: هر دو طرف که قصد اقاله دارند، باید دارای اهلیت قانونی برای انجام معامله باشند؛ یعنی بالغ، عاقل و رشید باشند. اگر یکی از طرفین فاقد اهلیت باشد (مثلاً صغیر یا مجنون)، اقاله او باطل خواهد بود.
- موضوع معین: موضوع اقاله باید همان قراردادی باشد که قصد برهم زدن آن وجود دارد. یعنی باید به وضوح مشخص شود که کدام قرارداد و با چه مشخصاتی (مثلاً تاریخ و شماره) مورد اقاله قرار می گیرد.
نکات حقوقی و عملی کلیدی در تنظیم متن فسخ قرارداد توافقی
تنظیم یک متن فسخ قرارداد توافقی (اقاله نامه) با دقت و جزئیات حقوقی کافی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است تا از هرگونه ابهام یا اختلاف احتمالی در آینده جلوگیری شود. این سند باید به گونه ای جامع باشد که تمامی جوانب خاتمه قرارداد و تسویه حساب های مربوطه را پوشش دهد.
مشخصات دقیق و کامل طرفین
در ابتدای متن فسخ نامه، باید مشخصات کامل و دقیق هر یک از طرفین قرارداد ذکر شود. این اطلاعات شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، کد ملی، تاریخ تولد، نشانی دقیق اقامتگاه، و شماره تماس است. اگر یکی از طرفین شخص حقوقی (شرکت یا موسسه) باشد، باید نام کامل شرکت، شماره ثبت، کد اقتصادی، شناسه ملی، نشانی دفتر مرکزی، و مشخصات نماینده قانونی (مدیر عامل یا وکیل) با ارائه مستندات نمایندگی قید گردد. دقت در این بخش از بروز خطاهای هویتی و حقوقی جلوگیری می کند.
شناسایی و ذکر صریح قرارداد اصلی
برای جلوگیری از هرگونه ابهام، باید قرارداد اصلی که قرار است فسخ شود، به صورت صریح و با جزئیات کامل در متن فسخ نامه شناسایی گردد. این اطلاعات شامل نوع قرارداد (مثلاً قرارداد اجاره، مبایعه نامه، قرارداد کار)، شماره قرارداد (در صورت وجود)، تاریخ دقیق انعقاد قرارداد، موضوع قرارداد اولیه، و طرفین آن است. این امر به وضوح نشان می دهد که توافق فعلی دقیقاً به کدام رابطه حقوقی قبلی مربوط می شود.
اعلام اراده صریح و رضایت کامل طرفین
متن فسخ نامه باید به وضوح بیان کند که فسخ قرارداد با توافق و رضایت کامل و بدون هیچ گونه اکراه و اجباری از سوی هر دو طرف صورت گرفته است. استفاده از عباراتی نظیر «طرفین با رضایت کامل و بدون هیچ گونه قید و شرطی توافق به اقاله قرارداد مذکور نموده اند» یا «این فسخ نامه با اراده آزاد و مشترک طرفین تنظیم و امضا گردیده است» ضروری است. این بخش، جنبه توافقی بودن فسخ را تقویت می کند و مشروعیت حقوقی آن را تضمین می نماید.
تعیین تکلیف تعهدات و آثار قرارداد پیشین
یکی از حیاتی ترین بخش های فسخ نامه، تعیین تکلیف جامع و دقیق نسبت به تعهدات انجام شده و نشده و آثار مالی و غیرمالی قرارداد اولیه است. این موضوع می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تسویه حساب های مالی: باید به وضوح مشخص شود که چه مبالغی (مانند ثمن معامله، ودیعه، اجاره بها، پیش پرداخت ها یا خسارات توافقی) باید بین طرفین رد و بدل شود و نحوه و مهلت پرداخت یا استرداد آن ها چگونه است.
- استرداد عین یا منافع مورد معامله: اگر مورد معامله عین مشخصی باشد (مانند ملک، خودرو، کالا)، باید چگونگی و زمان استرداد آن به مالک اولیه مشخص شود. به عنوان مثال، در قرارداد اجاره، زمان و شرایط تخلیه ملک قید می گردد.
- شرایط و مهلت انجام تسویه ها و استردادها: برای جلوگیری از تأخیر یا عدم ایفای تعهدات پسا-فسخ، باید مهلت های مشخص و قابل اجرا برای انجام تمامی تسویه ها و استردادها در نظر گرفته شود و در متن قید گردد.
تاریخ دقیق اعمال فسخ و اثر آن
در متن فسخ نامه باید تاریخ دقیق اعمال فسخ مشخص شود. این تاریخ می تواند همان تاریخ امضای فسخ نامه باشد یا تاریخ دیگری که طرفین بر آن توافق دارند. مهم است که قید شود از این تاریخ به بعد، قرارداد اصلی فاقد هرگونه اعتبار و اثر حقوقی خواهد بود. این موضوع به تفکیک واضح تعهدات قبل از فسخ و بعد از آن کمک می کند.
قید اسقاط کافه خیارات
برای اطمینان از اینکه هیچ یک از طرفین در آینده نتوانند به بهانه وجود خیارات قانونی، ادعایی نسبت به قرارداد فسخ شده مطرح کنند، درج عبارت «کافه خیارات از جمله خیار غبن هر چند فاحش از طرفین ساقط گردید» در متن فسخ نامه بسیار مهم است. این بند حقوق هرگونه حق فسخ یک جانبه را از طرفین سلب می کند و به استحکام و قطعیت توافق بر اقاله می افزاید. این اقدام، راه را بر هرگونه ادعای بعدی مبنی بر ضرر یا فریب می بندد.
تعداد نسخ و نحوه امضا
فسخ نامه باید در چند نسخه (معمولاً حداقل دو نسخه، به تعداد طرفین) با اعتبار واحد تنظیم شود. هر نسخه باید به امضای تمامی طرفین قرارداد برسد. در صورت لزوم و برای اعتبار بیشتر، می توان از امضای شهود نیز استفاده کرد. این کار به اطمینان از اصالت سند و جلوگیری از انکار امضا در آینده کمک می کند. تمامی صفحات سند باید توسط طرفین امضا یا مهر شود.
مدارک لازم برای تنظیم و اعتبارسنجی فسخ نامه توافقی
برای تنظیم و اعتبارسنجی یک فسخ نامه توافقی معتبر، جمع آوری و ارائه برخی مدارک ضروری است. این مدارک به شناسایی دقیق طرفین و قرارداد اصلی کمک کرده و از بروز هرگونه ابهام یا مشکل حقوقی در آینده جلوگیری می کند.
نسخه اصلی قرارداد اولیه
مهم ترین مدرک، نسخه اصلی قراردادی است که قصد فسخ آن وجود دارد. این قرارداد باید به دقت بررسی شود تا جزئیات آن (مانند تاریخ، شماره، طرفین، موضوع و شرایط) با متن فسخ نامه مطابقت داشته باشد. وجود نسخه اصلی برای ارجاع و تطبیق الزامی است.
مدارک شناسایی معتبر طرفین
ارائه مدارک شناسایی معتبر طرفین (شامل کارت ملی و شناسنامه برای اشخاص حقیقی، و مدارک ثبتی شرکت همراه با روزنامه رسمی و گواهی آخرین تغییرات برای اشخاص حقوقی) جهت احراز هویت و تأیید اهلیت آن ها ضروری است. در صورتی که وکیل یا نماینده قانونی به جای طرفین حضور داشته باشد، ارائه وکالت نامه رسمی یا مستندات نمایندگی نیز الزامی است.
مدارک مربوط به موضوع قرارداد
بسته به نوع قرارداد، مدارک مربوط به موضوع آن نیز باید ارائه شود. به عنوان مثال:
- در قرارداد اجاره: سند مالکیت ملک یا اجاره نامه قبلی، گواهی پایان کار، صورت مجلس تفکیکی.
- در مبایعه نامه ملک: سند مالکیت، بنچاق، گواهی عدم بدهی مالیاتی و عوارض.
- در قرارداد خرید و فروش خودرو: برگ سبز خودرو، کارت ملی و شناسنامه مالک، سند قطعی خودرو.
- در قرارداد کار: سوابق بیمه، فیش حقوقی، مدارک مربوط به استخدام.
رضایت نامه کتبی تکمیلی (در صورت وجود شریک یا نماینده)
در شرایطی که یکی از طرفین قرارداد دارای شریک یا نماینده باشد (مثلاً در یک شرکت یا شراکت)، ممکن است نیاز به ارائه رضایت نامه کتبی تکمیلی از سوی شرکا یا دیگر اعضای هیئت مدیره برای تأیید اقاله باشد. این امر به ویژه زمانی اهمیت پیدا می کند که تصمیم به اقاله، تأثیرات مالی یا حقوقی قابل توجهی بر منافع جمعی داشته باشد.
دانلود رایگان نمونه متن فسخ قرارداد توافقی (قابل ویرایش در Word و PDF)
با توجه به پیچیدگی های حقوقی و نیاز به دقت در تنظیم اسناد قانونی، دسترسی به نمونه فرم های استاندارد و قابل ویرایش می تواند کمک شایانی به افراد و کسب وکارها نماید. این بخش، فرصتی را فراهم می آورد تا بتوانید به نمونه هایی از متن فسخ قرارداد توافقی در فرمت های Word و PDF دسترسی پیدا کنید.
نمونه های قابل دانلود که در ادامه به توضیحات آن می پردازیم، به عنوان یک قالب اولیه و راهنما طراحی شده اند. شما می توانید این فایل ها را دریافت کرده و با توجه به شرایط خاص قرارداد خود، مشخصات طرفین، جزئیات قرارداد اصلی و نحوه تسویه حساب ها را در آن ها جایگذاری نمایید. این فرم ها شامل بخش های کلیدی مورد نیاز برای یک فسخ نامه توافقی معتبر هستند، از جمله شناسایی طرفین، ارجاع به قرارداد اصلی، اعلام توافق بر فسخ، و تعیین تکلیف تعهدات.
توضیحات تکمیلی: هرچند این نمونه ها به شما در تنظیم اولیه کمک می کنند، اما بسیار توصیه می شود که پس از شخصی سازی، متن نهایی را به تأیید یک حقوقدان یا وکیل مجرب برسانید. مشاور حقوقی می تواند با بررسی جزئیات پرونده شما، اطمینان حاصل کند که تمامی نکات قانونی رعایت شده و هیچ بندی مغفول نمانده است، به خصوص در مواردی که قرارداد پیچیده یا دارای ابهامات خاصی باشد. این اقدام می تواند از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری کند و اعتبار حقوقی سند شما را تضمین نماید.
نمونه های کاربردی متن فسخ قرارداد توافقی برای انواع قراردادها
در این بخش، به منظور ارائه درکی عملی تر از نحوه تنظیم فسخ قرارداد توافقی، چند نمونه کاربردی برای انواع متداول قراردادها ارائه می شود. این نمونه ها می توانند به عنوان الگو برای تنظیم سند نهایی شما مورد استفاده قرار گیرند، با این توضیح که باید با جزئیات دقیق قرارداد و شرایط خاص شما تکمیل گردند.
نمونه متن فسخ توافقی قرارداد اجاره
این متن فسخ نامه در تاریخ [تاریخ] بین آقای/خانم [نام و نام خانوادگی موجر] به کد ملی [کد ملی موجر] و نشانی [نشانی موجر] (که از این پس «موجر» نامیده می شود) و آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مستأجر] به کد ملی [کد ملی مستأجر] و نشانی [نشانی مستأجر] (که از این پس «مستأجر» نامیده می شود) تنظیم گردید.
نظر به اینکه موجر و مستأجر پیش تر در تاریخ [تاریخ قرارداد اجاره] یک قرارداد اجاره به شماره [شماره قرارداد اجاره] / به شرح اجاره نامه مورخ [تاریخ اجاره نامه]، موضوع اجاره یک باب ملک مسکونی/تجاری به نشانی [نشانی ملک] را منعقد نموده بودند، طرفین با توافق کامل و رضایت تامه و بدون هیچ گونه اکراه و اجباری، تصمیم به فسخ و اقاله قرارداد اجاره فوق الذکر از تاریخ [تاریخ اعمال فسخ] گرفتند.
تعهدات طرفین:
- مستأجر متعهد می گردد ملک مورد اجاره را حداکثر تا تاریخ [تاریخ تخلیه] به طور کامل تخلیه و کلیدها را به موجر تحویل دهد.
- موجر متعهد می گردد مبلغ ودیعه/رهن به میزان [مبلغ ودیعه] ریال را پس از کسر هرگونه اجاره بهای معوقه و خسارت احتمالی وارده به ملک (در صورت وجود و توافق طرفین) در تاریخ [تاریخ تسویه ودیعه] به مستأجر بازپرداخت نماید.
- طرفین تأیید می نمایند که کلیه اجاره بهای معوقه تا تاریخ [تاریخ مورد توافق] تسویه شده است/تعهد می شود تا تاریخ [تاریخ تسویه اجاره بها] تسویه گردد.
این فسخ نامه در [تعداد] نسخه با اعتبار واحد تنظیم و به امضای طرفین رسید. کلیه خیارات، خصوصاً خیار غبن ولو فاحش، از طرفین سلب و ساقط گردید.
نمونه متن فسخ توافقی مبایعه نامه (خرید و فروش ملک/کالا)
این سند فسخ نامه در تاریخ [تاریخ] بین آقای/خانم [نام و نام خانوادگی فروشنده] به کد ملی [کد ملی فروشنده] و نشانی [نشانی فروشنده] (که از این پس «فروشنده» نامیده می شود) و آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خریدار] به کد ملی [کد ملی خریدار] و نشانی [نشانی خریدار] (که از این پس «خریدار» نامیده می شود) تنظیم گردید.
نظر به اینکه فروشنده و خریدار پیش تر در تاریخ [تاریخ مبایعه نامه] یک مبایعه نامه به شماره [شماره مبایعه نامه] / به شرح قرارداد مورخ [تاریخ قرارداد]، موضوع خرید و فروش [نوع و مشخصات دقیق مورد معامله، مثال: یک دستگاه آپارتمان به پلاک ثبتی …] / [کالای مشخص …] را منعقد نموده بودند، طرفین با توافق کامل و رضایت تامه و بدون هیچ گونه اکراه و اجباری، تصمیم به فسخ و اقاله مبایعه نامه فوق الذکر از تاریخ [تاریخ اعمال فسخ] گرفتند.
تعهدات طرفین:
- فروشنده متعهد می گردد مبلغ ثمن دریافتی بابت مبایعه نامه فوق به میزان [مبلغ ثمن] ریال را حداکثر تا تاریخ [تاریخ استرداد ثمن] به خریدار بازگرداند.
- خریدار متعهد می گردد [در صورت لزوم: مورد معامله (مثلاً سند ملک، برگ سبز خودرو یا کالای خریداری شده)] را در تاریخ [تاریخ استرداد مبیع] به فروشنده بازگرداند/از فروشنده مطالبه ای نداشته باشد.
- طرفین تأیید می نمایند که هیچ گونه ادعا و طلبی نسبت به یکدیگر بابت قرارداد اولیه پس از تسویه حساب فوق نخواهند داشت.
این فسخ نامه در [تعداد] نسخه با اعتبار واحد تنظیم و به امضای طرفین رسید. کلیه خیارات، خصوصاً خیار غبن ولو فاحش، از طرفین سلب و ساقط گردید.
نمونه متن فسخ توافقی قرارداد کار
این فسخ نامه در تاریخ [تاریخ] بین شرکت [نام کامل شرکت] به شماره ثبت [شماره ثبت شرکت] به نمایندگی آقای/خانم [نام و نام خانوادگی نماینده شرکت] به سمت [سمت نماینده] و نشانی [نشانی شرکت] (که از این پس «کارفرما» نامیده می شود) و آقای/خانم [نام و نام خانوادگی کارمند] به کد ملی [کد ملی کارمند] و نشانی [نشانی کارمند] (که از این پس «کارمند» نامیده می شود) تنظیم گردید.
نظر به اینکه کارفرما و کارمند پیش تر در تاریخ [تاریخ قرارداد کار] یک قرارداد کار به شماره [شماره قرارداد کار] / به شرح قرارداد مورخ [تاریخ قرارداد]، موضوع انجام [عنوان شغلی] را منعقد نموده بودند، طرفین با توافق کامل و رضایت تامه و بدون هیچ گونه اکراه و اجباری، تصمیم به فسخ و اقاله قرارداد کار فوق الذکر از تاریخ [تاریخ اعمال فسخ] گرفتند.
تعهدات طرفین:
- کارفرما متعهد می گردد کلیه حقوق و مزایای قانونی کارمند (شامل حقوق معوقه، عیدی، سنوات، پاداش و …) تا تاریخ [تاریخ اعمال فسخ] را حداکثر تا تاریخ [تاریخ تسویه نهایی] به طور کامل تسویه و به حساب کارمند واریز نماید.
- کارفرما متعهد می گردد تسویه حساب بیمه ای کارمند را طبق قوانین مربوطه انجام دهد.
- کارمند متعهد می گردد کلیه اموال، مدارک، اسناد و اطلاعات محرمانه شرکت را تا تاریخ [تاریخ تحویل اموال] به کارفرما/نماینده ایشان تحویل دهد و گواهی عدم بدهی دریافت نماید.
- طرفین اقرار می نمایند که هیچ گونه ادعا یا طلبی (اعم از مالی یا غیرمالی) نسبت به یکدیگر پس از انجام تعهدات فوق نخواهند داشت.
این فسخ نامه در [تعداد] نسخه با اعتبار واحد تنظیم و به امضای طرفین رسید. کلیه خیارات، خصوصاً خیار غبن ولو فاحش، از طرفین سلب و ساقط گردید.
نمونه متن فسخ توافقی قرارداد مشارکت/همکاری
این فسخ نامه در تاریخ [تاریخ] بین آقای/خانم [نام و نام خانوادگی شریک ۱] به کد ملی [کد ملی شریک ۱] و نشانی [نشانی شریک ۱] و آقای/خانم [نام و نام خانوادگی شریک ۲] به کد ملی [کد ملی شریک ۲] و نشانی [نشانی شریک ۲] (و سایر شرکا در صورت وجود) تنظیم گردید.
نظر به اینکه طرفین پیش تر در تاریخ [تاریخ قرارداد مشارکت] یک قرارداد مشارکت/همکاری به شماره [شماره قرارداد مشارکت] / به شرح قرارداد مورخ [تاریخ قرارداد]، موضوع [موضوع مشارکت] را منعقد نموده بودند، شرکا با توافق کامل و رضایت تامه و بدون هیچ گونه اکراه و اجباری، تصمیم به فسخ و اقاله قرارداد مشارکت فوق الذکر از تاریخ [تاریخ اعمال فسخ] گرفتند.
تعهدات طرفین:
- طرفین متعهد می گردند حساب های مالی مربوط به پروژه/فعالیت مشترک را تا تاریخ [تاریخ بستن حساب ها] به طور کامل بسته و سود و زیان حاصله را طبق مفاد قرارداد اولیه / توافق جدید [درصد یا مبلغ توافقی] تقسیم و تسویه نمایند.
- طرفین متعهد می گردند دارایی ها، تجهیزات و اموال مشترک را طبق توافق [نحوه تقسیم یا فروش دارایی ها] تقسیم یا به فروش رسانده و سهم هر یک را تسویه نمایند.
- هر یک از طرفین متعهد می گردد تا تاریخ [تاریخ پایان تعهدات] کلیه تعهدات باقی مانده مربوط به اشخاص ثالث را که ناشی از قرارداد مشارکت اولیه بوده است، انجام دهد / مشترکاً انجام دهند.
- طرفین اقرار می نمایند که پس از انجام کامل تعهدات فوق، هیچ گونه ادعا، حق و حقوقی نسبت به یکدیگر بابت قرارداد مشارکت اولیه نخواهند داشت.
این فسخ نامه در [تعداد] نسخه با اعتبار واحد تنظیم و به امضای طرفین رسید. کلیه خیارات، خصوصاً خیار غبن ولو فاحش، از طرفین سلب و ساقط گردید.
نمونه متن فسخ توافقی قرارداد خدمات
این فسخ نامه در تاریخ [تاریخ] بین [نام و مشخصات کامل ارائه دهنده خدمت] و [نام و مشخصات کامل دریافت کننده خدمت] تنظیم گردید.
نظر به اینکه طرفین پیش تر در تاریخ [تاریخ قرارداد خدمات] یک قرارداد خدمات به شماره [شماره قرارداد خدمات] / به شرح قرارداد مورخ [تاریخ قرارداد]، موضوع [نوع خدمت، مثال: طراحی وب سایت، مشاوره حقوقی، خدمات نگهداری] را منعقد نموده بودند، طرفین با توافق کامل و رضایت تامه و بدون هیچ گونه اکراه و اجباری، تصمیم به فسخ و اقاله قرارداد خدمات فوق الذکر از تاریخ [تاریخ اعمال فسخ] گرفتند.
تعهدات طرفین:
- ارائه دهنده خدمت تأیید می نماید که تا تاریخ [تاریخ اعمال فسخ] [درصد یا میزان خدمات انجام شده] از خدمات مورد توافق را ارائه داده است.
- دریافت کننده خدمت متعهد می گردد مبلغ [مبلغ مورد توافق] را بابت خدمات انجام شده تا تاریخ [تاریخ اعمال فسخ] / خدمات اضافی خارج از قرارداد تا تاریخ [تاریخ تسویه] به ارائه دهنده خدمت پرداخت نماید.
- ارائه دهنده خدمت متعهد می گردد هرگونه [مثال: فایل ها، اطلاعات، نتایج کاری] مربوط به خدمات انجام شده را تا تاریخ [تاریخ تحویل] به دریافت کننده خدمت تحویل دهد.
- طرفین اقرار می نمایند که پس از انجام کامل تعهدات فوق، هیچ گونه ادعا، حق و حقوقی نسبت به یکدیگر بابت قرارداد خدمات اولیه نخواهند داشت.
این فسخ نامه در [تعداد] نسخه با اعتبار واحد تنظیم و به امضای طرفین رسید. کلیه خیارات، خصوصاً خیار غبن ولو فاحش، از طرفین سلب و ساقط گردید.
آثار و پیامدهای حقوقی فسخ توافقی قرارداد
فسخ توافقی قرارداد، همچون هر عمل حقوقی دیگری، دارای آثار و پیامدهای مشخصی است که شناخت آن ها برای طرفین ضروری است. این پیامدها به طور کلی بر رابطه قراردادی پیشین و وضعیت آتی طرفین تأثیر می گذارند.
زوال اثر قرارداد از زمان توافق
یکی از مهم ترین آثار حقوقی اقاله، زوال اثر قرارداد اصلی از زمان توافق بر فسخ (تاریخ اقاله) است. به عبارت دیگر، اقاله برخلاف بطلان که قرارداد را از ابتدا فاقد اثر می داند، نسبت به آینده اثرگذار است. قرارداد از لحظه توافق بر اقاله به بعد، فاقد اعتبار حقوقی شناخته می شود. این به آن معناست که اعمال و تعهداتی که پیش از تاریخ اقاله بر اساس قرارداد صورت گرفته اند، صحیح و معتبر باقی می مانند، مگر اینکه طرفین به نحو دیگری توافق کرده باشند. این تمایز حیاتی است و بر نحوه تسویه حساب ها و بازگرداندن وضعیت به حالت قبل از قرارداد تأثیر مستقیم دارد.
اعاده وضعیت به حالت پیش از قرارداد
پس از اقاله، اصل بر اعاده وضع طرفین به حالتی است که قبل از انعقاد قرارداد داشته اند. این بدان معناست که هر آنچه در نتیجه قرارداد از طرفین رد و بدل شده است، باید به مالک اولیه خود بازگردد. به عنوان مثال، اگر ثمن معامله ای پرداخت شده باشد، باید به خریدار بازگردد و اگر کالایی تحویل داده شده باشد، باید به فروشنده مسترد شود. این اصل شامل منافع مورد معامله نیز می شود؛ مثلاً اگر مستأجر منافع ملک را استفاده کرده باشد، اجرت المثل (اجاره بها) آن دوره معتبر خواهد بود و اقاله تنها بر ادامه رابطه اجاره اثر می گذارد.
اقاله به عنوان یک راهکار حقوقی منعطف و مسالمت آمیز، بر اساس رضایت دوجانبه بنا شده و هدف آن بازگرداندن طرفین به وضعیت پیش از قرارداد با حداقل اختلافات است.
مسئولیت در قبال عیوب یا خسارات
اگر پس از اقاله، مشخص شود که مورد معامله یا هر یک از عوضین دارای عیب یا نقص بوده است، یا خساراتی به آن وارد شده، مسئولیت مربوط به آن تابع قوانین عمومی خواهد بود. مگر آنکه طرفین در متن فسخ نامه صراحتاً بر اسقاط هرگونه مسئولیت در قبال عیوب یا خسارات توافق کرده باشند. به عنوان مثال، اگر ملکی پس از تحویل و قبل از اقاله دچار آسیب شده باشد، مسئولیت این آسیب ها بر عهده کسی است که در زمان وقوع آسیب، مالک یا متصرف بوده است. در صورت عدم ذکر صریح در فسخ نامه، ممکن است دعوی برای جبران خسارت یا عیب همچنان امکان پذیر باشد.
عدم امکان رجوع به قرارداد فسخ شده
با توجه به قید عبارت «اسقاط کافه خیارات» در متن فسخ نامه، پس از اقاله و تسویه حساب های مربوطه، هیچ یک از طرفین حق رجوع به قرارداد فسخ شده و طرح ادعا بر اساس آن را نخواهند داشت. این بند به ثبات و قطعیت رابطه حقوقی پس از اقاله کمک شایانی می کند. هدف از این بند آن است که توافق بر اقاله به عنوان نقطه پایانی بر تمامی اختلافات و ادعاهای مربوط به قرارداد اولیه تلقی شود و از طرح دعاوی بی اساس در آینده جلوگیری به عمل آید.
تنظیم دقیق فسخ نامه با قید اسقاط کافه خیارات، تضمین کننده عدم امکان رجوع به قرارداد فسخ شده است.
سوالات متداول (FAQ) درباره فسخ قرارداد توافقی
آیا برای فسخ توافقی نیاز به حضور در دفترخانه اسناد رسمی یا دادگاه است؟
خیر، برای فسخ توافقی (اقاله) از نظر قانونی، نیازی به حضور در دفترخانه اسناد رسمی یا دادگاه نیست. اقاله یک عمل حقوقی رضایی است و به محض توافق و اراده مشترک طرفین محقق می شود. با این حال، توصیه می شود برای رسمیت بخشیدن و ایجاد سندیت، متن فسخ نامه به صورت کتبی تنظیم شده و به امضای طرفین برسد و حتی الامکان در دفترخانه اسناد رسمی ثبت گردد یا امضاها تأیید شود تا در صورت بروز اختلافات آتی، اثبات آن آسان تر باشد.
اگر یکی از طرفین پس از امضای متن فسخ توافقی، پشیمان شود، چه می شود؟
پس از امضای متن فسخ توافقی (اقاله) و با فرض اینکه تمامی شرایط صحت معامله از جمله رضایت و اهلیت طرفین رعایت شده باشد و بند اسقاط کافه خیارات نیز در آن قید شده باشد، پشیمانی یکی از طرفین تأثیری در اعتبار اقاله ندارد. اقاله خود یک قرارداد لازم الاجراست و طرفین نمی توانند به طور یک جانبه از آن عدول کنند. مگر اینکه پشیمانی به دلیل وجود عیب یا نقص در اراده (مانند اکراه، اشتباه یا تدلیس) باشد که در این صورت می توان از طریق مراجع قضایی اقدام به ابطال اقاله کرد.
آیا می توان بخشی از قرارداد را به صورت توافقی فسخ کرد؟
بله، امکان فسخ توافقی بخشی از قرارداد نیز وجود دارد، مشروط بر آنکه آن بخش از قرارداد قابل تجزیه و تفکیک باشد و فسخ آن لطمه ای به کلیت قرارداد وارد نکند. به عنوان مثال، اگر قراردادی شامل فروش چند قلم کالا باشد، می توان فقط نسبت به فروش یک یا چند قلم خاص توافق بر فسخ کرد. در چنین مواردی، لازم است در متن فسخ نامه به وضوح مشخص شود که کدام بخش از قرارداد مورد فسخ قرار گرفته و تعهدات مربوط به بخش های باقی مانده قرارداد چگونه خواهد بود.
چه مواردی را حتماً باید در متن فسخ ذکر کرد تا بعداً دچار مشکل نشویم؟
برای جلوگیری از مشکلات آتی، حتماً موارد زیر را در متن فسخ نامه توافقی ذکر کنید:
- مشخصات کامل و دقیق طرفین.
- شناسایی صریح قرارداد اصلی (نوع، تاریخ، شماره).
- اعلام رضایت کامل و دوجانبه بر فسخ.
- تعیین تکلیف دقیق تمامی تعهدات مالی (نحوه بازپرداخت ثمن، ودیعه، اجاره بها، خسارات توافقی).
- نحوه استرداد مورد معامله یا عین موضوع قرارداد (تخلیه ملک، تحویل کالا).
- تاریخ دقیق اعمال فسخ.
- قید عبارت «اسقاط کافه خیارات» به منظور سلب هرگونه حق فسخ یک جانبه آتی.
- تعداد نسخ و نحوه امضا.
آیا در فسخ توافقی نیز می توان از وجه التزام (جریمه دیرکرد) استفاده کرد؟
وجه التزام مربوط به نقض تعهدات در قرارداد اصلی است و معمولاً در متن فسخ نامه به عنوان جریمه ای برای عدم انجام تعهدات پسا-فسخ گنجانده نمی شود. با این حال، طرفین می توانند در متن فسخ نامه برای عدم انجام تعهداتی که در همین فسخ نامه برای دوران پس از اقاله مشخص کرده اند (مانند تأخیر در بازپرداخت مبلغ یا تأخیر در تخلیه ملک)، وجه التزامی جدید را مورد توافق قرار دهند. این وجه التزام جدید، ماهیتی مستقل از قرارداد اصلی خواهد داشت و صرفاً برای تضمین اجرای تعهدات مندرج در فسخ نامه خواهد بود.
در فسخ توافقی، تمامی اختلافات با رضایت طرفین حل وفصل می شود، اما درج وجه التزام برای تعهدات پسا-فسخ می تواند ضامن اجرای مفاد آن باشد.
نتیجه گیری
فسخ قرارداد توافقی یا اقاله، ابزاری حقوقی کارآمد و انعطاف پذیر است که به طرفین یک قرارداد امکان می دهد تا با اراده مشترک و به شیوه ای مسالمت آمیز، به رابطه قراردادی خود پایان دهند. درک صحیح از ماهیت اقاله، تفاوت های آن با سایر روش های خاتمه قرارداد، و رعایت دقیق نکات حقوقی در تنظیم متن آن، از بروز اختلافات آتی جلوگیری کرده و زمینه را برای تسویه حساب های عادلانه و شفاف فراهم می آورد. این رویکرد نه تنها به حفظ روابط حرفه ای کمک می کند، بلکه با حذف نیاز به مداخلات قضایی، در زمان و هزینه های طرفین نیز صرفه جویی قابل توجهی به همراه دارد.
تنظیم یک فسخ نامه جامع و دقیق، شامل مشخصات کامل طرفین، ارجاع صریح به قرارداد اصلی، تعیین تکلیف تمامی تعهدات مالی و غیرمالی، و قید اسقاط کافه خیارات، ستون فقرات یک اقاله موفق را تشکیل می دهد. در شرایط پیچیده تر، یا زمانی که ابهاماتی در مورد حقوق و تعهدات وجود دارد، اکیداً توصیه می شود که پیش از امضای نهایی، از مشاوره حقوقی تخصصی وکیل یا حقوقدان بهره مند شوید. این اقدام، اطمینان خاطر بیشتری را برای طرفین فراهم آورده و از صحت و اعتبار قانونی سند اطمینان حاصل می کند.