استشهاد اعسار از هزینه دادرسی
استشهاد اعسار از هزینه دادرسی سندی حیاتی است که عدم توانایی مالی فرد را برای پرداخت هزینه های قضایی اثبات می کند. این فرآیند به افرادی که توان مالی کافی برای پیگیری دعاوی حقوقی یا کیفری خود را ندارند، امکان می دهد تا از معافیت یا تخفیف در پرداخت هزینه های دادرسی بهره مند شوند و دسترسی به عدالت برای همه تضمین گردد. ارائه این استشهادیه همراه با دادخواست اعسار، گام نخست برای بهره مندی از این تسهیلات قانونی است.
دسترسی به عدالت و امکان احقاق حقوق برای تمامی شهروندان، بدون توجه به وضعیت اقتصادی آن ها، از اصول بنیادین هر نظام حقوقی عادلانه است. با این حال، نظام قضایی مستلزم پرداخت هزینه هایی است که تحت عنوان هزینه دادرسی شناخته می شوند. این هزینه ها، به ویژه در دعاوی مالی با مبالغ بالا، می تواند بار سنگینی بر دوش افراد بگذارد و حتی مانع از طرح دعوا یا پیگیری آن شود. قانون گذار با در نظر گرفتن این چالش، نهادی حقوقی به نام اعسار از هزینه دادرسی را پیش بینی کرده است تا هیچ فردی به دلیل تنگنای مالی از حق دسترسی به دادگاه محروم نماند. در این میان، استشهاد اعسار از هزینه دادرسی نقش محوری ایفا می کند. این سند، که به تأیید گواهان واجد شرایط می رسد، به مثابه شاهدی کتبی بر عدم تمکن مالی متقاضی عمل کرده و به قاضی در تصمیم گیری یاری می رساند.
اعسار از هزینه دادرسی چیست و چرا اهمیت دارد؟
اعسار در لغت به معنای تنگدستی و ناتوانی در پرداخت دیون است. در اصطلاح حقوقی، اعسار از هزینه دادرسی به وضعیتی اطلاق می شود که شخص به دلیل عدم کفایت دارایی یا عدم دسترسی به اموال خود، قادر به پرداخت هزینه های قانونی لازم برای طرح یا پیگیری دعوا در مراجع قضایی نباشد. قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت این حق را برای افراد معسر به رسمیت شناخته و مکانیزم هایی را برای اعمال آن پیش بینی کرده است.
تعریف حقوقی اعسار از هزینه دادرسی
بر اساس ماده ۵۰۴ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، «مدعی اعسار از پرداخت هزینه دادرسی باید شهادت کتبی دو نفر از اشخاصی را که از وضعیت مالی او مطلع هستند، به دادخواست خود ضمیمه نماید». این ماده قانونی، سنگ بنای مفهوم اعسار از هزینه دادرسی است که بر اساس آن، فردی که مدعی عدم تمکن مالی برای پرداخت هزینه های قضایی است، می تواند از دادگاه درخواست معافیت یا تقسیط این هزینه ها را داشته باشد. هدف اصلی اعسار، تضمین دسترسی برابر به مراجع قضایی و جلوگیری از محرومیت افراد کم بضاعت از حق دادخواهی است.
تفاوت اعسار از هزینه دادرسی و اعسار از محکوم به
تفکیک میان اعسار از هزینه دادرسی و اعسار از محکوم به از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هر یک دارای احکام و آثار حقوقی متفاوتی هستند:
- اعسار از هزینه دادرسی: این نوع اعسار مربوط به هزینه هایی است که پیش از رسیدگی یا در طول آن باید به دادگاه پرداخت شود (مانند هزینه ثبت دادخواست، اعتراض به رأی، کارشناسی، نشر آگهی). درخواست این اعسار قبل یا همزمان با طرح دعوای اصلی یا اعتراض به رأی صورت می گیرد و هدف آن تسهیل فرآیند دادرسی برای خواهان یا تجدیدنظرخواه است.
- اعسار از محکوم به: این اعسار پس از صدور حکم قطعی و در مرحله اجرای احکام مطرح می شود. زمانی که محکوم علیه توانایی پرداخت مبلغ محکوم به (مانند وجه نقد، اجرت المثل، دیه و…) را ندارد، می تواند درخواست اعسار از محکوم به را مطرح کند تا محکوم به به صورت اقساطی یا در مهلت های مشخص پرداخت شود. این دو نوع اعسار، از نظر زمان طرح، مرجع رسیدگی و آثار حقوقی کاملاً متفاوت هستند.
انواع اعسار: اعسار مطلق و اعسار نسبی
اعسار از هزینه دادرسی می تواند به دو صورت کلی مطرح شود:
- اعسار مطلق: در این حالت، فرد به طور کامل از پرداخت تمامی هزینه های دادرسی معاف می شود و دادگاه رسیدگی به دعوای او را بدون هیچگونه پیش پرداخت آغاز می کند. این نوع اعسار زمانی پذیرفته می شود که فرد هیچ گونه مال یا درآمدی برای پرداخت هیچ بخشی از هزینه ها نداشته باشد.
- اعسار نسبی: در این حالت، فرد به دلیل عدم تمکن مالی کافی، قادر به پرداخت یکجای هزینه های دادرسی نیست، اما می تواند آن را به صورت اقساطی پرداخت کند. دادگاه با بررسی وضعیت مالی او، مبلغ و مهلت اقساط را تعیین می نماید.
مزایای پذیرش اعسار
پذیرش اعسار از هزینه دادرسی مزایای متعددی را برای متقاضی به همراه دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- معافیت موقت یا دائم از پرداخت هزینه های دادرسی اعم از مرحله بدوی، تجدیدنظر، فرجام خواهی و سایر هزینه های مربوط به مراجع قضایی.
- امکان تعیین وکیل معاضدتی از سوی کانون وکلای دادگستری یا مرکز مشاوران قوه قضاییه برای دفاع از حقوق معسر، بدون نیاز به پرداخت حق الوکاله توسط او.
- معافیت از پرداخت هزینه های مربوط به اجرای احکام، مانند حق الاجرا.
- امکان درخواست کارشناسی یا معاینه محلی بدون پرداخت هزینه مربوطه در صورت تأیید دادگاه.
شرایط کلی درخواست اعسار
برای درخواست اعسار از هزینه دادرسی، متقاضی باید شرایط زیر را داشته باشد:
- عدم کفایت اموال: متقاضی نباید دارای اموال منقول یا غیرمنقولی باشد که تکافوی پرداخت هزینه های دادرسی را کند.
- عدم دسترسی به اموال: در صورتی که اموالی دارد، آن اموال نباید در دسترس وی باشد یا تبدیل آن ها به وجه نقد به سرعت امکان پذیر نباشد (مانند اموالی که در رهن هستند یا توقیف شده اند).
- عدم درآمد کافی: درآمد فعلی متقاضی برای تأمین حداقل معیشت خود و افراد تحت تکفل وی کفایت نکند و مازادی برای پرداخت هزینه های دادرسی باقی نماند.
- عدم وجود سوء نیت: دادگاه باید احراز کند که فرد عمداً و برای فرار از پرداخت هزینه، خود را در وضعیت اعسار قرار نداده است.
استشهاد اعسار از هزینه دادرسی؛ سند اثبات عدم تمکن مالی
همانطور که ذکر شد، استشهاد اعسار از هزینه دادرسی سندی کلیدی در فرآیند اثبات اعسار است. این سند، گواهی کتبی از افرادی مطلع است که وضعیت مالی متقاضی را تأیید می کنند. دادگاه برای احراز و اثبات اعسار، به این استشهادیه به عنوان یکی از مهم ترین دلایل توجه ویژه ای دارد.
اهمیت و ضرورت استشهادیه
نقش استشهادیه در اقناع قاضی و اثبات ادعای اعسار غیرقابل انکار است. قانون گذار در ماده ۵۰۴ قانون آیین دادرسی مدنی، ارائه استشهادیه را به عنوان یک مدرک ضروری برای اثبات اعسار از هزینه دادرسی برشمرده است. اگرچه دادگاه ممکن است تحقیقات محلی یا استعلاماتی نیز انجام دهد، اما شهادت کتبی گواهان نقش اساسی در شکل گیری اولیه ذهنیت قاضی نسبت به وضعیت مالی متقاضی دارد. این سند نشان می دهد که حداقل دو نفر از افراد مطلع، وضعیت مالی نامناسب متقاضی را تأیید کرده اند.
شرایط قانونی گواهان (شهود)
صحت و اعتبار استشهادیه تا حد زیادی به صلاحیت و شرایط قانونی گواهان بستگی دارد. ماده ۵۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی و مواد مربوط به شهادت در قانون مدنی، شرایط گواهان را تعیین می کنند:
- تعداد گواهان:
- حداقل دو نفر شاهد باید استشهادیه را امضا کنند. کیفیت و اطلاع دقیق گواهان از وضعیت مالی متقاضی از اهمیت بالایی برخوردار است. صرف تعداد زیاد شاهد بدون اطلاع کافی، ارزش اثباتی ندارد.
- صلاحیت گواهان:
- اطلاع کامل و کافی از وضعیت مالی معسر: گواهان باید به طور کامل و از نزدیک با وضعیت مالی، دارایی ها و درآمدهای متقاضی آشنا باشند. این آشنایی می تواند از طریق همسایگی طولانی مدت، همکار بودن، شریک بودن در کسب و کار، یا هر طریق دیگری که منجر به اطلاع دقیق از وضعیت مالی شخص شود، حاصل گردد. صرف آشنایی سطحی کافی نیست.
- عدم وجود قرابت سببی یا نسبی نزدیک: گواهان نباید از اقارب نزدیک (مانند پدر، مادر، همسر، فرزند) متقاضی باشند. این شرط برای تضمین بی طرفی شهادت و جلوگیری از تبانی است. معمولاً قرابت تا درجه سوم سببی یا نسبی مانع از شهادت معتبر در دعاوی اعسار می شود.
- عدم وجود نفع شخصی در نتیجه دعوا: گواه نباید در پیروزی یا شکست متقاضی در دعوای اصلی، نفع مادی یا معنوی مستقیم داشته باشد.
- بلوغ و عقل: گواهان باید بالغ و عاقل باشند و توانایی درک و بیان صحیح مطالب را داشته باشند.
- ایمان و عدالت (در صورت نیاز به شهادت شرعی): اگرچه در اعسار از هزینه دادرسی تأکید اصلی بر اطلاع از وضعیت مالی است، اما در کل احکام شهادت، عدالت و ایمان شاهد از شرایط اساسی است.
- نحوه شهادت دهی:
- گواهان باید فرم استشهادیه را به صورت کتبی امضا کنند.
- علاوه بر امضای کتبی، امکان احضار گواهان به دادگاه برای ادای شهادت حضوری نیز وجود دارد. قاضی می تواند برای اطمینان بیشتر، گواهان را به دادگاه دعوت کرده و از آن ها در مورد وضعیت مالی متقاضی سؤالاتی بپرسد. عدم حضور گواهان در صورت احضار دادگاه می تواند به رد ادعای اعسار منجر شود.
محتوای شهادت نامه
شهادت نامه باید شامل اطلاعات مشخصی باشد تا اعتبار قانونی داشته باشد. این اطلاعات معمولاً شامل موارد زیر است:
- تصریح بر اطلاع کامل گواهان از وضعیت مالی، شغل، میزان درآمد و دارایی های متقاضی.
- تأیید محتویات بخش شرح وضعیت مالی که توسط متقاضی در دادخواست اعسار یا متن استشهادیه ذکر شده است. گواهان باید صراحتاً تأیید کنند که متقاضی فاقد هرگونه مال یا درآمدی است که بتواند با آن هزینه های دادرسی را پرداخت کند.
- تاکید بر ادای شهادت با رعایت صداقت و تقوا و با علم به مجازات شهادت کذب.
- ذکر دقیق مشخصات هویتی و آدرس گواهان.
مطابق قانون، استشهادیه اعسار از هزینه دادرسی باید حاوی تایید کتبی حداقل دو نفر گواه باشد که از وضعیت مالی متقاضی اطلاع کافی دارند و واجد شرایط قانونی شهادت هستند. این سند نقش حیاتی در اثبات ادعای اعسار و تسهیل دسترسی به عدالت ایفا می کند.
راهنمای گام به گام تکمیل فرم استشهاد اعسار از هزینه دادرسی
تکمیل صحیح و دقیق فرم استشهاد اعسار از هزینه دادرسی، نقش اساسی در پذیرش درخواست اعسار دارد. رعایت نکات و جزئیات در هر بخش، می تواند از اتلاف وقت و رد درخواست جلوگیری کند.
مراحل اولیه
- دریافت فرم: فرم خام استشهادیه اعسار را می توانید از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تهیه کنید یا از طریق وبسایت های حقوقی معتبر (که نمونه های قابل دانلود ارائه می دهند) دانلود نمایید.
- شناسایی گواهان واجد شرایط: با توجه به شرایط ذکر شده در بخش قبل (اطلاع کامل از وضعیت مالی متقاضی، عدم قرابت نزدیک، عدم نفع شخصی، بلوغ و عقل)، حداقل دو نفر را به عنوان گواه شناسایی و هماهنگ کنید. تأکید می شود که گواهان باید واقعاً از وضعیت مالی شما مطلع باشند، زیرا ممکن است توسط دادگاه احضار شوند.
تکمیل بخش های فرم
فرم استشهادیه اعسار معمولاً شامل بخش های زیر است که باید با دقت تکمیل شوند:
- مشخصات متقاضی (خواهان اعسار):
- نام و نام خانوادگی کامل
- کد ملی
- شماره شناسنامه و تاریخ تولد
- آدرس کامل محل سکونت و کد پستی
- شغل
- شماره تماس (ترجیحاً شماره موبایل جهت اطلاع رسانی پیامکی)
- شرح کامل وضعیت مالی و دلایل اعسار:
این بخش مهم ترین قسمت فرم است که باید با جزئیات کامل و مستند تکمیل شود. در این قسمت باید به صورت صریح و شفاف، دلایل عدم توانایی مالی خود را برای پرداخت هزینه دادرسی دعوای مشخصی که قصد طرح آن را دارید، توضیح دهید. به عنوان مثال:
- وضعیت شغلی: بیکاری، شغل فصلی، درآمد ناکافی برای تأمین معاش.
- بیماری ها: بیماری های پرهزینه و مزمن خود یا افراد تحت تکفل که هزینه های درمانی سنگینی را به دنبال دارد (ارائه مدارک پزشکی).
- بدهی ها: بدهی های سنگین بانکی یا به اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر که پرداخت آن ها توان مالی شما را کاهش داده است (ارائه اسناد و مدارک مربوط به بدهی).
- عدم مالکیت اموال: عدم مالکیت هرگونه مال منقول (مانند خودروی گران قیمت) و غیرمنقول (مانند زمین، آپارتمان) یا اینکه اموال موجود کفاف پرداخت هزینه ها را نمی دهد و یا در توقیف یا رهن هستند.
- عیال وار بودن: تعداد افراد تحت تکفل و هزینه های مربوط به آن ها.
- موضوع دعوا: صراحت در بیان اینکه شما به دلیل وضعیت مالی مذکور، قادر به پرداخت هزینه دادرسی دعوای مشخصی با ذکر نام خواهان و خوانده و موضوع دعوا (مثلاً مطالبه وجه، طلاق، خلع ید و…) نیستید.
- مشخصات گواهان:
برای هر یک از گواهان، اطلاعات زیر باید با دقت درج شود:
- نام و نام خانوادگی
- کد ملی
- شماره شناسنامه و تاریخ تولد
- آدرس کامل محل سکونت و کد پستی
- شغل
- متن گواهی نامه گواهان:
این بخش شامل متنی است که گواهان با امضای آن، وضعیت مالی متقاضی را تأیید می کنند. متن باید حاوی موارد زیر باشد:
- تصریح بر اطلاع کامل از وضعیت مالی متقاضی و تأیید اینکه او قادر به پرداخت هزینه های دادرسی نیست.
- تأیید محتویات بخش شرح وضعیت مالی که توسط متقاضی ذکر شده است.
- تأکید بر ادای شهادت با رعایت صداقت و تقوا و با علم به مجازات شهادت کذب (این بند اهمیت بسیار بالایی دارد).
- بخش امضاها:
در نهایت، متقاضی اعسار و هر دو گواه باید فرم را در محل های مشخص شده امضا کنند. امضاها باید خوانا و منطبق با نمونه امضای ثبت شده در مدارک هویتی باشد.
نکات کلیدی در تکمیل
- خوانایی و دقت اطلاعات: تمامی اطلاعات باید به صورت خوانا (ترجیحاً تایپ شده) و کاملاً دقیق وارد شوند تا از ابهامات و ایرادات احتمالی جلوگیری شود.
- صداقت در بیان وضعیت مالی: از ارائه اطلاعات نادرست یا مبالغه آمیز جداً خودداری کنید. ارائه شهادت کذب مجازات قانونی دارد و در صورت اثبات، علاوه بر رد درخواست اعسار، ممکن است تبعات کیفری نیز برای گواهان و حتی متقاضی در پی داشته باشد.
- درج شماره ملی صحیح: شماره ملی متقاضی و گواهان برای استعلامات آتی توسط دادگاه بسیار حائز اهمیت است و باید به دقت درج شود.
- پیوست مدارک: هر مدرکی که بتواند ادعای اعسار شما را تقویت کند (مانند مدارک پزشکی، فیش حقوقی کم، گواهی بیکاری، اسناد بدهی) را به دادخواست اعسار و استشهادیه پیوست کنید.
دانلود فرم نمونه استشهاد اعسار از هزینه دادرسی (قابل ویرایش)
برای سهولت در تهیه و تکمیل استشهاد اعسار از هزینه دادرسی، می توانید از نمونه فرم های استاندارد و قابل ویرایش استفاده کنید. این نمونه ها به شما کمک می کنند تا ساختار صحیح و الزامات قانونی این سند را به درستی رعایت نمایید. در ادامه، توضیحات لازم برای دسترسی به این نمونه ها و نحوه استفاده از آن ها ارائه شده است:
نمونه فرم Word (قابل دانلود و ویرایش)
یک فایل Word قابل دانلود و ویرایش از فرم استشهاد اعسار از هزینه دادرسی می تواند ابزار بسیار مفیدی برای کاربران باشد. این فرم به گونه ای طراحی شده است که تمامی بخش های لازم برای درج مشخصات متقاضی، شرح وضعیت مالی و اطلاعات گواهان را شامل می شود. کاربران می توانند با دانلود این فایل، آن را در محیط Word باز کرده و اطلاعات خود را به راحتی جایگذاری و ویرایش کنند. پس از تکمیل، توصیه می شود فرم را پرینت کرده و پس از امضا توسط متقاضی و گواهان، به دادخواست اعسار ضمیمه نمایید.
نمونه فرم تکمیل شده PDF (برای راهنمایی بصری)
برای راهنمایی بیشتر و درک بهتر نحوه تکمیل صحیح فرم، ارائه یک فایل PDF از یک نمونه تکمیل شده (با اطلاعات فرضی) می تواند بسیار کمک کننده باشد. این نمونه بصری به کاربران نشان می دهد که هر بخش از فرم باید چگونه و با چه نوع اطلاعاتی پر شود. مشاهده یک نمونه پر شده، به کاهش خطاها و افزایش دقت در تکمیل فرم کمک شایانی می کند. این فایل صرفاً جهت الگوبرداری است و به صورت غیرقابل ویرایش ارائه می شود.
توضیحات تکمیلی:
- پس از دانلود فایل Word، حتماً آن را با نام مربوط به پرونده خود ذخیره کنید تا از اشتباهات احتمالی جلوگیری شود.
- قبل از امضا، محتویات تکمیل شده را به دقت بازخوانی کنید و مطمئن شوید که تمامی اطلاعات صحیح و کامل است.
- در صورت نیاز به فضای بیشتر برای شرح وضعیت مالی، می توانید تعداد سطور مربوطه را در فایل Word افزایش دهید.
فرآیند رسیدگی و نکات حقوقی پس از تکمیل استشهادیه
پس از تکمیل استشهادیه اعسار از هزینه دادرسی و ضمیمه کردن آن به دادخواست، پرونده وارد فرآیند رسیدگی قضایی می شود که شامل مراحل مختلف و نکات حقوقی مهمی است که آگاهی از آن ها برای متقاضی اعسار ضروری است.
تقدیم دادخواست اعسار
دادخواست اعسار از هزینه دادرسی می تواند به دو صورت تقدیم دادگاه شود:
- همراه با دادخواست اصلی: متقاضی می تواند دادخواست اعسار را همزمان با دادخواست دعوای اصلی (مثلاً مطالبه وجه، طلاق و…) در یک پرونده و به مرجع قضایی صالح تقدیم کند. در این حالت، دادگاه ابتدا به درخواست اعسار رسیدگی می کند.
- به صورت جداگانه: در صورتی که فرد قبلاً دادخواست اصلی را تقدیم کرده باشد و پس از آن متوجه عدم توانایی خود در پرداخت هزینه ها شود، می تواند دادخواست اعسار را به صورت جداگانه تقدیم همان دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی کند. مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست اعسار، دادگاهی است که به دعوای اصلی رسیدگی می کند یا باید رسیدگی کند.
رسیدگی دادگاه
دادگاه پس از دریافت دادخواست اعسار و استشهادیه، به روش های زیر به آن رسیدگی می کند:
- تشکیل جلسه رسیدگی: دادگاه می تواند برای بررسی وضعیت مالی متقاضی، جلسه ای تشکیل دهد و متقاضی و گواهان وی را برای ادای شهادت احضار کند. حضور گواهان در این جلسه برای تأیید صحت اطلاعات استشهادیه بسیار مهم است.
- تحقیقات محلی و استعلامات: قاضی می تواند برای اطمینان بیشتر از صحت ادعای اعسار، تحقیقات محلی را از طریق ضابطین قضایی یا سایر مراجع انجام دهد. همچنین، دادگاه می تواند از بانک ها، اداره ثبت اسناد و املاک، اداره راهنمایی و رانندگی و سایر نهادهای مربوطه، در مورد دارایی ها و وضعیت مالی متقاضی استعلام بگیرد.
قرار پذیرش یا رد اعسار
پس از اتمام تحقیقات و رسیدگی، دادگاه یکی از دو قرار زیر را صادر می کند:
- قرار پذیرش اعسار: در صورت احراز اعسار متقاضی، دادگاه قرار قبولی اعسار را صادر می کند. آثار این قرار شامل معافیت از پرداخت هزینه های دادرسی در همان دعوا یا تقسیط آن و همچنین امکان معرفی وکیل معاضدتی است. این قرار ممکن است به صورت مطلق یا نسبی صادر شود.
- قرار رد اعسار: در صورتی که دادگاه اعسار متقاضی را احراز نکند (به دلیل عدم کفایت دلایل، شهادت کذب، یا اثبات تمکن مالی)، قرار رد اعسار را صادر می نماید. در این صورت، متقاضی موظف است تمامی هزینه های دادرسی را پرداخت کند و در غیر این صورت، دادخواست اصلی وی رد خواهد شد.
امکان اعتراض به قرار رد اعسار
اگر دادگاه قرار رد اعسار را صادر کند، متقاضی حق اعتراض به این قرار را دارد:
- مهلت اعتراض: مهلت اعتراض به قرار رد اعسار، ده روز از تاریخ ابلاغ قرار است.
- مرجع اعتراض: مرجع صالح برای رسیدگی به اعتراض، دادگاه تجدیدنظر استان مربوطه است.
مجازات شهادت کذب
شهادت کذب در فرآیند اعسار، جرم محسوب می شود و عواقب قانونی جدی برای گواهان و حتی متقاضی در پی خواهد داشت. بر اساس ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی، هرکس در دادگاه شهادت دروغ دهد، به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس یا یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد. در صورتی که شهادت کذب منجر به تضییع حق شود، شاهد و متقاضی می توانند مورد تعقیب کیفری قرار گیرند.
اعسار در مراحل بعدی دادرسی
امکان درخواست اعسار تنها محدود به مرحله بدوی نیست و متقاضی می تواند در مراحل بعدی دادرسی نیز درخواست اعسار از هزینه های مربوط به آن مرحله را مطرح کند:
- تجدیدنظرخواهی: اگر فردی بخواهد از رأی دادگاه بدوی تجدیدنظرخواهی کند، اما توان پرداخت هزینه تجدیدنظرخواهی را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار از آن هزینه را مطرح کند.
- فرجام خواهی: همین امر در مورد فرجام خواهی در دیوان عالی کشور نیز صادق است.
- واخواهی: در صورتی که حکمی غیابی صادر شده باشد و محکوم علیه غایب بخواهد واخواهی کند، می تواند درخواست اعسار از هزینه واخواهی را نیز ارائه دهد.
به این ترتیب، قانون گذار تلاش کرده است تا فرصت دفاع و پیگیری حقوقی را برای افراد با هر توان مالی فراهم آورد.
نتیجه گیری
استشهاد اعسار از هزینه دادرسی، ابزاری قانونی و حیاتی است که به افراد فاقد تمکن مالی اجازه می دهد تا از حق دادخواهی و دسترسی به عدالت محروم نشوند. این سند با تأیید گواهان مطلع، عدم توانایی متقاضی در پرداخت هزینه های دادرسی را به دادگاه اثبات می کند و مسیر را برای معافیت یا تقسیط این هزینه ها هموار می سازد. دقت در تکمیل استشهادیه، انتخاب گواهان واجد شرایط و صداقت در بیان وضعیت مالی، از ارکان اصلی موفقیت در این فرآیند است. سیستم قضایی با پیش بینی این نهاد، تلاش می کند تا موانع مالی را از سر راه احقاق حقوق شهروندان بردارد و فرصت دفاع از خود را برای همگان میسر سازد. آگاهی از مراحل قانونی، شرایط گواهان، و پیامدهای شهادت کذب، از الزامات بهره مندی صحیح از این حق است. همواره توصیه می شود برای پرونده های حقوقی پیچیده، از مشاوره با وکلای متخصص بهره مند شوید تا تمامی مراحل قانونی به درستی و با اطمینان کامل طی شود و حقوق شما به بهترین نحو ممکن حفظ گردد.